Trung Quốc: Doanh nghiệp tuyệt vọng vì giá thép, đà phục hồi kinh tế đang chệch hướng

Giá nguyên vật liệu tăng phi mã có thể làm chệch hướng đà phục hồi kinh tế Trung Quốc. (Nguồn: SCMP)

"Không có một tấc thép trong tay"

Tại Thượng Hải, giá thép cây, một loại thép dùng để gia cố bê tông, gần đây đạt 6.200 Nhân dân tệ/tấn (tương đương 965 USD), tăng 40% trong năm nay và là mức cao kỷ lục. Quặng sắt, được sử dụng để sản xuất thép đạt 1.240 Nhân dân tệ/tấn (tương đương 194 USD), tăng 25% kể từ đầu năm.

Than nhiệt, thủy tinh và nhôm cũng đang ở mức cao nhất mọi thời đại tại Trung Quốc.

Thành ngữ nổi tiếng: "không có một tấc thép trong tay" hiện đang được sử dụng nhiều trên phương tiện truyền thông xã hội để mô tả doanh nghiệp xây dựng đang tuyệt vọng với tình hình giá thép hiện tại.

Trung Quốc là nền kinh tế lớn duy nhất tránh được suy thoái vào năm 2020 khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Quốc gia này đã đưa ra kế hoạch trị giá 500 tỷ USD để phát triển cơ sở hạ tầng nhằm hỗ trợ nền kinh tế phục hồi hậu đại dịch.

Tuy nhiên, có thể đà phục hồi sẽ gặp khó vì chi phí một số hàng hóa tăng vọt. Chỉ số giá sản xuất (PPI) của Trung Quốc, đo lường sự thay đổi chi phí mà các nhà sản xuất trả cho nguyên liệu, đã tăng 6,8% trong tháng 4/2021 so với một năm trước đó. Đây là mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 10/2017 và cũng là một bước nhảy vọt so với mức tăng 4,4% của tháng 3/2021.

Zhou Hao, chuyên gia kinh tế cấp cao về các thị trường mới nổi của ngân hàng Commerzbank cho biết, giá hàng hóa trên toàn thế giới đang tăng do các gói kích thích "chưa từng có tiền lệ" của các nền kinh tế lớn.

Theo số liệu khảo sát gần đây, một số công ty xây dựng Trung Quốc phải tạm ngừng công việc do giá vật liệu tăng quá cao. Các nhà phân tích cảnh báo, điều này có thể khiến các doanh nghiệp quy mô nhỏ bắt đầu sa thải nhân công.

Thành ngữ nổi tiếng: "không có một tấc thép trong tay" hiện đang được sử dụng nhiều trên phương tiện truyền thông xã hội để mô tả doanh nghiệp xây dựng đang tuyệt vọng với tình hình giá thép hiện tại.

Luo Zhiheng, trưởng nhóm phân tích vĩ mô của Yuekai Securities có trụ sở tại Quảng Châu nhận thấy: “Các doanh nghiệp nhỏ đang phải đối mặt với việc thắt chặt chi tiêu. Vì vậy, họ phải chấp nhận chi phí sản xuất cao hơn hoặc cắt giảm sản lượng".

Nỗ lực phục hồi gặp khó

Giá thép và quặng sắt tăng đột biến đến từ nhiều nguyên nhân. Theo Fitch Ratings, cùng với nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng, nhà ở, sản xuất xe điện cũng là lý do khiến giá nguyên vật liệu tăng cao thời gian qua.

Các nhà phân tích cho rằng, nỗ lực giảm lượng khí thải carbon của Trung Quốc cũng khiến nguồn cung thép bị thắt chặt. Năm 2020, Trung Quốc đã sản xuất hơn một nửa sản lượng thép của thế giới và Bắc Kinh đã gây áp lực buộc ngành công nghiệp này phải giảm sản lượng để hoàn thành mục tiêu đưa lượng khí thải về 0 trước năm 2060.

Theo Wang Jiechao, nhà phân tích tại Pacific Securities cho hay, đã có dấu hiệu cho thấy, giá nguyên vật liệu tăng đang ảnh hưởng đến các công trường xây dựng và nhà máy của Trung Quốc. Ông Jiechao cho biết thêm: "Nhiều công ty xây dựng, xưởng đúc và nhà sản xuất thiết bị gia dụng nhỏ đã ngừng nhận đơn đặt hàng vì sản xuất thua lỗ. Giá hàng hóa tăng nhanh đã làm xói mòn nghiêm trọng lợi nhuận của các công ty sản xuất hạ nguồn".

Một cuộc khảo sát gần đây do 100njz.com, một nhà cung cấp dữ liệu ngành xây dựng Trung Quốc thực hiện với 460 doanh nghiệp xây dựng trên toàn quốc cho thấy, nhiều công ty đang cảm thấy khó khăn.

Khoảng 56% doanh nghiệp tham gia trả lời cuộc khảo sát nói rằng, giá tăng đã ảnh hưởng đến lịch trình làm việc của doanh nghiệp này ở các mức độ khác nhau. Trong số đó, 30% cho rằng, doanh nghiệp đã tạm dừng thi công để kiểm soát chi phí, số còn lại có dự án chậm tiến độ.

Trong khi đó, 44% số doanh nghiệp được hỏi cho hay, họ vẫn đang tiến hành xây dựng theo kế hoạch nhưng doanh nghiệp buộc phải giảm mua thép và đang cân nhắc việc tạm dừng công việc trong tương lai.

Một số chuyên gia khẳng định, đây cũng là một tin xấu đối với thị trường lao động Trung Quốc. Các doanh nghiệp nhỏ đang phải vật lộn với giá cả tăng cao đang chiếm 80% việc làm ở thành thị của đất nước này.

Mối quan tâm ở Bắc Kinh

Giá thép tăng "phi mã" và tình hình trở nên trầm trọng đến mức các nhà lãnh đạo Trung Quốc cảnh báo về thiệt hại cho nền kinh tế. Các nhà lãnh đạo bắt đầu tỏ ra lo ngại về chi phí gia tăng và điều này có thể ảnh hưởng đến kế hoạch phục hồi kinh tế của quốc gia này.

Theo trang web chính thức của chính quyền trung ương, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã nhiều lần đề cập đến giá hàng hóa tăng và áp lực đối với các doanh nghiệp nhỏ.

Thủ tướng Trung Quốc nhấn mạnh: "Chúng ta phải đối phó với sự gia tăng quá nhanh của giá hàng hóa và những tác động của nó. Những nỗ lực như vậy là cần thiết để giữ cho nền kinh tế vận hành trơn tru".

Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cần tăng trưởng khoảng 5% mỗi năm trong thập kỷ tới để đạt được mục tiêu của Chủ tịch Tập Cận Bình là tăng gấp đôi GDP vào năm 2035. Chính phủ đã đặt mục tiêu tăng trưởng 6% trở lên trong năm nay và cũng muốn thêm 11 triệu việc làm mới .

Tuy nhiên, các nhà chức trách lưu ý, bất cứ điều gì đe dọa sự phục hồi kinh tế mong manh đều có thể gây rủi ro cho những tham vọng đó.

Đơn cử như vào tháng trước, trong cuộc họp với các giám đốc điều hành doanh nghiệp, Thủ tướng Lý Khắc Cường cho rằng, đảm bảo việc làm là "nền tảng quan trọng để ổn định nền kinh tế", đồng thời nói thêm rằng, chính phủ sẽ cố gắng giúp hạn chế gia tăng giá nguyên vật liệu.

Hiện tại, Trung Quốc vẫn đang xuất khẩu rất nhiều thép, nhưng chính phủ bắt đầu không khuyến khích điều đó trong nỗ lực tăng cường nguồn cung trong nước. Các nhà chức trách đã thông báo vào tháng 4/2021 rằng, bắt đầu từ tháng này, họ sẽ chấm dứt việc giảm thuế xuất khẩu đối với hầu hết các sản phẩm thép. Các quan chức hải quan cũng đã cắt giảm thuế nhập khẩu đối với một số loại thép.

Trong khi đó, các chính quyền địa phương đã lựa chọn các biện pháp khắc nghiệt để nhanh chóng "cắt cơn sốt thép". Cuối tuần trước, các cơ quan quản lý ở Thượng Hải và trung tâm sản xuất thép Đường Sơn đã triệu tập các nhà máy thép lớn và yêu cầu họ sửa giá "ở mức hợp lý". Theo tuyên bố của chính phủ Trung Quốc, các nhà máy có thể phải đối mặt với "các hình phạt nghiêm khắc" nếu họ thông đồng để đẩy giá thép tăng cao.

Hiệp hội Vận tải và Phân phối Than Trung Quốc cho hay, các sàn giao dịch kỳ hạn lớn ở Thượng Hải, Đại Liên và Trịnh Châu cũng đã thắt chặt các quy tắc giao dịch đối với các hợp đồng thép hoặc than, đồng thời tăng phí giao dịch để hạ nhiệt thị trường.

Tuy nhiên, giá nguyên vật liệu vẫn tăng. Và một số nhà phân tích đã chỉ ra rằng, Trung Quốc sẽ rất khó để thống trị giá hàng hóa mà không ảnh hưởng đến mục tiêu khác.

Các nhà phân tích của Citibank đã viết trong một báo cáo nghiên cứu rằng, Bắc Kinh "có thể hết lựa chọn" trong việc kiềm chế lạm phát, trừ khi họ quay trở lại các mục tiêu khác, chẳng hạn như mục tiêu khí hậu. Citibank cũng không mong đợi Bắc Kinh từ bỏ chương trình nghị sự về môi trường, vốn có ưu tiên chính trị cao hơn so với rủi ro lạm phát.

Theo Louis Kuijs của Oxford Economics, giá cả hàng hóa, nguyên vật liệu tăng cao cho thấy, Trung Quốc phụ thuộc vào kế hoạch cơ sở hạ tầng của mình để ổn định nền kinh tế như thế nào và việc thay đổi hướng đi có thể gặp khó khăn ra sao.

Ông Kuijs khẳng định: "Nền kinh tế Trung Quốc hoạt động tốt trong giai đoạn đầu của sự phục hồi hậu Covid-19, hưởng lợi từ kích thích cơ sở hạ tầng, thị trường bất động sản và xuất khẩu mạnh mẽ. Nhưng hiện tại, câu hỏi lớn đặt ra là: Liệu trọng tâm phát triển kinh tế năm nay có thể xoay chuyển từ cơ sở hạ tầng và bất động sản sang đầu tư và tiêu dùng của doanh nghiệp hay không?"

(theo CNN)