Trung Quốc dùng TikTok làm 'vũ khí đàm phán' trong cuộc đối đầu với Mỹ

Trung Quốc từng nhiều lần gay gắt chỉ trích việc Mỹ yêu cầu công ty chủ quản phải bán ứng dụng TikTok, thậm chí có thời điểm lên tiếng cáo buộc Washington hành xử theo “logic của kẻ cướp”. Thế nhưng giờ đây, Bắc Kinh lại đang đồng ý thúc đẩy các cuộc thảo luận về việc công ty ByteDance có thể từ bỏ quyền sở hữu mảng hoạt động tại Mỹ của TikTok.

Những tín hiệu thay đổi này khiến nhiều nhà phân tích đặt ra câu hỏi rằng Trung Quốc sẽ muốn nhận lại điều gì. Họ nhận định Bắc Kinh coi TikTok như một “quân cờ mặc cả” để tìm kiếm nhượng bộ trong các vấn đề hệ trọng hơn.

Chuyên gia Dexter Roberts, thành viên cao cấp không thường trú tại Trung tâm Toàn cầu về Trung Quốc thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định: “Nếu Trung Quốc sẵn sàng trao quyền kiểm soát thuật toán, họ chắc chắn sẽ đòi hỏi những nhượng bộ lớn về thương mại, công nghệ và cả những vấn đề khác”.

Ông cho rằng, nếu có sự thay đổi trong lập trường của Trung Quốc, điều đó đến từ việc Bắc Kinh nhận thấy họ có thể thu được nhiều lợi ích hơn từ chính quyền Trump so với dự tính ban đầu. “Họ có thể đang cân nhắc dùng TikTok như một đòn bẩy mặc cả”, ông Roberts nói với tờ Al Jazeera.

Về phía Mỹ, Tổng thống Donald Trump dường như cũng muốn nhanh chóng đạt được một thỏa thuận, coi đây là bước mở đường cho cuộc gặp trực tiếp đầu tiên với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kể từ khi ông quay lại Nhà Trắng.

“Và để có được buổi gặp gỡ - đây cũng là một thỏa thuận mà dường như ông Trump sẵn sàng nhượng bộ không ít”, ông Roberts quan sát.

Dù cả Mỹ và Trung Quốc đều bày tỏ lạc quan về triển vọng giải quyết bế tắc liên quan đến TikTok, hai bên lại đưa ra những thông tin rất khác nhau về tiến trình đàm phán.

Cho đến nay, Trung Quốc vẫn chưa xác nhận bất kỳ thỏa thuận nào liên quan đến TikTok. Vấn đề then chốt hiện nay chính là ai sẽ nắm quyền sở hữu và kiểm soát thuật toán gợi ý - yếu tố được đánh giá là chìa khóa tạo nên sức hút bùng nổ của TikTok. Theo quy định kiểm soát xuất khẩu mà Trung Quốc ban hành từ năm 2020, các công ty không được phép chuyển giao công nghệ nhạy cảm như thuật toán TikTok nếu chưa có sự phê duyệt của chính phủ. Thậm chí, mới tháng trước, tờ China Daily do nhà nước quản lý còn nhấn mạnh trong bài xã luận rằng quy định này chính là “lằn ranh đỏ” trong mọi giao dịch liên quan đến TikTok.

Nhưng trong cuộc họp báo hôm 22/9, một quan chức cấp cao Nhà Trắng cho biết chính quyền Trump tin rằng Bắc Kinh đã đồng ý với phương án cho phép cấp phép thuật toán TikTok cho một liên doanh mới tại Mỹ. Theo nội dung thỏa thuận được tiết lộ, tập đoàn công nghệ Oracle của tỷ phú Larry Ellison sẽ phụ trách quản lý và huấn luyện lại thuật toán bằng dữ liệu người dùng Mỹ.

Trước đó, chính Tổng thống Donald Trump đã tiết lộ rằng ông đạt được thỏa thuận về TikTok trong cuộc điện đàm kéo dài gần 2 giờ đồng hồ với Chủ tịch Tập Cận Bình vào tuần trước. Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết thương vụ sẽ đưa TikTok vào sự quản lý của một hội đồng bảy thành viên, trong đó có sáu người Mỹ, đồng thời bảo đảm rằng thuật toán sẽ do Mỹ kiểm soát.

Ông Jeffrey Towson, chuyên gia tư vấn chiến lược số từng làm việc tại Trung Quốc, nhận định: “Cả Mỹ và Trung Quốc giờ đây đều theo đuổi “chủ nghĩa dân tộc” trong công nghệ thông tin. Trung Quốc từ lâu đã khẳng định luồng thông tin phải được kiểm soát trong nước và không thuộc về các công ty hay tổ chức nước ngoài. Mỹ giờ cũng đi đến kết luận tương tự. Các nền tảng kỹ thuật số chính là điểm kiểm soát quyền lực mềm, có khả năng định hình và giới hạn những gì con người được nói, được đọc và được xem”.

Mỹ Hân