Trung Quốc sẽ hành động để chấm dứt tình trạng mất cân bằng cung cầu thị trường ô tô

Việc tập trung vào một ngành công nghiệp ô tô bền vững có thể chấm dứt tình trạng xe Trung Quốc giá rẻ và cung cấp cho người tiêu dùng những chiếc xe tốt hơn nhưng với giá cao hơn.

Trong một báo cáo được công bố mới đây, chính quyền Trung Quốc thừa nhận nước này đang dư thừa nguồn cung xe mới từ các nhà máy.

Tuyên bố này được củng cố bởi dữ liệu cho thấy tỷ lệ sử dụng năng lực sản xuất ô tô của quốc gia đạt 49,1% vào năm 2024, chứng kiến 31,8 triệu xe mới được xuất xưởng từ các nhà máy sản xuất ô tô tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới vào năm ngoái.

Các số liệu cho thấy năng lực sản xuất ô tô hiện tại của Trung Quốc vào khoảng 55,5 triệu xe mỗi năm - hơn 2/3 trong số 74,6 triệu xe được bán trên toàn thế giới vào năm ngoái.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã công bố báo cáo, trong đó chính phủ cam kết sẽ kiềm chế tình trạng "cạnh tranh phi lý" do sản xuất quá mức và cho biết sẽ giải quyết những gì họ coi là mất cân bằng giữa cung và cầu.

Chính phủ Trung Quốc cho biết sẽ giám sát chặt chẽ hơn giá cả, chi phí và chất lượng sản phẩm trên toàn bộ chuỗi cung ứng ô tô trong nước, nơi các nhà sản xuất ô tô tập trung vào việc duy trì thị phần hơn là lợi nhuận, theo CNBC.

Người tiêu dùng đang trả ít tiền hơn cho xe mới ở Trung Quốc, nơi mà cuộc chiến cạnh tranh khốc liệt trong toàn ngành đã khiến giá xe giảm trong ba năm qua.

Số lượng xe được bán ra tại Trung Quốc mỗi năm nhiều hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới kể từ năm 2009, khi nước này vượt qua Mỹ, với doanh số tăng gấp ba lần kể từ đó.

Doanh số bán xe mới trong nước tại Trung Quốc đạt 33,1 triệu xe vào năm 2024, nhưng hơn 22 triệu xe đã được xuất khẩu sang các thị trường bao gồm Úc, nơi chỉ chiếm 54.344 xe, tương đương chưa đến 0,2% tổng số xe được xuất khẩu ra nước ngoài.

Nhưng vấn đề là con số xuất khẩu này cũng có thể bao gồm cả những xe cũ (0 km) gây tranh cãi, như một phần của quy trình đã bị chỉ trích sau khi bị chủ tịch GWM chỉ trích vào tháng 5 năm 2025.

Vấn nạn này đến từ các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, những người bị cáo buộc đã dùng chiêu trò với xe được bán trong nước để đáp ứng hạn ngạch địa phương trước khi xuất khẩu ra nước ngoài, nơi chúng được bán dưới dạng "xe đã qua sử dụng".

Đây là một cách thổi phồng doanh số bán hàng nội địa Trung Quốc và cũng dẫn đến việc giảm giá bán (và biên lợi nhuận giảm), khiến GWM phải lên tiếng phản đối hành vi này, một hành vi sắp bị cấm.

Mặc dù trước đây đã được hợp nhất từ hàng trăm thương hiệu, nhưng trong số hàng chục nhà sản xuất ô tô tại Trung Quốc, hiện chỉ có chưa đến một số ít có lãi - dẫn đầu là BYD, Geely (kiểm soát Volvo, Polestar, Lotus và các thương hiệu khác) và SAIC (MG, LDV và IM Motors).

Mặc dù đã vượt qua Tesla về doanh số bán xe điện trên toàn cầu, BYD - nhà sản xuất cả xe hybrid và xe điện - đã giảm giá hơn 1/3 tại Trung Quốc trong năm nay.

Việc giảm giá không đi kèm với doanh số cao hơn, giá thấp hơn và do đó lợi nhuận thấp hơn có thể dẫn đến việc giảm tập trung vào chất lượng, đổi mới, đầu tư và đối với chính phủ, là giảm doanh thu thuế và tác động đến nền kinh tế nói chung.

Chính phủ Trung Quốc đang tìm cách điều chỉnh sự cân bằng, trong bối cảnh môi trường kinh doanh không bền vững hiện nay, vốn cũng bị cản trở bởi thuế quan từ cả Liên minh Châu Âu (EU) và Mỹ.

Mặc dù xuất khẩu là một cách để giải quyết tình trạng dư thừa công suất, nhưng thuế quan có thể buộc các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc phải mở rộng chuỗi cung ứng ra toàn cầu, như BYD đã làm khi mở một nhà máy tại Thái Lan vào năm 2024.

Công ty cũng đã công bố kế hoạch sản xuất ô tô tại Mexico và Brazil, trong khi chiếc BYD đầu tiên dự kiến sẽ được lắp ráp tại Hungary, nhà máy lắp ráp mới ở châu Âu, vào cuối năm nay.

Nam Nguyễn