Trung Quốc thực hiện chiến lược đa dạng thị trường như thế nào?
Chiến lược đa dạng thị trường của Trung Quốc đã giúp nền kinh tế nước này như thế nào kể từ khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai và áp đặt thuế quan lên các đối tác thương mại?
Tàu container tại cảng Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ảnh: AFP/TTXVN
Cuộc chiến thương mại kéo dài nhiều năm giữa Trung Quốc và Mỹ đã leo thang vào tháng 2/2025, khi Tổng thống Donald Trump áp đặt thuế quan đối với nền kinh tế này cùng Canada và Mexico vào ngày 1/2. Kể từ đó, hai nước đã bị cuốn vào một mối quan hệ hỗn loạn với các mức thuế ăn miếng trả miếng đôi khi lên tới ba con số.
Nhưng sau khi ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp nhau tại Hàn Quốc vào ngày 30/10 để thảo luận về thương mại và các vấn đề khác, ông Trump đã đồng ý giảm 10% thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc. Đổi lại Trung Quốc sẽ trấn áp dòng chảy fentanyl vào Mỹ. Mức thuế suất thực tế vẫn sẽ ở mức khoảng 47% đối với hàng hóa Trung Quốc vào Mỹ.
Vậy, nền kinh tế Trung Quốc đang hoạt động ra sao kể từ khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai và áp đặt thuế quan lên các đối tác thương mại?
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc gặp ở Busan, Hàn Quốc, ngày 30/10/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Ngay cả trước nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đã giảm. Diễn biến đó càng tăng tốc hơn trong vài tháng qua. Tính đến tháng 9/2025, xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ đạt tổng cộng 34,3 tỷ USD, giảm 27% so với 47 tỷ USD của cùng tháng năm ngoái. Thị trường Mỹ hiện chỉ chiếm khoảng 10% tổng hàng xuất khẩu của Trung Quốc, giảm so với mức 15% cách đây một năm.
Nhưng bất chấp sự sụt giảm mạnh trong thương mại với Mỹ, tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc trong năm nay vẫn tăng 6,1%. Riêng trong tháng Chín, xuất khẩu của nước này đã tăng 8,3% so với cùng kỳ năm trước nhờ sự bùng nổ xuất khẩu sang các thị trường khác.
Quang cảnh cảng hàng hóa tại Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Điều quan trọng cần lưu ý là bối cảnh thương mại đã thay đổi. Đây không còn là những năm 1980 và 1990, khi phần lớn hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ là những mặt hàng có giá trị gia tăng thấp như dệt may, đồ chơi và đồ gia dụng. Trung Quốc đã vươn lên rất nhanh trong chuỗi giá trị toàn cầu. Ngày nay, Trung Quốc xuất khẩu nhiều sản phẩm công nghệ mà Mỹ khó có thể tìm được nguồn cung thay thế từ nơi khác, bao gồm điện thoại di động, máy tính, pin, máy móc và linh kiện.
Ở chiều ngược lại, nhiều mặt hàng mà Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc lại là các loại hàng hóa cơ bản như dầu mỏ, khí đốt, đậu tương và ngô. Trung Quốc có thể dễ dàng mua những mặt hàng này từ các quốc gia khác.
Trong đó, đậu tương đã trở thành tâm điểm trong các cuộc đàm phán giữa hai bên. Đáng chú ý là lần đầu tiên sau nhiều năm, Trung Quốc đã không nhập khẩu bất kỳ loại đậu tương nào từ Mỹ trong tháng Chín. Thay vào đó, nước này đã chuyển hướng sang Brazil và Argentina. Sau khi Chính phủ Argentina tạm thời đình chỉ thuế xuất khẩu đậu tương, phía Trung Quốc đã nhanh chóng mua khoảng 1,2 triệu tấn từ quốc gia Nam Mỹ này.
Tương tự, đối với thịt bò, Trung Quốc cũng đang cắt giảm mạnh lượng mua từ Mỹ. Dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ cho thấy trong giai đoạn từ tháng 1-7/2025, Trung Quốc đã mua lượng thịt bò trị giá 481 triệu USD, chiếm 8% tổng giá trị xuất khẩu của Mỹ. Con số trên tương đương mức giảm tới 47% so với cùng kỳ năm ngoái, khi lượng nhập khẩu của Trung Quốc chiếm tỷ trọng 15% trong tổng xuất khẩu thịt bò của Mỹ. Riêng tháng Chín vừa qua, con số này thậm chí còn sụt giảm tới 90%, từ 110 triệu USD hồi tháng 9/2024 xuống chỉ còn 11 triệu USD. Để lấp đầy khoảng trống, Trung Quốc đã tăng cường mua thịt bò từ các nước khác như Australia và Argentina.
Sau cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 30/10, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết phía Trung Quốc đã đồng ý mua 12 triệu tấn đậu tương trong niên vụ này và cam kết mua 25 triệu tấn mỗi năm trong ba năm tới. Nhưng theo giới quan sát, việc Trung Quốc đồng ý mua đậu tương không phải là một sự nhượng bộ đối với chính quyền ông Trump. Đó đơn giản chỉ là sự phục hồi trạng thái trước khi các biến động diễn ra.
Những số liệu thống kê và diễn biến trên cho thấy khả năng xoay xở linh hoạt của Trung Quốc trước các đòn thuế quan của Mỹ thông qua đa dạng hóa thị trường và tìm kiếm nguồn cung thay thế. Cuối cùng, những người chịu thiệt hại lớn nhất trong cuộc đối đầu Mỹ-Trung này lại chính là các nhà sản xuất và nông dân Mỹ, những người đã mất đi một thị trường quan trọng mà chưa thu lại được lợi ích rõ ràng.
