Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC): Những điều ít biết về chủng mới của virus Corona

Nhân sự kiện này, Trung tâm Kiểm soát & Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) cập nhật những điều ít biết cũng như đưa ra khuyến cáo nhằm ngăn ngừa sự lây lan của loại virus mới nguy hiểm này.

Virus Corona (nCoV)

Dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của Coronavirus (nCoV hay 2019-nCoV) được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chính thức tuyên bố là tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu. Nó được phát hiện lần đầu tiên tại thành phố Vũ Hán, Hồ Bắc, Trung Quốc vào tháng 12/2019. Đến nay, dịch bệnh đã lan ra nhiều thành phố của Trung Quốc và nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ trên toàn thế giới ghi nhận trường hợp mắc.

Coronavirus là gì?

Theo CDC, Coronavirus là một họ virus lớn có thể gây ra các bệnh về đường hô hấp như cảm lạnh thông thường. Hầu hết mọi người đều bị nhiễm Coronavirus vào một thời điểm nhất định trong cuộc đời và các triệu chứng thường nhẹ đến trung bình. Trong một số trường hợp, virus có thể gây ra các bệnh về đường hô hấp dưới như viêm phổi và viêm phế quản.

Những loại virus này thường tồn tại trong các loài động vật, chỉ một số ít trong số này ảnh hưởng đến con người. Hiếm khi Coronavirus có thể tiến hóa và lây lan từ động vật sang người. Đây là những gì đã xảy ra với các Coronavirus được gọi là Coronavirus hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS-CoV) và Coronavirus hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS-Cov). Cả hai đều được biết là gây ra các triệu chứng nghiêm trọng.

nCoV từ đâu ra?

Kể từ khi virus này xuất hiện lần đầu tiên tại Vũ Hán ở những người đã đến thăm chợ hải sản và động vật địa phương Huanan, các quan chức Trung Quốc cho rằng nó lan truyền virus từ động vật sang người. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu mới, sau khi so sánh trật tự gene 2019-nCoV với trình tự gene virus lưu trữ, các nhà khoa học phát hiện thấy nó liên quan chặt chẽ nhất với 2 loại Coronavirus có nguồn gốc từ dơi, cả 2 Coronavirus này đều chia sẻ 88% trật tự di truyền với nCoV.

Dựa trên những kết quả này, các nhà khoa học cho hay 2019-nCoV có khả năng bắt nguồn từ loài dơi. Tuy nhiên, không có con dơi nào được bán ở chợ hải sản Huanan, điều này cho thấy có một loài động vật chưa được xác định khác là vật trung gian để truyền virus sang cho người. Nghiên cứu trước đây cho thấy rắn được bán tại chợ hải sản Huanan có thể là vật trung gian truyền nCoV. Tuy nhiên, một số chuyên gia lại chỉ trích nghiên cứu này và cho rằng Coronavirus lây nhiễm từ rắn sang người là không chính xác.

Cả virus và căn bệnh mà nó gây ra đều chưa có tên chính thức. Vào ngày 30/1, WHO đã đề xuất gọi căn bệnh này là “bệnh hô hấp cấp tính 2019-nCoV” còn virus có tên là “2019-nCoV” (trong các tên gọi này, chữ “n”có thể hiểu là mới, còn “CoV” là Coronavirus). WHO sẽ cần tìm kiếm sự đồng thuận cho tên gọi chính thức của loại virus này từ Tổ chức Thú y Thế giới (OIE) và Tổ chức Nông & Lương (FAO). Tuy nhiên, WHO cho hay, quyết định cuối cùng sẽ được Ủy ban Quốc tế về phân loại virus quy định và công bố.

Virus 2019-nCoV có thể lây từ người sang người

Theo CDC, virus được báo cáo lây lan từ người sang người ở nhiều nơi tại Trung Quốc và ở một số quốc gia khác. Vào ngày 30/1, CDC đã xác định trường hợp lây lan từ người sang người đầu tiên ở Mỹ. Về cách con người bị nhiễm virus, CDC cho rằng Coronavirus có thể lây lan giữa người bị nhiễm sang người khác qua:

- Không khí (từ các hạt virus phát ra từ ho hoặc hắt hơi);

- Tiếp xúc cá nhân (chạm hoặc bắt tay);

- Đồ vật hay bề mặt có các hạt virus trên đó (sau đó chạm vào miệng, mũi hoặc mắt trước khi rửa tay);

- Hiếm khi nhiễm bệnh từ phân.

Vì sao WHO tuyên bố tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu liên quan đến nCoV?

Để virus dẫn đến đại dịch, nó cần tới 3 điều: Lây nhiễm ở người hiệu quả, nhân lên nhanh và sau đó lây lan dễ dàng từ người sang. Hiện tại, khoa học vẫn chưa rõ virus nCoV lây lan từ người sang người như thế nào. Để xác định mức độ lây lan, các nhà khoa học tính toán cái gọi là “chỉ số sinh sản cơ bản” hay R0 để biết số người trung bình nhiễm virus từ một người mắc bệnh. Theo nghiên cứu được công bố ngày 29/1 trên Tạp chí y học England Journal of Medicine (NEJM), ước tính R0 của Coronavirus mới là 2,2, nghĩa là mỗi người nhiễm bệnh đã lây lan virus sang trung bình 2,2 người. Ngày 30/1, WHO tuyên bố dịch nCoV là một trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng. Lý do chính cho tuyên bố nói trên là lo ngại virus có thể bùng phát và lây lan sang các quốc gia có hệ thống y tế kém nên nguy cơ lây nhiễm cao.

Ngọc Anh

((Theo Livescience, 1/2020))