Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam: Đột phá để tạo sân chơi mới

Việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) (IFC) được xem là tầm nhìn chiến lược của Việt Nam (VN). Với việc Quốc hội (QH) thông qua Nghị quyết 222/2025, tầm nhìn này đã chuyển mình thành một cam kết quốc gia rõ ràng, xác lập một lộ trình triển khai cụ thể.

Chia sẻ với báo Pháp Luật TP.HCM, PGS-TS Phạm Thị Thanh Xuân, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển công nghệ ngân hàng, Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐH Quốc gia TP.HCM, nhận định: VN đang có những bước đi vững chắc để xây dựng một IFC thực chất, có khả năng định vị mình trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Cú chuyển mình mạnh mẽ

. Phóng viên: Với việc QH thông qua Nghị quyết 222/2025, VN đã có một mệnh lệnh chính trị rõ ràng, bà đánh giá thế nào về mức độ sẵn sàng của VN nói chung và TP.HCM nói riêng trong việc chuyển từ ý tưởng sang xây dựng một cấu trúc thể chế thực chất cho TTTCQT IFC tại TP.HCM?

PGS-TS Phạm Thị Thanh Xuân, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển công nghệ ngân hàng, Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐH Quốc gia TP.HCM.

+ PGS-TS Phạm Thị Thanh Xuân: Nếu bàn về mức độ sẵn sàng, có thể nói VN không chỉ đã sẵn sàng, mà đang hành động một cách quyết liệt, bài bản để đưa IFC từ nghị quyết vào khởi động.

Đặc biệt với việc QH thông qua Nghị quyết 222/2025, VN đã phát đi một mệnh lệnh chính trị dứt khoát: TTTCQT không còn là một tầm nhìn hay định hướng chiến lược mà đã trở thành một cam kết quốc gia, xác lập nghĩa vụ triển khai trong một khung thời gian cụ thể.

Đáng chú ý chỉ trong vòng chưa đầy hai tháng sau khi nghị quyết được ban hành, các cấu phần pháp lý chủ chốt đã liên tiếp được soạn thảo, hoàn thành dự thảo, khởi động và công bố. Bằng chứng rõ nhất chính là chuỗi hành động nối tiếp nhau của các cơ quan chủ lực, với từng bước đi được tính bằng ngày. Ví dụ 13 ngày sau, Bộ Tài chính đã công bố dự thảo nghị định đầu tiên (ngày 13-8-2025), cụ thể hóa Điều 8 và Điều 9 của nghị quyết. Dự thảo này không dừng ở nguyên tắc chung, mà đi thẳng vào nội dung cốt lõi: Xác lập tên gọi, mục tiêu, vị trí địa lý, cơ cấu tổ chức của TTTCQT; quy định danh mục ngành nghề ưu tiên, chính sách đặc thù; đồng thời thiết kế rõ các tổ chức cấu thành, từ cơ quan điều hành, cơ quan giám sát, tòa án chuyên biệt cho đến trung tâm trọng tài, với nguyên tắc hoạt động độc lập…

Đặc biệt sáng 19-8-2025, tòa nhà Saigon Marina IFC tại TP.HCM chính thức được khánh thành, đánh dấu mốc sự hiện diện của IFC ở không gian thực, không chỉ trên giấy.

. Trước mục tiêu đưa IFC tại TP.HCM vào vận hành cuối năm 2025, TP.HCM đã và cần làm gì để sớm triển khai? Để đảm bảo việc vận hành IFC diễn ra thông suốt, những hành động cụ thể nào cần được ưu tiên thực hiện ngay lập tức?

+ Đưa IFC tại TP.HCM vào vận hành cuối năm 2025 là một mục tiêu mang tính cam kết chính trị quốc gia nhưng đồng thời cũng là một phép thử năng lực triển khai của TP. Ở đây, TP.HCM không làm thay vai Trung ương nhưng cũng không thể chờ đợi Trung ương chuẩn bị xong.

TP có vai trò riêng, không thể thay thế. Trong khi Trung ương tập trung hoàn thiện khung pháp lý và thể chế đặc thù theo Nghị quyết 222 thì TP.HCM phải chuẩn bị trên thực địa: Từ việc tạo không gian vận hành, xây dựng nguồn nhân lực cho đến trực tiếp thu hút các thành viên đăng ký tham gia trung tâm, tương tự như cách chính quyền TP đã từng chủ động thu hút FDI.

Trên thực tế, TP.HCM đã bắt đầu hành động một cách chủ động, trước hết bằng việc khánh thành tòa nhà Saigon Marina IFC, không gian vật lý đầu tiên để thử nghiệm hoạt động của trung tâm. Đồng thời, TP đã ký kết hợp tác với ĐH Quốc gia TP.HCM để triển khai chương trình đào tạo, đặt nền móng cho việc chuẩn bị nhân sự ngay từ bây giờ.

Ba trụ cột cần ưu tiên

. Bà vừa nói đến vai trò quan trọng của nhân sự tại IFC, TP.HCM cần làm gì để tạo nòng cốt này?

+ Nếu muốn IFC vận hành đúng nghĩa và thuận lợi, TP.HCM cần tính tới việc cử một lớp nhân sự nòng cốt sang các trung tâm tài chính hàng đầu để trực tiếp tiếp thu kinh nghiệm vận hành. Trên nền tảng đó, có thể triển khai đào tạo các thế hệ F1, F2 trong nước. Riêng với những vị trí then chốt như trọng tài quốc tế, cố vấn tài chính - pháp lý hay quản trị rủi ro toàn cầu, rất khó để hình thành trong thời gian ngắn, bởi một nhân sự cấp cao thường cần tới hàng chục năm kinh nghiệm tích lũy.

Do vậy, việc mời gọi trực tiếp chuyên gia nước ngoài đồng hành trong giai đoạn đầu có thể xem là một lựa chọn thực tế và đáng cân nhắc. Tất nhiên, điều này phải gắn với chính sách ưu tiên thu hút mà các nghị định đang hoàn thiện nhưng TP.HCM hoàn toàn có thể và nên thiết kế cơ chế riêng để bảo đảm hai yếu tố, vừa đủ sức hấp dẫn để kéo được các chuyên gia hàng đầu quốc tế, vừa tạo điều kiện để họ tham gia vào việc đào tạo lớp nhân sự kế cận trong nước.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các lãnh đạo Chính phủ, TP.HCM xem các thiết kế mô phỏng về Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam. Ảnh: NGUYỆT NHI

. Ngoài giải pháp trên, để đảm bảo việc vận hành IFC diễn ra thông suốt, những hành động cụ thể nào cần được ưu tiên thực hiện ngay lập tức, đặc biệt là trong việc chủ động thu hút các đối tác tài chính quốc tế và xây dựng ba trụ cột hạ tầng, nhân lực và đối tác mà bà đã đề cập?

+ Ngay sau khi nghị định hướng dẫn và bộ quy tắc vận hành được ban hành, TP.HCM cần chủ động đứng ra mời gọi các ngân hàng, tổ chức tài chính, công ty luật, tổ chức trọng tài quốc tế trở thành thành viên IFC.

Giai đoạn đầu chính là giai đoạn tạo lập thị trường, nếu chỉ để trung tâm tự xoay xở sẽ thiếu vững chắc, do đó sự đồng hành trực tiếp của chính quyền TP sẽ giúp củng cố niềm tin cho một IFC còn non trẻ và đi sau trong khu vực.

Bên cạnh đó, TP.HCM có thể tận dụng ngay sự hỗ trợ từ các tập đoàn quốc tế mà Chính phủ đã mời và họ cũng đã khẳng định sẽ tiếp tục đồng hành cùng VN trong quá trình xây dựng và vận hành IFC.

Khi Chính phủ đã phát tín hiệu mở cửa quốc tế, TP.HCM có trách nhiệm chuyển lời mời đó thành cam kết cụ thể tại chỗ bằng ký kết thỏa thuận, thu hút đặt trụ sở, đưa dịch vụ tài chính vào vận hành thực tế.

Nói cách khác, TP cần hành động như thể IFC đã khởi động với ba trụ cột ưu tiên: Hạ tầng, nhân lực và đối tác. Đây chính là những yếu tố quyết định để IFC TP.HCM có thể đi vào hoạt động đúng hạn và bền vững.

Tạo lợi thế cạnh tranh khác biệt

. Chúng ta cần làm gì để tạo ra sự khác biệt và thu hút các nhà đầu tư quốc tế? Những cơ chế đột phá được đề cập như tài sản số, sử dụng ngoại tệ sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh ra sao so với các IFC khác trong khu vực?

+ VN chúng ta có thể định vị IFC như một trung tâm cởi mở và dễ tiếp cận hơn, dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, startup, fintech hay nhà đầu tư mạo hiểm, những phân khúc mà Singapore và Hong Kong thường ưu tiên ít hơn so với các định chế lớn.

Đồng thời, VN xây dựng các cơ chế đột phá, sẽ chính là lợi thế cạnh tranh như thí điểm tài sản số, blockchain, token hóa tài sản, những lĩnh vực mà nhiều trung tâm tài chính lớn còn dè dặt. Nếu được công nhận và quản lý minh bạch sẽ giúp IFC VN nổi bật và tạo sân chơi mới trên bản đồ tài chính quốc tế.

Chẳng hạn, một nhà đầu tư từ Nhật Bản có thể mua trái phiếu bằng JPY, một quỹ châu Âu rót vốn trực tiếp bằng EUR, hay một fintech VN huy động vốn bằng SGD từ ngân hàng Singapore đặt chi nhánh trong trung tâm. Tất cả đều được thực hiện liền mạch mà không phải qua đồng USD trung gian.

Khi trải nghiệm giao dịch trở nên liền mạch và tự nhiên như vậy, IFC tại VN sẽ có lợi thế cạnh tranh rất khác biệt và trở thành một trung tâm tài chính thế hệ mới, linh hoạt, cởi mở và thực sự toàn cầu; nơi mà mỗi nhà đầu tư có thể sử dụng chính đồng tiền quen thuộc của họ mà vẫn hòa nhập vào một hệ sinh thái chung.

Ý nghĩa lớn hơn của việc thiết kế cơ chế cởi mở về tài sản số là khả năng giữ lại và thu hút trở lại những dòng chảy khởi nghiệp công nghệ từ VN ra nước ngoài.

Đã có startup công nghệ Việt chọn Singapore hoặc Dubai để lập nghiệp, đơn giản vì cần một khung pháp lý rõ ràng để tồn tại, trong khi nhân sự vẫn ở VN và sản phẩm được hình thành trên lãnh thổ VN. Đây là những dòng vốn quý bị chảy ra ngoài, mà vốn ở đây không chỉ là tiền, mà còn là nhân sự và công nghệ.

Một khi IFC tại VN trở thành nơi tài sản số được công nhận thì IFC không chỉ phải mải đi thu hút, mà còn trở thành điểm trở về. Đây chính là khác biệt chiến lược.

. Xin cảm ơn bà.

Đi tắt đón đầu, học nhanh từ những bài học thành công

Thách thức lớn nhất của IFC VN là đi sau các trung tâm tài chính lâu đời, chưa có thương hiệu quốc tế, nên không dễ thu hút ngay những nhà đầu tư kỳ cựu hay các "đại bàng" rời tổ ấm quen thuộc để đến một trung tâm mới.

Thêm vào đó, nguồn nhân lực đạt chuẩn quốc tế để làm việc tại IFC hiện còn chưa sẵn có, trong khi Singapore và Hong Kong đã quá mạnh, Thượng Hải lại có lợi thế về một thị trường khổng lồ.

Tuy nhiên, chính việc sinh sau cũng mang lại cho IFC VN lợi thế. Đó là có thể đi tắt đón đầu, học nhanh từ những bài học thành công và cả va vấp của các trung tâm đi trước. Đặc biệt, VN có ý chí chính trị rất cao, thể hiện qua Nghị quyết 222/2025/QH15, điều này là nền tảng quan trọng để tạo ra sự khác biệt.

Khác biệt đó không phải là cạnh tranh về thương hiệu lâu đời, mà là ở tính linh hoạt và khả năng thử nghiệm thể chế mới.

PGS-TS PHẠM THỊ THANH XUÂN

Bệ phóng cho các doanh nghiệp, thu hút dòng vốn xuyên biên giới

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) thực chất, có khả năng vượt lên trong chuỗi giá trị tài chính toàn cầu. Để đạt được mục tiêu đó, bài toán không chỉ là tạo ra một không gian sôi động, mà là xây dựng một thiết chế có khả năng tạo dựng niềm tin và thu hút dòng vốn xuyên biên giới.

Quyết tâm mạnh mẽ

TS Nguyễn Tuấn Anh, ĐH RMIT, cho biết chủ trương thành lập và vận hành TTTCQT tại TP.HCM và Đà Nẵng thể hiện quyết tâm tạo bứt phá trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển kinh tế toàn cầu.

Việc thành lập IFC mang lại nhiều lợi ích cho cả các TP được lựa chọn và nền kinh tế VN nói chung. Ví dụ IFC sẽ tạo điều kiện thuận lợi để huy động vốn, thu hút dòng đầu tư quốc tế và phát triển thị trường tài chính nội địa. VN có thể đặt mục tiêu thu hút nhiều hơn các tổ chức tài chính từ danh sách Fortune 500, các ngân hàng quốc tế lớn trên thế giới, cũng như các quỹ đầu tư và công ty quản lý tài sản đến hoạt động và thành lập văn phòng.

Về mặt giao thương, IFC sẽ giúp VN tận dụng tốt lợi thế xuất khẩu hàng hóa. Với các công cụ tài chính phái sinh, việc mua bán hàng hóa sẽ linh hoạt hơn, giúp tối ưu hóa dòng vốn và tăng tính thanh khoản của thị trường. Đây là tiền đề để thúc đẩy tăng trưởng thương mại và đầu tư mạnh mẽ hơn trong tương lai. Nguồn thu từ thuế và các hoạt động tài chính cũng sẽ đóng góp quan trọng cho ngân sách nhà nước.

“Các IFC này còn mở ra nhiều cơ hội việc làm cho nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực tài chính, kế toán, công nghệ và quản lý. Điều này góp phần nâng cao trình độ lao động và gia tăng năng lực cạnh tranh cho VN trên trường quốc tế” - ông Tuấn Anh nhấn mạnh.

PHƯƠNG MINH thực hiện