Trưởng ban Dân nguyện đầu tiên

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu tại cuộc làm việc với Ban Dân nguyện, ngày 2.2.2023

Trước đây, Quốc hội thường bố trí một Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội phụ trách công tác dân nguyện. Quốc hội Khóa IX, đồng chí Phan Minh Tánh là Trưởng ban Dân vận Trung ương, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội được phân công kiêm phụ trách công tác dân nguyện của Quốc hội. Khóa X, đồng chí Nguyễn Thị Hoài Thu là Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội được phân công đặc trách công tác dân nguyện. Cơ quan giúp việc về lĩnh vực này có Vụ Dân nguyện (có thời kỳ gọi là Vụ Dân chính) thuộc Văn phòng Quốc hội.

Cùng với quá trình đổi mới tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước nói chung, đổi mới tổ chức và hoạt động các cơ quan của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội nói riêng, đồng thời trước yêu cầu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đã đặt ra nhiệm vụ đối với Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần thực hiện tốt hơn nữa công tác dân nguyện; giải quyết các vấn đề dân nguyện của Nhân dân, đặc biệt là giải quyết và giám sát việc giải quyết các đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân gửi đến Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội.

Ngày 17.3.2003, Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 370/2003/NQ-UBTVQH11 về thành lập Ban Dân nguyện để phục vụ Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn về công tác dân nguyện. Theo Nghị quyết này, Ban Dân nguyện là cơ quan chuyên môn trực thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, có trách nhiệm giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội về công tác dân nguyện. Ban Dân nguyện gồm có trưởng ban, các phó trưởng ban.

Quốc hội Khóa XI đã bầu ông Lê Quang Bình vào Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân công ông giữ chức Trưởng ban Dân nguyện của Quốc hội. Còn nhớ, khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa X báo cáo Tờ trình về công tác nhân sự dự kiến giữ các vị trí chủ chốt của Quốc hội Khóa XI, đã có đại biểu lên tiếng trước Quốc hội thể hiện băn khoăn về vị trí Trưởng ban Dân nguyện.

Ý kiến cho rằng: công tác dân nguyện của Quốc hội là công việc quan trọng liên quan đến chủ trương, chính sách của Nhà nước đối với toàn dân và là cầu nối tiếng nói, nguyện vọng của Nhân dân đến Quốc hội, đến Đảng và Nhà nước ta. Ông Lê Quang Bình là tướng Quân đội đảm nhiệm vị trí này liệu có phù hợp? Trong khi có nhiều cán bộ dân sự đã có kinh nghiệm công tác đảng, công tác dân vận! Băn khoăn của đại biểu cũng có cơ sở khi mà chức năng, nhiệm vụ Ban Dân nguyện của Quốc hội được quy định khá nặng nề và thực tế hoạt động không hề đơn giản.

Khi đó đã có ý kiến phản biện phân tích: cán bộ chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam trưởng thành trong chiến đấu và công tác luôn gắn bó mật thiết với Nhân dân, vì Nhân dân phục vụ và luôn được Nhân dân giúp đỡ, che chở để hoàn thành nhiệm vụ. Trong chiến đấu và xây dựng đơn vị, bộ đội Cụ Hồ luôn làm tốt công tác dân vận, binh vận và cả địch vận. Bản thân ông Lê Quang Bình trước khi chuyển ra công tác chuyên trách ở Quốc hội đã là Tư lệnh Quân đoàn 3 ở Tây Nguyên và đã là Phó Tổng thanh tra Quân đội.

Với tinh thần: Nhiệm vụ nào cùng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua cùng với bản lĩnh của người sĩ quan cao cấp đã kinh qua nhiều trận mạc, khi được Đảng phân công, Quốc hội tin tưởng bầu vào vị trí công tác rất mới mẻ không ít khó khăn, phức tạp, nhưng ông Lê Quang Bình đã khiêm tốn học hỏi, đào sâu nghiên cứu, chịu trách nhiệm chính cùng Ban Dân nguyện Khóa XI hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ mà Quốc hội giao, được cử tri và Nhân dân cả nước tin cậy, yêu quý.

Trong một lần chủ trì Hội thảo “Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác dân nguyện của đại biểu dân cử”, ông Lê Quang Bình cho rằng: “Công tác dân nguyện có thể nói là hoạt động của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong đó các cơ quan dân cử, đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên có vai trò hết sức quan trọng. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến công tác dân nguyện, điều này được thể hiện trong nhiều văn bản của Đảng và Nhà nước. Quan điểm dân chủ “lấy dân làm gốc”, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân của Đảng và Nhà nước được Hiến pháp, pháp luật quy định rất cụ thể mà đặc biệt là Luật Tổ chức Quốc hội; Luật Tổ chức HĐND và UBND; Luật Khiếu nại, tố cáo; Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội…".

"Thời gian qua chúng ta đã có nhiều cố gắng, từng bước nâng cao chất lượng công tác dân nguyện, góp phần thúc đẩy hiệu quả và chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân và ý kiến, kiến nghị của cử tri. Tuy nhiên trên thực tế công tác dân nguyện của chúng ta vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, nhất là hoạt động giám sát việc thi hành pháp luật về khiếu nại, tố cáo, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri… Chế độ của chúng ta đang xây dựng là chế độ dân chủ XHCN - tức là chế độ do Nhân dân làm chủ. Nhân dân bầu ra Quốc hội, HĐND các cấp, Nhân dân gửi cả niềm tin và hy vọng vào đại biểu của mình. Vì vậy, với trách nhiệm của mình, các đại biểu dân cử, cơ quan dân cử cần làm tốt công tác dân nguyện mà cụ thể là làm tốt việc tiếp công dân, tiếp nhận, xử lý mọi ý kiến, kiến nghị của Nhân dân, trong đó có đơn thư khiếu nại, tố cáo” , ông Lê Quang Bình nhấn mạnh.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên mới được thành lập, Ban Dân nguyện đã phát huy vai trò, trách nhiệm của mình, thực hiện tốt nhiều nhiệm vụ, quyền hạn được giao, đã tham mưu, giúp Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp công dân; tiếp nhận, xử lý, đôn đốc và giám sát việc giải quyết các đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân, trong đó có công sức đóng góp đáng kể của Trưởng ban Lê Quang Bình.