Trưởng đại diện JICA Việt Nam lý giải nguyên nhân khiến các dự án ODA chậm

Ông Fujita Yasuo - Trưởng đại diện Văn phòng JICA Việt Nam

Việt Nam tiếp tục là nước có dự án quy mô lớn nhất của JICA

Ông Fujita Yasuo cho biết, trong năm tài khóa 2016 (kết thúc vào tháng 3/2017), tổng vốn vay Nhật Bản cam kết cung cấp cho Việt Nam là 187,1 tỷ yên. Số vốn giải ngân là 175,6 tỷ yên. Sang năm tài khóa 2017, nguồn vốn ODA Nhật dành cho Việt Nam là 130 tỉ yên (gần 1,2 tỉ USD). Vì vậy, Việt Nam vẫn là một trong các quốc gia có nhiều các dự án quy mô lớn nhất của JICA trên thế giới.

Theo ông Fujita Yasuo, trong năm tài khóa 2017, JICA sẽ tiếp tục tập trung hỗ trợ vào 3 trụ cột chính: Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tăng cường năng lực cạnh tranh quốc tế, Tăng cường quản trị nhà nước và Hỗ trợ các đối tượng dễ bị tổn thương.

Trong đó, 5 dự án trọng tâm của năm tài khóa 2017 tại Việt Nam là: Phát triển thành phố khoa học công nghệ Hòa Lạc; Hỗ trợ Việt Nam tăng cường năng lực thực thi pháp luật trên biển; Quản lý nước ở Bến Tre; Ứng phó biến đổi khí hậu dựa trên việc sử dụng thông tin vệ tinh và Xử lý nước thải ở Biên Hòa.

Ngoài ra, phía Nhật cũng dự kiến sẽ hoàn thành hai công trình cơ sở hạ tầng lớn trong năm 2017 là: Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam (đoạn Đà Nẵng – Quảng Ngãi) dài 65km dự kiến khai trương và đưa vào sử dụng trong tháng 6. Đây được coi là đoạn đường trọng điểm nhất trong toàn tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam.

Do đó, khi đi vào hoạt động, dự án sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của TP Đà Nẵng và khu vực miền Trung Việt Nam, tăng cường năng lực cạnh tranh quốc tế. Cùng với đó, Dự án xây dựng cơ sở hạ tầng cảng nước sâu quốc tế đầu tiên ở Lạch Huyện, Hải Phòng cũng dự kiến hoàn thành vào tháng 9 năm nay.

Tuy nhiên, ông Fujita Yasuo khẳng định, mức độ giải ngân cho tài khóa năm 2017 dự kiến sẽ thấp hơn so với tài khóa năm 2016 do Dự án Nhiệt điện Thái Bình đã qua giai đoạn cần nhiều vốn. Cùng với đó, việc Chính phủ Việt Nam hạn chế ngân sách giải ngân cho vốn vay cũng sẽ ảnh hưởng tới vốn giải ngân.

Thủ tục hành chính chậm trễ, phức tạp

Về tiến độ triển khai và thực hiện các dự án, Trưởng đại diện JICA Việt Nam nhận định, dù tỷ lệ thực hiện khá cao, tuy nhiên thủ tục hành chính còn chậm và phức tạp.

“Các thủ tục hành chính của Chính phủ cũng như việc ra quyết định mất quá nhiều thời gian. Ví dụ như dự án Đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1, hiện chỉ cần xem xét lại nội dung tổng mức đầu tư dự án mà mất tới 4 năm. Bên cạnh đó, đã mất rất nhiều thời gian giải quyết vấn đề giải phóng mặt bằng cho 2 dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến 1 và tuyến 2. Đó chính là nguyên nhân khiến các dự án này chậm tiến độ.

Ngoài ra, theo quy định của JICA, cuối tháng 8 hàng năm là thời hạn nộp đơn đăng ký xin tài trợ đối với các dự án hợp tác kỹ thuật, tuy nhiên phía Việt Nam thường xuyên nộp chậm. Hơn nữa, tháng 3/2016, Nghị định số 16 của Việt Nam quy định việc quản lý vốn vay ODA đã được ban hành.

Tuy nhiên, sự phức tạp trong các thủ tục phê duyệt dự án ODA, Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định ban hành chậm, các cơ quan thực hiện, đặc biệt là ở địa phương chưa quen với thực hiện thủ tục theo Nghị định mới v.v… đã làm cho quá trình phê duyệt dự án mới mất rất nhiều thời gian”- ông Fujita Yasuo cho biết.

Không những thế, việc giải ngân các khoản viện trợ của Việt Nam cũng chậm trễ. Điều này do giới hạn trần của Chính phủ Việt Nam về mức độ giải ngân nên từ giữa năm 2016 đã có những khoản thanh toán nhà thầu phải dừng lại do quy định này. Từ tháng 1/2017, ngân sách sử dụng vốn vay đã khai thông trở lại và các khoản thanh toán đã được triển khai, nhưng số tiền phân bố cho các dự án vẫn thiếu nhiều.

Ông Fujita Yasuo nhấn mạnh: “Quan điểm của JICA là tôn trọng về nợ công của Việt Nam, nhưng những thủ tục nào có thể đơn giản hóa được thì Chính phủ Việt Nam nên đơn giản hóa để thủ tục giải ngân được nhanh hơn cũng như giúp cho quá trình triển khai các hoạt động của dự án được dễ dàng hơn”.

Theo ông Fujita Yasuo, các trở ngại trên không phải riêng JICA gặp phải mà cũng là trở ngại chung của các nhà tài trợ quốc tế ở Việt Nam. Thời gian tới JICA sẽ phối hợp với các nhà tài trợ để kiến nghị với Chính phủ Việt Nam tháo gỡ các trở ngại trên.

Bùi Anh