Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật - ĐH Đà Nẵng: Tỉ trọng thu KHCN bỏ trống, nguồn thu chủ yếu từ học phí

Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT (gọi là Thông tư 01) về Chuẩn cơ sở giáo dục đại học của Bộ Giáo dục và Đào tạo là cơ sở để thực hiện quy hoạch, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục đại học; đánh giá và giám sát các điều kiện đảm bảo chất lượng, việc thực hiện trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục đại học theo quy định của pháp luật.

Theo quy định, các cơ sở giáo dục đại học phải chốt số liệu vào ngày 31 tháng 12 hằng năm; đối với số liệu về tài chính, thời điểm chốt số liệu là ngày 31 tháng 3 của năm tiếp theo.

Để tìm hiểu rõ hơn về việc đáp ứng các tiêu chuẩn, tiêu chí tại Thông tư 01, phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã ghi nhận chia sẻ của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng.

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng. Ảnh: website nhà trường

Tỉ trọng thu từ khoa học - công nghệ bỏ trống

Theo báo cáo thường niên năm 2024 tại bảng các chỉ số đánh giá về hoạt động khoa học và công nghệ cho thấy, tỉ trọng thu khoa học - công nghệ cả hai năm 2023 và 2024 đều không được nhà trường liệt kê.

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng không báo cáo tỉ trọng thu khoa học - công nghệ, không có đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước hay đề tài hợp tác doanh nghiệp (trong nước). Ảnh chụp màn hình

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lê Hùng - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng cho biết việc tỉ trọng thu từ hoạt động khoa học công nghệ thấp là một thực tế chung của tất cả các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam.

Không nằm ngoài khó khăn đó, tỉ trọng thu từ hoạt động khoa học và công nghệ của trường (bao gồm các đề tài, dự án, hợp đồng nghiên cứu, tư vấn kỹ thuật và chuyển giao công nghệ,...) năm 2023 và 2024 vẫn còn chiếm tỉ lệ khá khiêm tốn trong tổng thu của đơn vị.

Cụ thể, năm 2023, tỉ trọng này đạt khoảng 3-5%, và đến năm 2024 tăng nhẹ lên mức 5-7% nhờ mở rộng hợp tác với doanh nghiệp và triển khai thêm các đề tài cấp bộ, cấp nhà nước. Tuy nhiên, thầy Hùng không đề cập đến nguyên nhân vì sao nhà trường bỏ trống nội dung này trong báo cáo.

Trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, hiệu trưởng nhà trường cho biết sẽ đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng, tăng cường gắn kết với doanh nghiệp và thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo - khởi nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả, từ đó tăng tỷ trọng thu từ hoạt động khoa học - công nghệ trong thời gian tới.

Ngoài ra, ở phần 2, mục VI Báo cáo thường niên năm 2024 cho thấy, trong năm 2024, trường đã thực hiện 6 đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ, 14 đề tài cấp cơ sở, 2 đề tài hợp tác quốc tế với tổng kinh phí 3.759 triệu đồng. Tuy nhiên, nhà trường chưa có đề tài hợp tác với doanh nghiệp trong nước nào.

Bên cạnh đó, tổng số sách chuyên khảo, số tác phẩm nghệ thuật và thành tích thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc gia, quốc tế; tổng số bằng độc quyền sáng chế và tổng số bằng độc quyền giải pháp hữu ích của nhà trường trong năm 2023 và 2024 đều bằng “0”.

Tổng số sách chuyên khảo, số tác phẩm nghệ thuật và thành tích thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc gia, quốc tế; tổng số bằng độc quyền sáng chế và tổng số bằng độc quyền giải pháp hữu ích của nhà trường trong năm 2023 và 2024 đều bằng “0”. Ảnh chụp màn hình

Lý giải về điều này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lê Hùng cho biết, thời gian qua, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng đã triển khai nhiều đề tài nghiên cứu khoa học ở các cấp, từ cấp trường, cấp thành phố, cấp Bộ đến hợp tác quốc tế.

Kết quả của các đề tài này đã được ứng dụng hiệu quả vào thực tiễn. Cụ thể, trong công tác đào tạo, các sản phẩm nghiên cứu được tích hợp vào nội dung giảng dạy, hỗ trợ xây dựng học liệu, giáo trình và các bài giảng thực hành.

Trong lĩnh vực sản xuất và đời sống, một số mô hình, thiết bị và giải pháp kỹ thuật đã được chuyển giao cho doanh nghiệp, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và địa phương.

Đồng thời, hoạt động nghiên cứu khoa học của trường cũng được ghi nhận thông qua nhiều công bố trên các tạp chí uy tín trong và ngoài nước, góp phần nâng cao vị thế học thuật của nhà trường.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, nhà trường vẫn đối mặt với không ít khó khăn trong việc tiếp cận các đề tài hợp tác với doanh nghiệp, cũng như trong quá trình nghiên cứu để đăng ký bằng độc quyền sáng chế hoặc giải pháp hữu ích.

Việc kết nối với doanh nghiệp còn hạn chế do nhận thức và đầu tư cho R&D trong nước chưa cao, trong khi cơ chế đặt hàng nghiên cứu vẫn chưa thực sự phổ biến, khiến cầu nối giữa nhà trường và doanh nghiệp chưa bền vững.

Nguồn lực nghiên cứu mạnh cũng còn thiếu, bởi số lượng giảng viên và nhóm nghiên cứu chuyên sâu về chuyển giao công nghệ, sáng chế còn ít, trong khi kinh phí nghiên cứu chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước, khó đáp ứng các đề tài lớn.

Không những vậy, các rào cản về sở hữu trí tuệ và thương mại hóa cũng ảnh hưởng đáng kể, bởi quy trình đăng ký sáng chế phức tạp, tốn kém và đòi hỏi thời gian, trong khi nhà trường chưa có đội ngũ chuyên trách hỗ trợ pháp lý và thương mại hóa sản phẩm.

“Để khắc phục tình trạng này, hướng tới giai đoạn tiếp theo, nhà trường đặt mục tiêu tăng cường hợp tác với doanh nghiệp theo mô hình “đặt hàng - cùng nghiên cứu - cùng khai thác sản phẩm”, đồng thời, hỗ trợ kinh phí và tư vấn pháp lý cho giảng viên, sinh viên trong quá trình đăng ký sáng chế và bảo hộ sở hữu trí tuệ.

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng cũng định hướng phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh, gắn hoạt động nghiên cứu khoa học với nhu cầu chuyển giao công nghệ thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả và giá trị ứng dụng của các sản phẩm nghiên cứu”, hiệu trưởng nhà trường thông tin.

Học phí chiếm hơn 80% trong cơ cấu nguồn thu

Về kết quả tài chính, Báo cáo thường niên năm 2024 cho thấy tổng thu hoạt động của nhà trường là 97,901 tỷ đồng. Trong đó, chiếm phần lớn là nguồn thu từ học phí với 79,164 tỷ đồng (chiếm 80,9%, tăng 1,39 lần so với năm 2023). Nguồn thu từ khoa học và công nghệ vẫn ở mức khiêm tốn với 3,109 tỷ đồng (chiếm 3,2%).

Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng thừa nhận nhà trường vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc gia tăng nguồn thu từ hoạt động khoa học và công nghệ.

Trước hết, nguồn lực nghiên cứu mạnh còn thiếu, khi đội ngũ giảng viên đủ năng lực triển khai các đề tài, dự án lớn và có tính ứng dụng cao chưa nhiều, trong khi cơ chế khuyến khích và chính sách khen thưởng theo hiệu quả nghiên cứu vẫn chưa đủ hấp dẫn để thu hút nhân lực chất lượng cao.

Tiếp đó, việc kết nối với doanh nghiệp và các đối tác bên ngoài còn hạn chế; nhiều doanh nghiệp chưa có nhu cầu hoặc chưa thực sự tin tưởng vào khả năng nghiên cứu và chuyển giao công nghệ của nhà trường, trong khi hoạt động quảng bá năng lực nghiên cứu và giới thiệu sản phẩm khoa học - công nghệ ra thị trường vẫn còn yếu.

Một yếu tố nữa phải kể đến là cơ sở vật chất và nguồn kinh phí dành cho nghiên cứu khoa học cũng chưa đáp ứng yêu cầu, khi trang thiết bị phòng thí nghiệm và xưởng thực hành chưa đủ hiện đại để phục vụ các đề tài có tính ứng dụng và khả năng chuyển giao cao.

Tổng thu hoạt động của nhà trường năm 2024 là 97,901 tỷ đồng. Trong đó, chiếm phần lớn là nguồn thu từ học phí với 79,164 tỷ đồng, nguồn thu khoa học và công nghệ là 3,109 tỷ đồng. Ảnh chụp màn hình

Cũng theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lê Hùng, để gia tăng nguồn thu ngoài học phí, đặc biệt là từ hoạt động nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng định hướng triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.

Trong đó, nhà trường chú trọng xây dựng và phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh gắn với doanh nghiệp, tập trung vào những lĩnh vực có thế mạnh như kỹ thuật cơ khí, điện - điện tử, công nghệ thông tin, tự động hóa và giáo dục kỹ thuật, đồng thời khuyến khích hình thành các nhóm nghiên cứu - sản xuất thử nghiệm nhằm hướng tới thương mại hóa sản phẩm.

Bên cạnh đó, nhà trường sẽ đẩy mạnh hợp tác với doanh nghiệp và địa phương thông qua việc thiết lập quan hệ hợp tác chiến lược, triển khai mô hình “doanh nghiệp đồng hành cùng giảng viên, sinh viên nghiên cứu”, tăng cường hoạt động chuyển giao công nghệ, tư vấn kỹ thuật và đào tạo theo nhu cầu thực tế.

Đồng thời, cơ chế tài chính và chính sách khuyến khích cũng sẽ được đổi mới theo hướng tạo động lực mạnh mẽ hơn cho hoạt động nghiên cứu và chuyển giao.

Nhà trường dự kiến áp dụng cơ chế chia sẻ lợi nhuận hợp lý đối với các nhóm nghiên cứu và giảng viên có sản phẩm được thương mại hóa, đồng thời tăng cường khen thưởng, hỗ trợ kinh phí và thủ tục pháp lý trong quá trình đăng ký sáng chế, giải pháp hữu ích.

Ngoài ra, nhằm đa dạng hóa nguồn thu ngoài học phí, nhà trường sẽ mở rộng các dịch vụ đào tạo ngắn hạn, tư vấn kỹ thuật, kiểm định chất lượng, hợp tác quốc tế và các dự án chuyển giao công nghệ, qua đó nâng cao hiệu quả hoạt động và tăng nguồn lực tài chính phục vụ cho sự phát triển bền vững.

Đình Nam