Trưởng thành từ yêu thương và tôn trọng

Ảnh minh họa INT.

Thực tế cho thấy, nhiều thầy cô có cách xử lý rất tinh tế, cảm hóa học trò bằng tình thương, trách nhiệm, giúp các em nhận ra lỗi lầm, sửa sai và trưởng thành. Song vẫn còn giáo viên hạn chế trong nghiệp vụ sư phạm, cách xử lý vấn đề cứng nhắc, sử dụng hình thức kỷ luật gây tổn thương học trò, để lại hậu quả nặng nề.

Quan niệm cũ “thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi” vẫn len lỏi đâu đó trong cách giáo dục, khiến không ít người tin rằng “đòn đau nhớ đời” sẽ giúp trẻ sợ hãi mà không tái phạm. Nhưng thực tế cho thấy, nỗi sợ chưa bao giờ là con đường bền vững để nuôi dưỡng nhân cách.

Ngày 15/9/2025, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT, hiệu lực từ 31/10/2025, thay thế quy định cũ từ năm 1988. Điểm khác biệt nổi bật nhất là Thông tư mới loại bỏ hoàn toàn các hình thức kỷ luật mang tính bạo lực và xúc phạm nhân phẩm học sinh, nhấn mạnh đến nguyên tắc kỷ luật mang tính giáo dục, nhân văn, vì sự tiến bộ của người học.

Nhiều nhà giáo cho rằng, đây là bước ngoặt quan trọng; vì nếu học sinh đến trường trong thấp thỏm, sợ hãi không chỉ mất đi hứng thú học tập, cảm xúc tích cực, mà còn dễ bị đẩy ra khỏi “vòng tròn an toàn”, tìm đến những môi trường độc hại, những nhóm bạn xấu. Ngược lại, khi các em được yêu thương, tôn trọng, học sinh sẽ hành động bằng sự tự giác chứ không phải nỗi sợ.

Quan điểm về kỷ luật tích cực không mới. Đặc biệt, từ khi thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo, ngành Giáo dục đã chú trọng đổi mới cả nội dung, phương pháp dạy học và cách ứng xử, tổ chức kỷ luật trong nhà trường.

Một trong các nguyên tắc của kỷ luật tích cực là học sinh được quyền mắc lỗi, bởi ai cũng trưởng thành từ những vấp ngã. Điều quan trọng là cách thầy cô xử lý để biến sai lầm thành cơ hội rèn luyện. Trước khi đưa ra biện pháp kỷ luật, giáo viên cần tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ, giống như bác sĩ phải chẩn đúng bệnh mới có thể chữa khỏi.

Một giáo viên chia sẻ: “Tôi học cách mỉm cười, kiên nhẫn, lắng nghe nhiều hơn. Đôi khi chỉ cần một câu hỏi nhỏ: ‘Hôm nay em có chuyện gì buồn không?’, hay một lời chúc mừng sinh nhật gửi đến học trò, cũng đủ khiến các em thấy được quan tâm và thay đổi thái độ học tập.

Học trò vốn nhạy cảm, các em phân biệt rõ đâu là sự trách phạt hình thức, đâu là tình cảm chân thành. Khi thầy cô công bằng, tử tế, học trò sẽ noi theo. Nếu thầy cô biết lắng nghe, học trò sẽ mở lòng. Khi ấy, kỷ luật sẽ được xây dựng trên nền tảng yêu thương và tự giác”.

Tất nhiên, thay đổi quan điểm không dễ; thay đổi rồi nhưng quyết tâm làm và làm hiệu quả càng khó hơn. Điều này đòi hỏi kiên nhẫn, thời gian và sự đồng thuận từ nhiều phía. Mỗi giáo viên cần chuẩn bị tâm thế đổi mới, rèn luyện kỹ năng lắng nghe, thấu hiểu, xử lý tình huống bằng sự công bằng và nhân văn.

Cơ quan quản lý giáo dục và lãnh đạo nhà trường phải tạo mọi điều kiện tập huấn, hỗ trợ để giáo viên có thể thực hiện kỷ luật tích cực một cách hiệu quả. Quan trọng hơn, nhà trường cần phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để cùng nhau định hướng, tháo gỡ những khó khăn trong hành vi và tâm lý học sinh.

Một quyết định xử lý kỷ luật của thầy cô có thể ảnh hưởng đến sự phát triển cả cuộc đời của con người. Vì vậy, kỷ luật phải xuất phát từ tình yêu thương, nhằm khơi dậy ở học sinh sự tiến bộ và khát vọng hoàn thiện bản thân. Khi thầy cô đủ nhân văn để lắng nghe và bao dung, đủ kiên quyết để giữ nguyên tắc, thì kỷ luật sẽ không còn là nỗi sợ hãi, mà trở thành cơ hội để học sinh học cách trưởng thành.

Hiếu Nguyễn