Trương Thanh Xuân: Bước ngoặt trở thành nữ sinh duy nhất đội tuyển IMO

Sau 5 năm, đội tuyển Olympic Toán học Quốc tế (IMO) của Việt Nam lại có một thành viên nữ. Đó là Trương Thanh Xuân, cô học trò lớp 11 chuyên Toán, Trường THPT chuyên Bắc Ninh. Tuy nhiên, hành trình đến với Toán học đỉnh cao của Xuân là một câu chuyện đầy thú vị về sự bứt phá ngoạn mục từ một nữ sinh ban đầu chưa nổi bật. Để rồi, chính Xuân cũng nhận ra sức mạnh nội lực của chính mình.

Trương Thanh Xuân, cô học trò lớp 11 chuyên Toán, Trường THPT chuyên Bắc Ninh, thành viên nữ duy nhất của đội tuyển IMO năm 2025.

“Em luôn muốn thử thách, trải nghiệm, để từ đó hiểu rằng, không phải do mình không làm được mà do mình nghi ngờ bản thân, chưa quyết tâm đến cùng. Sức mạnh của con người là vô hạn nên đừng sợ mà hãy đặt mục tiêu”, Trương Thanh Xuân chia sẻ với Tri thức và Cuộc sống.

Từ “mông lung” tới bước ngoặt đam mê

Con đường Toán học của Trương Thanh Xuân không phải là một đường thẳng tắp trải hoa hồng ngay từ đầu. Thầy Lê Đăng Điển, giáo viên dạy Toán và cũng là giáo viên chủ nhiệm trực tiếp của Xuân tại Trường THPT chuyên Bắc Ninh nhớ lại: "Ban đầu trong lớp, Thanh Xuân không phải là học sinh có kết quả nổi bật ngay về môn Toán".

Dù đã có nền tảng từ cấp THCS với Huy chương Bạc Câu lạc bộ Toán tuổi thơ quốc gia (lớp 5), giải Nhì cấp tỉnh (lớp 8) và giải Ba (lớp 9) môn Toán, cùng sự định hướng từ người mẹ từng là học sinh chuyên Toán Nguyễn Huệ (Hà Nội), bước vào môi trường THPT chuyên, Xuân ban đầu lại có những ưu tiên khác. Em tích cực tham gia Câu lạc bộ tranh biện, thậm chí giữ vị trí Phó ban chuyên môn, tham gia Câu lạc bộ môi trường, tập trung học tiếng Anh và các môn học khác. Việc thi học sinh giỏi Toán chuyên sâu chưa nằm trong dự định của em.

"Năm lớp 10 em vẫn còn mông lung, chưa có định hướng rõ ràng, cố gắng học đều các môn, tham gia ngoại khóa. Có lúc, em đã định tạm gác lại Toán học chuyên sâu để tập trung ôn luyện IELTS, nuôi ước mơ du học ngành kinh tế. Nguyên nhân là em chưa thực sự định hình được việc học toán chuyên sâu, vẫn còn thích nhiều thứ khác nữa”, Xuân nhớ lại.

Đam mê của Xuân có sự phát hiện và dìu dắt, động viên từ các thầy cô.

Bước ngoặt thực sự đến vào kỳ nghỉ hè sau năm lớp 10. Thầy Điển và các thầy cô trong tổ Toán của Trường đã nhận ra những tố chất đặc biệt ẩn sau vẻ ngoài có phần trầm lắng của cô học trò Thanh Xuân.

"Quan sát quá trình học tập, tôi nhận thấy Xuân có sự tiến bộ nhanh chóng. Em có những cách giải toán thông minh, khác biệt, tư duy nhanh nhạy, logic, đặc biệt là với các bài toán liên quan tới Tổ hợp. Đây là một mảng kiến thức khó, đòi hỏi sự nhạy bén, khả năng phân tích và tư duy sáng tạo cao độ – những phẩm chất mà Thanh Xuân đã dần bộc lộ rõ nét”, thầy Điển chia sẻ.

Chính tiềm năng này đã thôi thúc các thầy cô động viên Xuân thử sức ở các cuộc thi Toán của trường, rồi tiến tới ôn luyện vào đội tuyển của tỉnh để Xuân có thêm thời gian được bồi dưỡng, rèn luyện chuyên sâu hơn.

Gặt hái quả ngọt

Được thầy cô động viên và tạo điều kiện tham gia lớp học Toán hè do trường tổ chức, Xuân dần tìm lại được sự kết nối và niềm vui với những con số, những bài toán.

Khi bắt nhịp được với môn Toán, Xuân cảm thấy rất hứng thú. Em dần dần vượt qua khó khăn ban đầu khi kiến thức mới và nhiều, có những bài giảng chưa hiểu hết phải tự học, tự nghiên cứu thêm. Từ chỗ phải nhờ anh chị khóa trên hướng dẫn tìm tài liệu, Xuân dần chủ động hơn trong việc khám phá kiến thức, tìm tòi các cách giải hay trên Internet.

Niềm đam mê được khơi dậy đúng lúc đã góp phần giúp Xuân gặt hái được "quả ngọt".

Niềm đam mê được khơi dậy đúng lúc đã thôi thúc Xuân tạm gác lại kế hoạch IELTS để toàn tâm toàn ý cho Toán học. Sự tập trung này nhanh chóng mang lại "quả ngọt". Em thử sức với các kỳ thi và đạt giải Nhì trong kỳ thi chọn học sinh giỏi Quốc gia môn Toán năm học 2023-2024. Dù có chút tiếc nuối vì chỉ thiếu 0,5 điểm so với giải Nhất, thành tích này là sự khẳng định cho lựa chọn đúng đắn và nỗ lực không ngừng nghỉ của Xuân.

Với giải Nhì quốc gia, Trương Thanh Xuân được tham dự vòng 2 để chọn đội tuyển dự thi IMO 2025 tại Australia. Tại vòng này, Xuân xuất sắc giành vị trí thứ 4 trong tổng số 48 thí sinh tham dự, chính thức ghi tên mình vào danh sách 6 thành viên đội tuyển Việt Nam. Điều đặc biệt, Xuân đã phá vỡ thế "toàn nam" của đội tuyển IMO đã kéo dài suốt 5 năm qua. Khi biết kết quả, Xuân vỡ òa cảm xúc: "Em phấn khích, hạnh phúc vì hoàn thành nhiệm vụ".

Học Toán bằng "hứng thú", không áp lực và bí quyết từ... tranh biện

Chia sẻ về bí quyết học tập, Xuân cho hay, không đặt áp lực quá nhiều cho bản thân phải đạt thành tích mà học toán theo hứng thú, sự vui vẻ.

Hằng ngày, em dành khoảng 2-3 tiếng tự học vào buổi tối và luôn cố gắng nghỉ ngơi, không thức khuya để đảm bảo sức khỏe và sự minh mẫn cho ngày học hôm sau. Khi học, Xuân chú trọng chọn lọc tài liệu kỹ lưỡng để tránh lan man, mất thời gian. Điều quan trọng nhất với em không phải là "cày" thật nhiều bài, mà là hiểu sâu bản chất.

Theo Xuân, học Toán giỏi giúp phát triển tư duy logic, giải quyết vấn đề nhanh chóng, bổ trợ cho các môn tự nhiên khác.

"Mỗi khi học, em sẽ phân loại bài theo từng dạng nhất định và học hiểu sâu để biết 'tại sao làm cách này chứ không phải cách kia', dấu hiệu gợi ý thế nào từ đề bài. Đối với một bài toán, quan trọng nhất là tìm được ý tưởng gốc... Học Toán để hiểu rõ bản chất sẽ tốt hơn làm nhiều bài", Xuân chia sẻ.

Khi gặp bài khó, Xuân sẽ cố gắng hết sức, nếu "bí" quá mới hỏi thầy cô hoặc anh chị đi trước chứ không bỏ cuộc. Môi trường học tập tại trường chuyên cũng là một yếu tố quan trọng, Xuân được các thầy cô hỗ trợ rất nhiều từ tài liệu, gợi ý cách làm bài cho tới tổ chức thi khảo sát, từ đó em biết mình mạnh điểm gì cần cải thiện điểm gì.

Một điểm đặc biệt trong quá trình rèn luyện tư duy của Xuân chính là kinh nghiệm từ Câu lạc bộ tranh biện. Dù hiện tại không còn nhiều thời gian tham gia, những kỹ năng học được từ đây đã hỗ trợ em rất nhiều. Từ tranh biện, em học được cách lên ý tưởng, hiểu biết thêm kiến thức thực tế và nghĩ ra luận điểm, xây dựng luận cứ logic, tạo ra một chuỗi domino dẫn đến điều muốn nói... Em cũng trau dồi được phong thái tự tin, cách nói chuyện và lắng nghe người khác phản biện.

Xuân cũng tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa như tranh biện, hùng biện, thậm chí làm MC cho chương trình của trườn. Những hoạt động này tựa như cách giải trí, đồng thời rèn luyện tư duy phản biện, logic và kỹ năng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả cho Xuân. Khi đầu óc căng thẳng, Xuân cũng sẽ tìm việc khác nhẹ nhàng để đầu óc thư thái như đi bộ, hát một bài.

Mai Loan