Truyện Kiều - 'viên ngọc' về văn hóa Việt đang ngày càng tỏa sáng hơn trên toàn cầu

Bài viết tường thuật sự kiện “Truyện Kiều và Đại thi hào Nguyễn Du trong văn hóa Việt,” do CSO Gallery ở Hội An thực hiện nhân ngày Ngày tiếng mẹ đẻ vào tháng 2 vừa qua.

Dù được sáng tác hơn 200 năm trước, nhưng nội dung của Truyện Kiều đã được nhiều nhà soạn kịch, soạn nhạc người nước ngoài như Mỹ, người Pháp, lấy cảm hứng, dựng thành các vở kịch, opera trình diễn trên nhiều sân khấu quốc tế. Bên cạnh đó, nhiều nhà nghiên cứu, soạn nhạc, soạn kịch, múa ballet hay múa rối Việt Nam cũng đã thực hiện nhiều tác phẩm từ tác phẩm này.

Nhiều hình thức văn hóa đại trà khác khác như âm nhạc, hội họa, cải lương, đàn ca tài tử, cũng thường xuyên lấy bối cảnh, câu thoại, cảm hứng từ nội dung của tác phẩm kinh điển này, và được công chúng đón nhận tích cực.

Các đại biểu và công chúng cùng xem bộ “Bộ sưu tập Truyện Kiều độc nhất vô nhị” tại CSO Gallery ngày 18.2 vừa qua. Ảnh: Khiếu Thị Hoài

Độc đáo hơn, ngôn từ trong 3.254 câu lục bát không chỉ vẫn được sử dụng trong ngôn ngữ giao tiếp hiện đại hàng ngày, mà còn dùng để ví von, ẩn dụ trong nhiều bối cảnh, thậm chí cả những câu thoại ngoại giao của các nguyên thủ quốc gia.

Điều này bổ sung cho nhận định "Truyện Kiều còn tiếng ta còn. Tiếng ta còn nước ta còn," của nhà nghiên cứu Phạm Quỳnh từ thế kỷ 19-20.

Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa và văn học đã có dịp tìm hiểu trao đổi sâu hơn về giá trị di sản mà Truyện Kiều mang lại cho nền văn học thi ca và ngôn ngữ Tiếng Việt. Nhiều người nước ngoài đã yêu thích tiếng Việt, quyết tâm học tiếng Việt sâu hơn sau khi được tiếp cận với tác phẩm.

Sự đóng góp của người nước ngoài, cũng như người Việt trong hành trình thông qua việc mang Truyện Kiều đến với bạn bè quốc tế thông qua các tác phẩm trình diễn trên các sân khấu đang mang lại kết quả tích cực, và vẫn đang được nhân rộng, nhờ nhiều chương trình ý nghĩa.

Các hoạt động này được đánh giá không chỉ duy trì và làm giàu di sản tiếng Việt độc đáo, mà còn giúp giới thiệu thêm nhiều di sản văn hóa, văn học khác của Việt Nam cho bạn bè quốc tế.

Cho tới nay, tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du đã được dịch sang hơn 20 ngôn ngữ khác nhau. Đây cũng là một trong những “viên ngọc quý” được nhiều người yêu thích, sưu tầm, gìn giữ.

Điển hình, nhà sưu tầm Trần Hữu Tài mới đây được Trung ương Hội Kỷ lục gia Việt Nam - Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) xác lập là người có bộ sưu tập các ấn phẩm và vật phẩm đa dạng liên quan đến tác phẩm Truyện Kiều. Ông Tài sở hữu 1.630 ấn bản Truyện Kiều bằng chữ Nôm, chữ Quốc ngữ và nhiều ngoại ngữ được xuất bản trong nước và nước ngoài.

Ngoài ra còn 30 bức tranh Kiều, hàng trăm ấn phẩm, đồ dùng liên quan như: bình, đĩa sứ cổ minh họa Truyện Kiều, các bản nhạc về Kiều, các ấn phẩm lịch nghệ thuật về Truyện Kiều. CSO Gallery đang trưng bày bộ sưu tập lớn về Truyện Kiều, mở cửa cho du khách đến Hội An tham quan, tìm hiểu.

PV