Truyền thông dự thảo chính sách gặp khó vì thiếu nguồn lực

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Hà An

Đây là ý kiến được đưa ra tại Hội thảo Giải pháp huy động nguồn lực xã hội tham gia truyền thông dự thảo chính sách tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật do Bộ Tư pháp tổ chức chiều qua, 31.5, tại Hà Nội.

Truyền thông phải đi trước một bước

Xác định rõ vai trò của truyền thông chính sách, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 407/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án “Tổ chức truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022 - 2027”. Đề án cũng xác định rõ, tổ chức truyền thông các chính sách có tác động lớn đến xã hội, nhất là những vấn đề khó, nhạy cảm, có ý kiến khác nhau trong quá trình đề xuất chính sách và xây dựng văn bản quy phạm pháp luật thông qua các kênh thông tin, báo chí rộng rãi, tương tác đa chiều giữa người dân, tổ chức, doanh nghiệp với cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật; tạo đồng thuận xã hội đối với những chính sách, quy định pháp luật cần phải được ban hành hoặc điều chỉnh để đáp ứng đầy đủ, kịp thời và thực chất theo yêu cầu của thực tiễn cuộc sống; góp phần nâng cao chất lượng chính sách, thể chế, tính khả thi của văn bản quy phạm pháp luật cũng như ý thức tôn trọng, tuân theo pháp luật của người dân, doanh nghiệp, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước. Đề án cũng nêu rõ về việc huy động nguồn lực xã hội tham gia công tác truyền thông dự thảo chính sách. Cùng với đó, khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tham gia, hỗ trợ nguồn lực để tổ chức các hoạt động truyền thông về dự thảo chính sách theo quy định của pháp luật.

Nhận định về vai trò của truyền thông chính sách, Phó Vụ trưởng Vụ Phổ biến giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp Phan Hồng Nguyên cho rằng, hoạt động truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) được tiến hành song song đồng thời, không thay thế quy trình lấy ý kiến về dự thảo VBQPPL theo quy định hiện hành, mà có tính chất hỗ trợ, giúp cho công tác xây dựng pháp luật đạt hiệu quả, góp phần tạo đồng thuận trong đời sống, xã hội.

Cũng theo ông Nguyên, việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 407/QĐ-TTg được coi là một trong những “cú hích”, giải pháp quan trọng, cấp bách để hoạt động truyền thông dự thảo chính sách được thực hiện từ sớm, từ xa, ngay từ khi lập đề nghị xây dựng VBQPPL góp phần nâng cao chất lượng chính sách, thể chế, tạo đồng thuận xã hội cũng như ý thức tôn trọng, tuân theo pháp luật của người dân, doanh nghiệp, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.

Tuy nhiên, qua 1 năm thực hiện Đề án 407, bên cạnh những kết quả đạt được, ông Nguyên cho rằng, hầu hết các cơ quan chủ trì soạn thảo không có đủ nguồn lực về con người, kinh phí để có thể triển khai hiệu quả nhiệm vụ truyền thông dự thảo chính sách. Việc huy động, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận, Hội Luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam và các Đoàn Luật sư, các chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp tham gia, hỗ trợ cho truyền thông dự thảo chính sách còn chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ.

Trong khi đó, nhấn mạnh đến vai trò truyền thông chính sách, TS. Nguyễn Thanh Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng, về nguyên tắc, chính sách nào cũng cần được truyền thông. Với những chính sách tác động lớn đến xã hội thì yêu cầu về truyền thông gắn liền với sự sống còn của chính sách.

Cần bố trí nguồn lực cho công tác truyền thông chính sách

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến truyền thông dự thảo chính sách còn chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ. Theo ông Nguyên, về chủ quan, có thể thấy nhận thức của lãnh đạo một số cơ quan, đơn vị, địa phương chưa đầy đủ, toàn diện về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của truyền thông dự thảo chính sách trong quá trình soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật nói chung và huy động nguồn lực xã hội tham gia công tác này nói riêng. Chính vì vậy, hiệu quả của hoạt động này đang phụ thuộc vào sự quan tâm của từng cơ quan, đơn vị, địa phương trong việc chỉ đạo, thu hút nguồn lực tham gia. Việc bố trí nguồn lực cho các hoạt động này chưa đồng đều ở từng cấp, từng ngành, gây khó khăn trong quá trình thực hiện.

Bên cạnh nguyên nhân chủ quan, còn có nguyên nhân khách quan, đó là chúng ta chưa có khuôn khổ pháp lý thống nhất để bảo đảm, đáp ứng cũng như khuyến khích việc huy động nguồn lực xã hội tham gia. Sự phối hợp giữa cơ quan chủ trì soạn thảo với các cơ quan thông tin, báo chí, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong thực hiện truyền thông chính sách còn hạn chế, cơ chế phối hợp cũng chưa được xác định rõ ràng là nguyên nhân dẫn đến việc tham gia, hỗ trợ truyền thông dự thảo chính sách của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân còn hạn chế.

Để nâng cao hiệu quả của truyền thông chính sách, ông Nguyên cho rằng, cần nghiên cứu, hoàn thiện chính sách, thể chế để tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác truyền thông dự thảo chính sách nói chung, việc huy động nguồn lực nói riêng theo hướng gắn trách nhiệm với quyền lợi khi tham gia, hỗ trợ kinh phí và có cơ chế, chính sách khuyến khích cụ thể để thu hút sự tham gia của toàn xã hội, nhất là cơ quan thông tin, báo chí, doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học. Cùng với đó, hướng dẫn để thực hiện hiệu quả quy định của pháp luật về giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu cung cấp sản phẩm, dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước từ nguồn kinh phí chi thường xuyên.

Trong khi đó, TS. Nguyễn Thanh Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng, lựa chọn trong chính sách vấn đề căn cốt tác động lớn đến xã hội, đặc tính đối tượng chịu sự tác động, xây dựng lộ trình, phương thức truyền thông gắn với nội dung, đối tượng, những chính sách nhạy cảm, đối tượng đặc thù cần tập trung truyền thông riêng. Cùng với đó, cần bố trí nguồn lực truyền thông hợp lý, tương thích với các chính sách cần truyền thông. Huy động sự tham gia của các tổ chức hội nghề nghiệp; chú trọng các công cụ truyền thông chính sách qua mạng xã hội, tăng tính tương tác, thích ứng với xu hướng xã hội số, công dân số. Cùng với đó, chú trọng tiếp nối quá trình truyền thống chính sách đảm bảo chu trình xuyên suốt từ đề xuất, xây dựng, ban hành, thực hiện chính sách. “Đặt truyền thông chính sách trong cả quá trình phổ biến, giáo dục và tổ chức thi hành pháp luật” - ông Sơn lưu ý.

Hà An