Từ bên kia Đại Tây Dương, 'dòng chảy trắng' đang đổi hướng về châu Âu

Dòng chảy trắng” đang đổi hướng

Các đòn tấn công ma túy của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể khiến lượng ma túy bất hợp pháp tràn vào châu Âu ngày càng lớn hơn. Đấy là cảnh báo mới nhất từ Ủy viên phụ trách phòng chống ma túy của Chính phủ Đức, ông Hendrik Streeck. “Các mạng lưới tội phạm phản ứng bằng cách thay đổi lộ trình, sử dụng những quốc gia trung chuyển mới, và thậm chí tạo ra những chất thay thế có độc tính mạnh hơn”, ông Streeck nói trong một bài trả lời phỏng vấn tờ Bild tuần trước.

Từ đầu tháng 9/2025, Mỹ đã khởi động một chiến dịch dùng lực lượng hải-không quân tập trung vào việc tấn công các phương tiện thủy bị cáo buộc chở ma túy ngoài khơi bờ biển Nam Mỹ và khu vực Caribe. Theo thông báo và tuyên bố công khai từ Lầu Năm Góc, các chiến dịch này bao gồm cả việc sử dụng không quân để tiêu diệt hoặc vô hiệu hóa tàu nghi vấn trên vùng biển quốc tế.

Dòng chảy ma túy từ Nam Mỹ đang chuyển hướng nhiều hơn tới châu Âu. Đồ họa: UNODC.

Những đơn vị quân đội sẽ phối hợp và cung cấp những phương tiện hiện đại (radar, cảm biến cũng như các máy bay tuần tiễu và tàu tấn công nhanh) cho Cảnh sát biển Mỹ (USCG) và Cơ quan Phòng chống ma túy Mỹ (DEA) để tăng cường giám sát, hỗ trợ triệt phá các tuyến vận chuyển ma túy từ Tây Bán cầu lên Bắc Mỹ.

Những hoạt động trấn áp rầm rộ này thúc đẩy các băng đảng ở Mỹ Latinh chuyển hướng vận chuyển, tìm con đường vòng để có thể cung cấp ma túy cho thị trường Bắc Mỹ, đồng thời cũng mở rộng thêm tới những khu vực truyền thống khác, đặc biệt là châu Âu.

“Kinh nghiệm cho thấy các mạng lưới tội phạm thường phản ứng bằng cách chuyển hướng, tìm những nước trung chuyển mới, và thậm chí tung ra các loại chất gây nghiện thay thế có tác dụng mạnh hơn,” Ủy viên phụ trách phòng chống ma túy của Chính phủ Đức kiêm nhà virus học Hendrik Streeck cho biết.

“Với Đức, điều đó có thể đồng nghĩa với việc xuất hiện những thay đổi trên các tuyến vận chuyển đường biển, đường bộ, cũng như trên các kênh phân phối kỹ thuật số. Chúng ta vốn đã có một cấu trúc tội phạm có tổ chức rất năng động - đặc biệt là trên không gian mạng. “Cuộc chiến ma túy” mà chính quyền Mỹ phát động có thể khiến tình hình này thêm căng thẳng”, ông Streeck nói thêm.

Những nhận định của quan chức chống ma túy Đức cũng tương đồng với Văn phòng Liên hợp quốc về chống ma túy và tội phạm (UNODC), khi cơ quan này cho biết các tổ chức buôn lậu đang phải “đa dạng hóa tuyến đường” để duy trì khả năng tiếp cận thị trường tiêu thụ lớn ở Bắc Mỹ và châu Âu.

Báo cáo “World Drug Report 2025” của UNODC chỉ ra rằng nếu như trước đây, các tuyến vận chuyển cocaine chủ yếu đi từ Colombia và Venezuela qua vùng biển Caribe hoặc Trung Mỹ để vào Mexico và tiếp đó là Mỹ, thì nay bản đồ trung chuyển đã thay đổi rõ rệt. Các tuyến qua Đại Tây Dương đang ngày càng nhộn nhịp, với nhiều điểm dừng mới nổi tại Brazil, Uruguay, Cape Verde và Bờ Biển Ngà - nơi các container hàng hóa hợp pháp được “hô biến” thành phương tiện che giấu ma túy trong quá trình cập cảng đi châu Âu.

Cơ quan cảnh sát châu Âu (EUROPOL) trong một báo cáo về tình hình tội phạm có tổ chức năm 2025 cũng cho biết, các tổ chức tội phạm Nam Mỹ đang hợp tác chặt chẽ với các nhóm mafia vùng Balkan, Albania, Ý và Bỉ để kiểm soát chuỗi cung ứng ma túy từ khâu xuất xưởng đến khâu phân phối trong các cảng Rotterdam, Antwerp và Hamburg.

Trên hướng Đông Thái Bình Dương, các tàu đánh cá và xuồng cao tốc nhỏ thường xuyên được hoán cải để chở hàng chục tấn cocaine qua những tuyến đường vòng tránh radar. Báo cáo của Cơ quan DEA tháng 3/2025 cho biết, nhiều lô “hàng trắng” bị chặn giữ ngoài khơi Panama, Ecuador và Guatemala “được định hướng đi xa hơn, qua các trung gian thương mại ở Tây Phi hoặc Địa Trung Hải”.

Cảnh sát Đức bắt giữ một kẻ buôn ma túy. Ảnh: DW.

Cocaine ngày càng nhiều hơn ở châu Âu

Hệ quả của việc đổi hướng “dòng chảy trắng” này, cộng hưởng với việc sản lượng cocaine toàn cầu tăng cao, là ma túy tiếp tục trở nên nhiều hơn tại châu Âu. Theo Cơ quan Phòng chống ma túy của Liên minh châu Âu (EUDA), châu Âu đã trở thành điểm đến chính của cocaine từ Nam Mỹ, với lượng bắt giữ vượt Bắc Mỹ lần thứ 5 liên tiếp vào năm 2023.

Thu giữ cocaine ở các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) đạt kỷ lục 419 tấn năm 2023 (tăng từ 323 tấn năm 2022), và xu hướng này đang được tiếp nối trong năm 2025, với những vụ bắt giữ có số lượng kỷ lục tại một số quốc gia. Tháng 3 năm nay, chính quyền Pháp đã bắt giữ 10 tấn cocaine tại cảng Dunkirk. Đây là vụ tịch thu cocaine lớn nhất trong nhiều năm qua tại Pháp và tương đương gần một phần năm tổng lượng cocaine thu giữ năm ngoái. Tờ La Voix du Nord đưa tin số “hàng trắng” này đến từ Nam Mỹ, được giấu trong các container hàng hóa nhập khẩu và có giá trị thị trường ước tính lên đến 320 triệu euro.

Tại Bỉ, chỉ trong nửa đầu năm 2025, hải quan nước này cũng đã thu giữ 16,7 tấn cocaine ở khu vực cảng Antwerp. Dù số lượng kể trên chưa đạt tới kỷ lục 21,7 tấn của cùng kỳ 2024 nhưng phía hải quan Bỉ lưu ý rằng lượng cocaine bị “chặn tại Nam Mỹ nhưng dự định đi tới Bỉ” đã tăng mạnh (ước tính lên tới 51 tấn).

Trong khi đó, Cơ quan Phòng chống tội phạm quốc gia Anh (NCA) ước tính nước này tiêu thụ khoảng 117 tấn cocaine mỗi năm, trở thành thị trường lớn nhất ở châu Âu, nhưng quy mô tiêu thụ cocaine ở đây vẫn đang tăng lên. Theo đó, mức tiêu thụ cocaine tại Anh đã tăng 7% từ năm 2023 đến năm 2024, bất chấp việc các hoạt động của NCA đã tịch thu khoảng 232 tấn cocaine vào năm 2024, vượt khá xa so với 194 tấn bị thu giữ vào năm 2023.

Tuần duyên Mỹ thu giữ ma túy ngoài khơi bờ biển Puerto Cabello, Venezuela. Ảnh: SOUTHCOM.

Mới tháng 6 vừa qua, nhà chức trách Anh đã thu giữ 2,4 tấn cocaine trên một con tàu đến nước này từ Panama. Số ma túy này, trị giá 132 triệu USD, được tìm thấy dưới các container trên một tàu tại cảng London Gateway, phía đông thủ đô nước Anh. Bộ Nội vụ Anh cho biết đây là vụ bắt giữ cocaine lớn thứ sáu từ trước đến nay tại nước này. Theo NCA, lượng ma túy dồi dào từ Nam Mỹ đang khiến Anh trở thành quốc gia có tỷ lệ sử dụng cocaine cao thứ nhì thế giới, với thị trường cocaine có quy mô ước tính gần 14,5 tỷ USD.

Nguồn cơn thực sự của “dòng chảy trắng”

Dù các cuộc trấn áp ma túy mạnh tay của Mỹ trên những tuyến hàng hải ở vùng Caribe đang được một số quốc gia châu Âu nhìn nhận như yếu tố thúc đẩy các băng đảng Nam Mỹ chuyển hướng cocaine sang “lục địa già”, song thực tế là động lực lớn nhất nằm ở việc năng suất cocaine ở Tây Bán Cầu đang tăng lên kỷ lục.

Theo UNODC, sản xuất cocaine toàn cầu đạt mức kỷ lục hơn 3.708 tấn vào năm 2023, tăng 34% so với năm trước, với nguồn cung chủ yếu từ Colombia (chiếm 2/3 sản lượng toàn cầu), Bolivia và Peru. Xu hướng này tiếp tục vào năm 2024 và 2025 do mở rộng diện tích trồng coca và “công nghiệp hóa” hoạt động canh tác.

Những người trồng coca ban đầu là những người nông dân nghèo ở các thung lũng hẻo lánh trên dãy Andes. Nhưng giờ thì không còn nữa. Ở Colombia, sản xuất hiện tập trung chủ yếu ở các vùng biên giới trũng thấp, đặc biệt là gần Ecuador, để dễ dàng tiếp cận cảng Guayaquil. Ở Peru, việc canh tác đang mở rộng sâu hơn vào lưu vực sông Amazon để thuận tiện xuất khẩu sang Brazil. Theo báo The Economist, cây coca - trước đây được trồng gần như độc quyền ở Colombia, Peru và Bolivia - giờ được trồng ở cả Belize, Guatemala, Honduras và Mexico.

Năng suất cũng đang tăng lên. Ở Colombia, năng suất coca đã tăng gần gấp đôi kể từ năm 2005, đạt khoảng 8,5 tấn lá/ha. Ở một số khu vực, con số này lên tới 11,7 tấn. Những người nông dân lành nghề nhất sẽ kiểm tra đất và bón phân bằng máy bay không người lái. “Đó là nông nghiệp chính xác”, ông Leonardo Correa, chuyên gia của UNODC cho biết.

Ma túy được tìm thấy giấu trong một lô hàng chuối từ Costa Rica đến Anh qua ngả Panama. Ảnh: NAC.

Quá trình chế biến cũng đang thay đổi, và ngày càng hiệu quả hơn. Theo The Economist, một nửa số vụ bắt giữ hàng xuất khẩu từ Peru hiện nay là “coca base” - một sản phẩm ít tinh chế hơn cocaine nguyên chất. Một phần trong số đó được điều chế thành cocaine tại các phòng thí nghiệm ở Bolivia và Brazil, sau đó được chuyển đến châu Âu, nhưng xu hướng mới nhất là chuyển sản xuất gần bờ, trong đó khâu chế biến cuối cùng diễn ra tại quốc gia đích. Năm ngoái, cảnh sát Hà Lan đã phá hủy 24 phòng thí nghiệm cocaine loại này. Nhưng có lẽ, đó chỉ là phần quá nhỏ của một tảng băng rất lớn.

Buôn lậu và phân phối ma túy cũng đang được thuê ngoài. Một băng đảng châu Âu có thể cử phái viên đến gặp Los Lobos - một băng đảng lớn của Ecuador - để mua cocaine. Los Lobos sau đó sẽ thuê một nhóm người Colombia vận chuyển hàng qua biên giới. Những người Colombia có thể giao dịch với rất nhiều nhà cung cấp nhỏ. Cả Los Lobos và người Colombia có thể cũng sẽ trả tiền cho các băng đảng nhỏ hơn để thông suốt tuyến đường qua biên giới và đi qua cảng Guayaquil (Ecuador). “Mọi người đều thuê ngoài hoàn toàn mọi thứ”, nhà phân tích Elizabeth Dickinson của Nhóm Khủng hoảng quốc tế (ICG), cho biết khi ví von rằng việc sản xuất cocaine giờ đây hệt như việc sản xuất một chiếc iPhone.

Nguồn cung dồi dào cũng nhưng hoạt động ngày càng tinh vi và chuyên nghiệp kể trên đang hình thành nên một chuỗi cung ứng hiệu quả để tuồn cocaine vào châu Âu. Và, cộng hưởng với việc Mỹ tăng cường trấn áp tuyến đường đưa thứ “bột trắng” này lên Bắc Mỹ, dòng chảy cocaine chuyển hướng nhiều hơn sang châu Âu cũng là điều dễ hiểu.

Nguyễn Khánh