Từ 'cái nôi dầu khí' đến khát vọng hợp tác trong thời đại mới

Chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm đến Azerbaijan nằm trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước 4 nước Cộng hòa Kazakhstan, Cộng hòa Azerbaijan, Liên bang Nga và Cộng hòa Belarus, từ ngày 5-12/5/2025. Đây không chỉ là biểu tượng của sự bền chặt trong tình hữu nghị, mà còn là bước đệm quan trọng mở ra một chương mới trong mối quan hệ hợp tác, phát triển giữa hai quốc gia.

Những “viên gạch đầu tiên” của ngành Dầu khí Việt Nam

Trong lịch sử ngành Dầu khí Việt Nam luôn dành một vị trí đặc biệt cho Azerbaijan, quốc gia được mệnh danh là “cái nôi của dầu khí”. Vào năm 1959, trong chuyến công tác tới Thủ đô Baku, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tận mắt chứng kiến quy mô phát triển công nghiệp dầu khí của nước bạn. Người hy vọng và tin rằng sau khi Việt Nam kháng chiến thắng lợi, các đồng chí Liên Xô và Azerbaijan sẽ giúp Việt Nam xây dựng được những khu công nghiệp dầu khí mạnh.

Từ thời điểm đó, một làn sóng hợp tác đào tạo kỹ sư, chuyên gia dầu khí Việt Nam tại Trường Đại học Dầu - Hóa Azerbaijan đã bắt đầu hình thành. Đã có hàng nghìn kỹ sư Việt Nam từng đặt chân đến vùng đất Baku để học tập, đào tạo, trở thành chuyên gia về địa chất, khoan, khai thác và chế biến dầu khí.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm và làm việc tại khu công nghiệp dầu khí Baku, Azerbaijan năm 1959

Nhiều người trong số họ sau này đã trở thành những cán bộ chủ chốt, đặt những “viên gạch đầu tiên” trong công cuộc hình thành và phát triển ngành Dầu khí quốc gia. Nhờ sự hỗ trợ của các chuyên gia, nhà khoa học và kỹ sư Azerbaijan, Việt Nam đã có bước tiến vững chắc để từng bước làm chủ công nghệ khai thác dầu khí, từ đó hình thành nên Petrovietnam và những đơn vị chủ lực tại nhiều lĩnh vực.

Đỉnh cao trong mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, trong đó có Azerbaijan, chính là sự hình thành của Liên doanh Vietsovpetro năm 1981, một biểu tượng hợp tác toàn diện trong lĩnh vực dầu khí, năng lượng. Mặc dù là liên doanh giữa Việt Nam và Liên bang Nga, nhưng không thể phủ nhận rằng nền tảng kỹ thuật, công nghệ và con người được đào tạo tại Azerbaijan đã đóng vai trò quyết định trong thành công của Vietsovpetro.

Nhiều cán bộ kỹ thuật từng học tập tại Baku đã trực tiếp tham gia xây dựng các công trình, đưa vào khai thác các mỏ dầu khí trong điều kiện công nghệ còn hạn chế, trang thiết bị thô sơ, nhưng đã tạo nên kỳ tích, đóng góp lớn cho ngân sách quốc gia suốt hàng thập kỷ. Những kỹ sư trưởng của giàn khoan đầu tiên, những người thiết kế đường ống dẫn dầu, những tổ đội địa chất đi khảo sát vùng Biển Đông đều mang trong mình dấu ấn của Baku, nơi không chỉ là “cái nôi” tri thức mà còn là tình cảm, sự gắn bó, hữu nghị giữa Việt Nam và Azerbaijan.

Quan hệ đối ngoại bền vững và toàn diện

Sau khi Azerbaijan tuyên bố độc lập vào đầu thập niên 1990, Việt Nam là một trong những nước đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Azerbaijan vào năm 1992. Từ đó đến nay, hai nước không ngừng thúc đẩy giao lưu, trao đổi đoàn cấp cao, phối hợp hiệu quả tại các diễn đàn đa phương như Liên Hợp Quốc, Phong trào Không liên kết. Đảng Cộng sản Việt Nam duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Đảng Azerbaijan Mới cầm quyền, là yếu tố quan trọng giúp củng cố lòng tin chính trị, tạo nền tảng vững chắc cho các chương trình hợp tác song phương.

Chủ tịch nước Tô Lâm tiếp Đại sứ Azerbaijan tại Việt Nam Shovgi Kamal Oglu Mehdizade, ngày 16/7/2024. (Ảnh: TTXVN)

Trên kênh Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, cũng như giữa các bộ, ngành và địa phương, hai bên đã duy trì trao đổi, tham vấn và triển khai nhiều chương trình phối hợp thiết thực. Hiện nay, hai nước có cơ chế Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế - thương mại và khoa học - kỹ thuật, đóng vai trò điều phối các lĩnh vực hợp tác trọng điểm.

Năm 2024, kim ngạch thương mại song phương giữa Việt Nam và Azerbaijan đạt gần 52 triệu USD. Đây là tiền đề để mở rộng thị trường thương mại song phương, đặc biệt trong các lĩnh vực có thế mạnh như dầu khí, công nghiệp chế biến, hóa dầu, vật liệu xây dựng và logistics.

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm: Chương mới cho sự hợp tác chiến lược

Trong bối cảnh mới của quan hệ quốc tế và chuyển dịch năng lượng toàn cầu, chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Azerbaijan diễn ra với ý nghĩa chiến lược. Đây là chuyến thăm cấp cao đầu tiên của Tổng Bí thư tới quốc gia vùng Caspian kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1992. Chuyến thăm khẳng định chính sách đối ngoại nhất quán của Việt Nam trong việc mở rộng quan hệ hợp tác với các quốc gia bạn bè truyền thống, đồng thời mở ra cơ hội thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực mới như năng lượng tái tạo, chuyển đổi số, giáo dục đào tạo và công nghệ cao.

Không dừng lại ở lĩnh vực dầu khí, hai nước đang nỗ lực hướng đến các không gian hợp tác mới. Với nền tảng là sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau trong hơn 30 năm qua, Việt Nam và Azerbaijan có tiềm năng lớn để mở rộng sang lĩnh vực công nghiệp chế biến, hạ tầng năng lượng, logistics và đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm lần này cũng là dịp để Việt Nam xúc tiến các dự án hợp tác nghiên cứu khoa học về năng lượng mới, trong đó Azerbaijan có thế mạnh lớn về công nghệ lưu trữ năng lượng và năng lượng gió ngoài khơi tại khu vực biển Caspian. Đây là các lĩnh vực mà Petrovietnam đang tích cực nghiên cứu triển khai, đặc biệt trong chiến lược phát triển Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam đa ngành, tích hợp giữa lĩnh vực dầu khí truyền thống và các lĩnh vực năng lượng mới.

Hơn 6 thập kỷ trôi qua kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Baku, mối quan hệ Việt Nam - Azerbaijan vẫn không ngừng phát triển, được củng cố bởi những lớp người kế tiếp nhau từ các lĩnh vực chính trị, kỹ thuật đến văn hóa và ngoại giao. Tình hữu nghị giữa hai nước không chỉ là tài sản quý của quá khứ, mà còn là động lực cho tương lai hợp tác cùng phát triển.

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm là biểu tượng cho cam kết chính trị cao nhất của Việt Nam trong việc gìn giữ và phát triển mối quan hệ với Azerbaijan - người bạn, người anh em đã đồng hành cùng Việt Nam suốt hành trình dựng xây đất nước.

Hằng Nga