Từ chủ trương tới thực tiễn: Quốc hội rút ngắn khoảng cách chính sách - hành động

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Kinh tế - Tài chính, ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội khóa XV (Đoàn Đại biểu tỉnh Thái Bình) cho biết, Kỳ họp thứ 9 có điểm rất khác biệt so với trước đây, thể hiện tinh thần làm việc khẩn trương, cuốn chiếu và quyết liệt thể chế hóa chủ trương, chính sách.

Ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội khóa XV (Đoàn Đại biểu tỉnh Thái Bình).

Phóng viên: Có thể thấy, khối lượng công việc tại Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội khóa XV rất lớn. Điều này tạo ra những áp lực gì đối với Quốc hội và các cơ quan tham mưu, nhất là trong quá trình thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, thưa ông?

Ông Phan Đức Hiếu: Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội khóa XV lần này có hai điểm rất khác biệt so với các kỳ họp trước đó. Điểm khác biệt rõ nét đầu tiên là khối lượng công việc được Quốc hội xem xét và xử lý trong kỳ họp lần này là rất lớn, có thể nói là gấp đôi, thậm chí gấp 3 so với Kỳ họp thứ 7 hay Kỳ họp thứ 8 trước đó. Điều này cho thấy áp lực rất lớn đặt lên cả Quốc hội và các cơ quan của Chính phủ trong việc chuẩn bị, trình và thảo luận các nội dung thuộc chương trình kỳ họp.

Quốc hội phải tổ chức thẩm tra, chỉnh lý và hoàn thiện nhiều dự án luật, nghị quyết trong thời gian ngắn, với nội dung phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực. Các cơ quan của Chính phủ, với vai trò là cơ quan trình, cũng đối mặt với yêu cầu chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng, kịp thời, đảm bảo tính pháp lý và thực tiễn.

Đặc biệt, việc áp dụng phương thức làm việc “cuốn chiếu” khiến tiến độ xử lý các nội dung càng gấp rút, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các bên. Tuy vậy, chính áp lực này đã thúc đẩy Quốc hội đổi mới phương thức làm việc, phát huy tinh thần chủ động và trách nhiệm, hướng tới một nền lập pháp linh hoạt, đáp ứng nhanh hơn yêu cầu từ thực tiễn kinh tế - xã hội.

Phóng viên: Ông có thể chia sẻ rõ hơn về phương thức làm việc mới của kỳ họp lần này?

Ông Phan Đức Hiếu: Theo tôi, đây là lần đầu tiên, phương thức làm việc “cuốn chiếu” được Quốc hội áp dụng một cách rõ nét. Thay vì chờ đến cuối kỳ họp mới bấm nút thông qua như thông lệ trước đây, Quốc hội lần này triển khai thảo luận, chỉnh lý và thông qua nghị quyết, luật hoặc các văn bản quan trọng ngay sau khi đã hoàn tất các bước chuẩn bị và đủ điều kiện quyết nghị. Đây là sự thay đổi lớn về cách thức làm việc, thể hiện tinh thần chủ động, quyết liệt trong việc thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng “càng sớm ngày nào càng tốt ngày đó”.

Điểm mới này cho thấy Quốc hội đang thực sự hướng đến hiệu quả lập pháp và quản trị, gắn trách nhiệm với tiến độ cụ thể, đồng thời phản ánh yêu cầu cấp bách từ thực tiễn, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế cần những giải pháp chính sách kịp thời để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

Tôi có thể ví dụ, tinh thần đó được thể hiện rất rõ trong việc thể chế hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Quốc hội đã vận dụng đầy đủ phương thức làm việc “cuốn chiếu”, khẩn trương, phối hợp chặt chẽ với Chính phủ để xây dựng và thông qua Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Tôi đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong việc kịp thời chuẩn bị hồ sơ, dự thảo trình Quốc hội, chỉ trong vòng 12 ngày, để ban hành một nghị quyết có ý nghĩa rất lớn về cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân.

Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về mức độ thể chế hóa của Nghị quyết số 198/2025/QH15 trong việc cụ thể hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị?

Ông Phan Đức Hiếu: Theo quan điểm cá nhân tôi, Nghị quyết số 198/2025/QH15 đã thể chế hóa được ít nhất khoảng 8 nhóm chính sách, giải pháp lớn thuộc phạm vi điều chỉnh của một nghị quyết Quốc hội.

Một số chính sách có hiệu lực ngay, chẳng hạn như việc giảm thuế vĩnh viễn hay bỏ thuế môn bài đối với hộ kinh doanh, trong khi một số chính sách khác sẽ cần phải chờ nghị định hướng dẫn của Chính phủ.

Tôi cũng được biết Chính phủ đang triển khai rất khẩn trương các bước để ban hành nghị định hướng dẫn thi hành, dự kiến sẽ hoàn tất trong khoảng một tháng, trùng với thời điểm Quốc hội tiếp tục chương trình kỳ họp. Đây là nỗ lực rất đáng ghi nhận, vì chỉ khi nghị định được ban hành đồng bộ thì các chính sách trong Nghị quyết số 198/2025/QH15 mới có thể nhanh chóng đi vào thực tiễn.

Quan trọng hơn, tôi đánh giá Nghị quyết số 198/2025/QH15 có ý nghĩa pháp lý và thực tiễn rất lớn. Nó giúp khắc phục tình trạng “chủ trương chờ sửa luật” mà chúng ta đã đề cập nhiều lần trong các kỳ họp trước.

Thay vì ban hành chủ trương, rồi phải chờ sửa luật - một quá trình kéo dài, có khi mất nhiều năm, thì lần này, Quốc hội đã có hành động cụ thể, quyết liệt, sử dụng thẩm quyền của mình để ban hành nghị quyết mang tính chất pháp lý nhằm đưa chủ trương vào cuộc sống một cách nhanh nhất.

Nghị quyết số 198/2025/QH15 vì thế không chỉ mang tính kỹ thuật pháp lý, mà còn là thông điệp chính trị rất mạnh mẽ: Quốc hội và Chính phủ sẵn sàng đổi mới phương thức làm việc, quyết liệt thể chế hóa, lấy tốc độ và hiệu quả làm tiêu chí để phục vụ phát triển kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp và nâng cao đời sống người dân.

Phóng viên: Thưa ông, Nghị quyết số 198/2025/QH15 nêu rõ yêu cầu dành khoảng 20% quỹ đất khu công nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy nhiên, việc tiếp cận đất vẫn là rào cản lớn hiện nay. Theo ông, các địa phương cần làm gì để chính sách này thực sự phát huy hiệu quả?

Ông Phan Đức Hiếu: Nghị quyết số 198/2025/QH15 thể hiện rất rõ tinh thần hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận đất đai sản xuất, một vấn đề vốn tồn tại nhiều vướng mắc.

Trước đây, nhiều khu công nghiệp tuy còn quỹ đất nhưng lại từ chối cho thuê đối với doanh nghiệp nhỏ, vì ưu tiên các doanh nghiệp lớn thuê diện tích lớn. Ngoài ra, giá thuê đất cũng thường vượt khả năng chi trả của các doanh nghiệp có quy mô nhỏ.

Nghị quyết đã đưa ra ba giải pháp cụ thể để tháo gỡ: Thứ nhất, yêu cầu ban quản lý và chủ đầu tư không được từ chối doanh nghiệp nhỏ và vừa nếu có nhu cầu thuê đất hợp lý. Thứ hai, nhà nước hỗ trợ 30% chi phí thuê đất trên phần diện tích nhất định. Thứ ba, các địa phương phải rà soát và bố trí tối thiểu 5% tổng quỹ đất công nghiệp dành riêng cho đối tượng này.

Mặc dù chưa thể giải quyết toàn diện mọi khó khăn, nhưng Nghị quyết số 198/2025/QH15 là bước đi quan trọng, tạo điều kiện thiết thực để khối doanh nghiệp nhỏ và vừa, vốn chiếm tới hơn 97% tổng số doanh nghiệp, có thêm cơ hội phát triển sản xuất. Qua phản ánh thực tế, nhiều doanh nghiệp đánh giá cao nỗ lực này. Trong dài hạn, các địa phương nên chủ động quy hoạch thêm khu, cụm công nghiệp chuyên biệt để tiếp tục hỗ trợ đúng đối tượng, đúng nhu cầu.

Về dài hạn, tôi cho rằng chính quyền địa phương hoàn toàn có thể tiếp tục chủ động phát triển thêm các khu, cụm công nghiệp chuyên biệt dành riêng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa đúng theo định hướng phát triển kinh tế đa dạng, bao trùm và bền vững mà Chính phủ và Quốc hội đang theo đuổi. Đó sẽ là nền tảng quan trọng để doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng lực sản xuất, từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị trong nước và quốc tế.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!

Tuấn Thủy