Từ 'giấc mơ' đến hiện thực, TPHCM biến 5,8km vỉa hè thành làn riêng cho xe đạp
Việc xây dựng làn đường dành riêng cho xe đạp đầu tiên tại TPHCM trên đường Mai Chí Thọ được kỳ vọng sẽ thay đổi thói quen di chuyển, kết nối thuận tiện với giao thông công cộng.
Ngày 14/10, tại đường Mai Chí Thọ (phường An Khánh, TP Thủ Đức), nhiều người dân chứng kiến vỉa hè được nhà thầu rào chắn và tiến hành cắt gọt để xây dựng làn đường dành riêng cho xe đạp.
Đây là dự án thí điểm đầu tiên, cụ thể hóa các nghiên cứu phát triển giao thông bền vững mà thành phố đề ra.

Công nhân thi công cắt gọt vỉa hè, mở rộng mặt bằng, làm làn đường riêng cho xe đạp trên đại lộ Mai Chí Thọ. Ảnh: TK.
Hồi giữa năm 2022, Sở GTVT TPHCM (nay là Sở Xây dựng) từng có văn bản gửi các đơn vị liên quan nghiên cứu thiết kế làn đường dành cho xe đạp trên tuyến Xa lộ Hà Nội (nay là đường Võ Nguyên Giáp).
Đây là một trong những trục giao thông chính phía Đông, có tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên đi trên cao với cảnh quan đẹp và nhiều khu đô thị lớn đi qua.
Các nghiên cứu ban đầu cho thấy sự cần thiết phải có lối đi riêng để đảm bảo an toàn cho người đi xe đạp, vốn đang phải lưu thông chung với làn hỗn hợp, thậm chí làn ô tô.
Sau thời gian dài nghiên cứu, thiết kế, TPHCM đã chính thức 'mở đường' thí điểm trên đường Mai Chí Thọ.
Dự án được khởi công vào ngày 10/10 vừa qua và dự kiến hoàn thành trong vòng 3 tháng đánh dấu bước đi cụ thể đầu tiên, biến "giấc mơ" thành hiện thực.

Tuyến đường riêng cho xe đạp có tổng chiều dài gần 5,8km, kéo dài từ đường Nguyễn Cơ Thạch đến đường D1 và ngược lại. Ảnh: TK.
Theo Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị (thuộc Sở Xây dựng TPHCM), tuyến đường riêng này có chiều dài gần 5,8km, kéo dài từ đường Nguyễn Cơ Thạch đến đường D1 và ngược lại.
Làn đường được thiết kế rộng 2m, nằm sát với vỉa hè, cho phép xe đạp di chuyển với vận tốc 20km/h. Riêng phần đi qua cầu sẽ có chiều rộng hẹp hơn, còn 1,5m.
Toàn bộ tuyến sẽ được xây dựng bằng bê tông nhựa , có sơn hoàn thiện cùng ký hiệu nhận diện rõ ràng, phân biệt khu vực xe đạp với làn xe cơ giới. Cùng với đó là việc lắp đặt đồng bộ hệ thống chiếu sáng, thoát nước và các bãi đỗ, trạm xe đạp công cộng.

Làn đường được thiết kế rộng 2m, cho phép xe đạp di chuyển với vận tốc 20km/h. Ảnh: TK.
Mục tiêu cốt lõi của dự án là nhằm tạo điều kiện thuận lợi, an toàn cho người dân di chuyển bằng xe đạp trong thành phố.
TPHCM kỳ vọng sẽ cải thiện môi trường sống bằng cách thúc đẩy phương tiện thân thiện, giảm thiểu khí thải carbon từ phương tiện cơ giới, từng bước thay đổi thói quen giao thông của người dân, hướng đến lối sống xanh và bền vững.
Sau giai đoạn thí điểm, TPHCM sẽ có kế hoạch kéo dài làn riêng cho xe đạp thêm gần 4km, nối từ đường Nguyễn Cơ Thạch đến công viên bờ sông Sài Gòn và đoạn từ nút giao D1 đến đường Võ Nguyên Giáp, kết nối trực tiếp với nhà ga metro An Phú (tuyến Bến Thành - Suối Tiên). Các đoạn mở rộng này dự kiến sẽ được khởi công trong năm 2026.


Đường Mai Chí Thọ hiện có 12 làn xe, vỉa hè rộng từ 5-6m nên rất thuận lợi để mở làn riêng cho xe đạp. Ảnh: TK.
Đánh giá về tính khả thi, Thạc sĩ Lê Trung Tính - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách TPHCM cho rằng, trong xu thế phát triển giao thông bền vững, việc xây dựng làn đường riêng cho xe đạp là cần thiết.
Ông cũng gợi ý TPHCM nên học hỏi kinh nghiệm từ nước ngoài, như cách làm của tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), nơi bố trí nhiều bãi giữ xe đạp công cộng và miễn phí 30 phút đầu tiên để khuyến khích người dân dùng xe đạp kết nối với xe buýt, nhằm tối ưu hóa hệ thống giao thông công cộng.
Thiếu làn riêng, xe đạp công cộng mất sức hút
Năm 2021, TPHCM cùng nhà đầu tư thí điểm dịch vụ xe đạp công cộng tại khu vực trung tâm với số lượng khoảng 500 phương tiện. Thành phố bố trí 52 trạm tại một số tuyến đường, khu vực trạm xe buýt, nhà ga metro Bến Thành - Suối Tiên. Xe được gắn khóa thông minh, định vị GPS, mở qua ứng dụng di động; giá thuê 5.000 đồng cho 30 phút, 10.000 đồng cho một giờ.
Thời gian đầu, mô hình đã thu hút sự hưởng ứng, tham gia của người dân và khách du lịch. Dù được đánh giá là giải pháp xanh, thân thiện môi trường, xe đạp công cộng lại trở nên "lép vế" và khó cạnh tranh với sự tiện lợi của xe máy hay xe công nghệ.
Thời gian gần đây, người dùng thường xuyên phản ánh việc phải di chuyển trên các tuyến đường đông đúc, chia sẻ làn với ô tô và xe máy với tốc độ cao, khiến việc đạp xe trở nên nguy hiểm và kém hấp dẫn trong điều kiện thời tiết nắng nóng.
Thực tế này đã góp phần khiến lượng người thuê xe sụt giảm rõ rệt, bất chấp việc các trạm xe đã được bố trí gần các điểm kết nối giao thông công cộng.
Các chuyên gia cho rằng, nếu thành phố không sớm quy hoạch và khôi phục mạng lưới làn đường ưu tiên cho xe đạp một cách bài bản, hiện đại, thì mục tiêu xây dựng thói quen di chuyển xanh và hỗ trợ mạng lưới metro, xe buýt sẽ mãi nằm ở mức tiềm năng, khó trở thành một phương thức giao thông phổ biến và bền vững tại đô thị.