Từ Mưa đỏ đến Hồi ức Quảng Trị: Khúc ca bi tráng về chiến tranh và giá trị của hòa bình

Nội dung tác phẩm là những dòng hồi ký, nhật ký chiến trường, giúp chúng ta của ngày hôm nay hiểu sâu hơn rằng đằng sau từng thước phim là cả một hiện thực khốc liệt, nơi những người lính phải đánh đổi tuổi trẻ và sinh mạng để giữ lấy từng tấc đất quê hương.

Hồi ức Quảng Trị tái hiện một cách chân thực 81 ngày đêm ở Thành cổ năm 1972, thời điểm được coi là “mùa hè đỏ lửa” trong lịch sử cuộc chiến tranh chống Mỹ của dân tộc. Nếu trong phim, hình ảnh những chiến sĩ nằm lại dưới những lớp đất đá đổ rào rào khiến người xem rơi nước mắt, thì trong cuốn sách, từng câu chữ làm chúng ta nghẹn ngào: “Chúng tôi chiến đấu trong mưa bom bão đạn, có khi cả ngày không ngẩng đầu lên được, chỉ biết giữ súng mà bắn” (tr. 112). Cảm xúc khán giả khi chứng kiến những hình ảnh bi tráng, khốc liệt trên màn ảnh chính là sự cộng hưởng với những dòng chữ được hồi tưởng về những tháng ngày quần thảo với đạn bom, cái chết luôn hiện hữu.

Sự khốc liệt của chiến tranh hiện lên rõ nét qua từng trang sách. Những chi tiết đời thường như bữa cơm chỉ có mẩu bánh chuyền tay, giọt nước chia nhau trong hầm làm người đọc thêm thấm thía cái giá của hòa bình. Có đoạn viết: “Trong hầm trú ẩn chật hẹp, chúng tôi chuyền nhau mẩu bánh, nhìn nhau cười để quên đi tiếng bom nổ trên đầu” (tr. 198). Đó là chi tiết khiến khán giả liên tưởng ngay đến những cảnh phim các chiến sĩ chia sẻ từng giọt nước, từng cái ôm ấm tình đồng đội. Cả bộ phim và cuốn sách đều nhấn mạnh rằng ngay trong hoàn cảnh khốc liệt nhất, tình người vẫn sáng lên, để chiến tranh không chỉ là sự hủy diệt mà còn là nơi bộc lộ phẩm chất cao đẹp nhất của con người.

Nhiều khán giả khi xem Mưa đỏ đã thốt lên rằng chưa từng hình dung chiến tranh lại gần gũi và đau đớn đến thế. Cảm giác ấy càng được nhân lên khi đọc những dòng tự sự của anh lính Giải phóng trong Hồi ức Quảng Trị: “Máu đã thấm đỏ từng tấc đất, nhưng mỗi tấc đất lại trở thành biểu tượng của tinh thần chiến đấu ngoan cường” (tr. 45). Bộ phim làm bật lên sự ám ảnh bằng hình ảnh, còn cuốn sách lưu giữ sự ám ảnh bằng ký ức. Hai cách thức khác nhau, nhưng đều mang đến cùng một thông điệp: Hòa bình không bao giờ là điều tự nhiên có, mà phải đánh đổi bằng xương máu.

Điều đặc biệt ở Hồi ức Quảng Trị là sự đối chiếu hai phía chiến tuyến. Nếu khán giả trong rạp rùng mình khi chứng kiến kẻ thù ngã xuống trong nỗi tuyệt vọng, thì cuốn sách đã ghi lại tâm trạng ấy: “Họ không có ước mơ, hoài bão tuổi trẻ, họ chiến đấu vì sự sống còn của bản thân, thấy sự hy sinh của mình là vô nghĩa” (tr. 7). Cảm xúc khán giả vì thế không chỉ dừng ở lòng thương tiếc, sự tri ân những chiến sĩ Giải phóng đã ngã xuống bên ta, mà còn gợi lên sự xót xa cho những số phận người lính ở phía bên kia. Chiến tranh, xét đến cùng, là mất mát cho tất cả.

Khán giả xúc động khi thấy hình ảnh dòng Thạch Hãn nhuộm đỏ trong Mưa đỏ, còn trong Hồi ức Quảng Trị, dòng sông hiện lên như một chứng nhân: “Dòng Thạch Hãn đã gồng mình chở xác bao đồng đội, như chứng nhân lặng lẽ của cuộc chiến” (tr. 276). Sự tương đồng ấy khiến cảm xúc từ rạp phim lan tỏa sang trang sách, và ngược lại, để mỗi người đọc, người xem thêm một lần chiêm nghiệm về sự linh thiêng của độc lập, tự do.

Khi bộ phim khép lại, khán giả không chỉ rưng rưng mà còn trăn trở: Ta sẽ làm gì để xứng đáng với sự hy sinh ấy? Câu trả lời có sẵn trong Hồi ức Quảng Trị: “Máu xương chúng tôi gửi lại nơi này không phải để ai thương hại, mà để đất nước vươn lên mạnh mẽ” (tr. 310). Cảm xúc khán giả sau bộ phim chính là động lực để họ tìm đến trang sách, nơi những người đi trước nhắn gửi niềm tin vào tương lai, rằng hòa bình cần được gìn giữ bằng sự nỗ lực và trách nhiệm của mỗi thế hệ.

Cuốn sách Hồi ức Quảng Trị không chỉ là tập hợp hồi ký, nhật ký chiến trường mà còn là một chứng tích sống động của lịch sử, nơi từng câu chữ thấm đẫm máu xương và khát vọng tự do. Đọc sách, độc giả không chỉ được trở về với 81 ngày đêm Thành cổ bi tráng, mà còn cảm nhận sâu sắc giá trị của hòa bình hôm nay. Đây là một tác phẩm cần thiết để mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ, thêm một lần tri ân, ghi nhớ và tự nhủ về trách nhiệm giữ gìn, xây dựng đất nước trong thời bình.