Từ năm 2026, mức giảm trừ gia cảnh tăng lên 15,5 triệu đồng/tháng

Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2020, mức giảm trừ gia cảnh được điều chỉnh, đánh dấu bước cập nhật quan trọng trong chính sách thuế thu nhập cá nhân nhằm phù hợp với biến động của kinh tế, giá cả và thu nhập người dân trong giai đoạn vừa qua.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi. Ảnh: Cổng thông tin Quốc hội

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, việc điều chỉnh được xây dựng trên cơ sở tính toán kỹ lưỡng, với hai phương án được đưa ra.

Phương án 1, đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh lên 13,3 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 5,3 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc, tương ứng với mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng (CPI) giai đoạn 2020–2025 là 21,24%. Nếu áp dụng phương án này, ngân sách nhà nước dự kiến giảm thu khoảng 12.000 tỷ đồng mỗi năm.

Phương án 2, được Chính phủ lựa chọn và Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua – căn cứ theo tốc độ tăng của thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người, dự kiến tăng khoảng 40–42% so với năm 2020. Theo đó, mức giảm trừ gia cảnh được điều chỉnh lên 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc. Thực hiện theo phương án này, ngân sách nhà nước dự kiến giảm thu khoảng 21.000 tỷ đồng/năm so với quy định hiện hành.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi, việc điều chỉnh lần này hướng tới mục tiêu giảm gánh nặng thuế cho người dân, đặc biệt trong bối cảnh chi phí sinh hoạt và giá cả tiêu dùng tăng mạnh. Ông dẫn chứng, với mức thu nhập 17 triệu đồng/tháng, một cá nhân không có người phụ thuộc sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, bởi sau khi trừ các khoản bảo hiểm bắt buộc 10,5% (tương đương 1,785 triệu đồng) và mức giảm trừ 15,5 triệu đồng, phần thu nhập chịu thuế chỉ còn 17,285 triệu đồng – thấp hơn thu nhập thực tế.

Tương tự, cá nhân có một người phụ thuộc và thu nhập 24 triệu đồng/tháng cũng chưa phải nộp thuế. Sau khi trừ bảo hiểm 2,52 triệu đồng cùng giảm trừ cho bản thân (15,5 triệu đồng) và người phụ thuộc (6,2 triệu đồng), tổng mức giảm trừ đạt 24,22 triệu đồng – cao hơn mức thu nhập. Trong trường hợp có hai người phụ thuộc, thu nhập 31 triệu đồng/tháng vẫn nằm dưới ngưỡng chịu thuế, do tổng mức giảm trừ (sau khi trừ bảo hiểm, giảm trừ cho bản thân và hai người phụ thuộc) đạt 31,155 triệu đồng.

Theo tính toán của Bộ Tài chính, mức giảm trừ mới tương đương tăng khoảng 40,9% so với hiện hành – tỷ lệ này gần bằng mức tăng của thu nhập và GDP bình quân đầu người trong cùng giai đoạn. Kết quả khảo sát mức sống dân cư năm 2024 của Cục Thống kê cho thấy, thu nhập bình quân đầu người mỗi tháng của Việt Nam đạt 5,4 triệu đồng, trong khi nhóm 20% dân số có thu nhập cao nhất đạt trung bình 11,8 triệu đồng/tháng. Mức giảm trừ 15,5 triệu đồng/tháng vì vậy được đánh giá là hợp lý, tương đương gần ba lần thu nhập bình quân đầu người và cao hơn mức phổ biến của nhiều quốc gia đang phát triển, nơi mức giảm trừ thường dao động từ 0,5 đến 1 lần thu nhập bình quân.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính – Ngân sách do ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban, trình bày cho biết đa số ý kiến thành viên thống nhất với định hướng điều chỉnh của Chính phủ, coi đây là bước đi phù hợp trong bối cảnh giá cả, chi phí sinh hoạt và thu nhập thực tế của người dân đã thay đổi mạnh so với giai đoạn 2020. Tuy nhiên, vẫn có ý kiến đề nghị cần tính toán thêm dư địa cho các năm tiếp theo, căn cứ vào tốc độ tăng của thu nhập và GDP bình quân đầu người đến năm 2026, nhằm đảm bảo tính linh hoạt và bền vững trong chính sách thuế.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. Ảnh: Cổng thông tin Quốc hội

Một số ý kiến khác cho rằng nên xem xét mức giảm trừ cao hơn nữa để phù hợp với biến động giá cả thời gian gần đây, đồng thời đề nghị sớm tích hợp quy định này vào Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) nhằm đảm bảo tính thống nhất và dễ áp dụng. Bên cạnh đó, có ý kiến đề xuất nên áp dụng mức giảm trừ mới ngay từ kỳ tính thuế năm 2025 thay vì 2026, song phương án cuối cùng vẫn được thống nhất thực hiện từ năm 2026 để bảo đảm thời gian chuẩn bị và điều chỉnh hệ thống.

Sau khi thảo luận, 100% thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân. Theo Nghị quyết, mức giảm trừ cho người nộp thuế được nâng từ 11 triệu đồng lên 15,5 triệu đồng/tháng (tương đương 186 triệu đồng/năm). Quy định mới sẽ được áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026.

Bộ Tài chính cho biết, việc điều chỉnh này được thực hiện trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng tăng hơn 20% so với năm 2020 và thu nhập bình quân đầu người tăng khoảng 40–42%.

Cẩm Vân