Từ những vụ xe máy gây tai nạn khi đi vào đường cao tốc: tăng nặng chế tài xử phạt là cần thiết!

Hiện trường vụ tai nạn khiến 4 thanh thiếu niên tử vong trên cao tốc Nội Bài - Lào Cai vừa xảy ra. Ảnh: CQCA cung cấp

Khi người điều khiển xe máy cố tình đi vào đường cao tốc

Thời gian qua, nhiều vụ việc phương tiện không được phép đi vào đường cao tốc (xe mô tô, xe gắn máy, xe thô sơ, người đi bộ) nhưng vẫn cố tình vi phạm, gây nguy hiểm cho chính mình và những người điều khiển xe cơ giới tham gia giao thông ở tốc độ cao. Hậu quả đã xảy ra không ít vụ tai nạn giao thông (TNGT) nghiêm trọng, thậm chí tai nạn thảm khốc làm chết nhiều người và hư hỏng tài sản.

Mới đây ngày 14/2, trên đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai xảy ra vụ tai nạn giữa ô tô tải và 2 xe máy khiến 4 người đi xe máy tử vong. Cơ quan chức năng bước đầu xác định, nguyên nhân tai nạn do 2 xe máy cùng chạy ngược chiều trên đường cao tốc, dẫn đến va chạm với ô tô tải.

Ngày 23/11/2023, trên cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ xảy ra vụ TNGT liên hoàn giữa xe khách, ô tô tuần tra giao thông của Cty BOT và một xe máy không gắn biển kiểm soát tự ý đi vào đường cao tốc. Hậu quả, cô gái ngồi sau xe máy tử vong, còn thiếu niên 14 tuổi điều khiển xe máy bị thương nặng. Trước khi xảy ra vụ TNGT, xe máy liên tục đánh võng, tạt đầu xe tuần tra giao thông khi bị truy đuổi.

Trước đó, ngày 5/5/2023, ô tô khách chạy tuyến Hải Phòng - Hà Nội đi trong làn cao tốc thì va chạm với xe máy do chị N.T.V.A (SN 2000) điều khiển đi cùng chiều. Cú va chạm mạnh khiến chị V.A ngã ra đường,tử vong tại chỗ, chiếc xe máy bị hư hỏng nặng.

Sau những vụ tai nạn nghiêm trọng trên, nhiều người cho rằng dù người điều khiển xe máy đã tử vong nhưng lỗi thuộc về chính họ vì cố tình đi vào đường cấm (đường cao tốc) nên lái xe ô tô gây tai nạn không phải bồi thường.

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Đinh Thị Nguyên - Giám đốc Cty Luật TNHH Đại Đông Á, Đoàn Luật sư TP Hà Nội viện dẫn, theo Điều 20, Bộ luật Hình sự năm 2015, va chạm giữa xe ô tô và xe máy trên đường cao tốc là sự kiện bất ngờ. Bởi đây là đường cao tốc, nhiều tuyến đường cho phép xe ô tô chạy tốc độ tối đa lên tới 120km/h.

Nếu nguyên nhân dẫn đến tai nạn do lỗi cố ý của người điều khiển xe máy đi vào đường cao tốc (đường cấm xe thô sơ) khiến việc va chạm là điều bất khả kháng, người lái ô tô không thể lường trước được mặc dù vẫn tuân thủ đúng quy định giao thông thì lái xe ô tô không phải bồi thường thiệt hại.

Luật sư Đinh Thị Nguyên dẫn chứng trong vụ tai nạn trên cao tốc Nội Bài - Lào Cai, lỗi trước hết thuộc về 2 tài xế xe máy do đi ngược chiều trên đường cao tốc. Còn với tài xế xe ô tô, CQĐT sẽ làm rõ khả năng quan sát và làm chủ tốc độ của người điều khiển để đưa ra kết luận.

Bởi nếu lái xe ô tô thiếu chú ý quan sát, không làm chủ tốc độ dẫn đến tai nạn, lái xe đó vẫn bị xác định có lỗi và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu lỗi này là nguyên nhân gây ra tai nạn. Nếu kết quả điều tra cho thấy xe ô tô đi đúng tốc độ, đúng phần đường, nhưng do góc cua khuất nên không quan sát được xe máy đi ngược chiều phía trước, thì tài xế ô tô không có lỗi.

Cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát, nâng cao nhận thức

Giám đốc Cty Luật TNHH Đại Đông Á đánh giá: “đã đi vào đường cao tốc lại còn chạy xe ngược chiều là hành vi rất nguy hiểm, dễ dẫn đến các vụ TNGT gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Trước đây, nhiều người có quan niệm rằng, trong hầu hết các vụ TNGT thì tài xế xe to phải buồi thường cho tài xế xe nhỏ hơn. Tuy nhiên, hiện nay pháp luật đã có quy định khá rõ ràng về vấn đề này”.

Dẫn các quy định của pháp luật, chuyên gia pháp lý này phân tích, xe máy đi vào đường cao tốc có biển cấm loại phương tiện này, đó là lỗi cố tình vi phạm của tài xế. Tiếp theo, tài xế xe máy khi đi trên đường cao tốc mà chạy ngược chiều, như vậy thể hiện người điều khiển phương tiện coi thường luật pháp, biết gây nguy hiểm cho các phương tiện khác nhưng vẫn thực hiện hành vi.

Bên cạnh đó, tại khoản 6 Điều 6, Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định, phạt tiền từ 2-3 triệu đồng đối với người điều khiển xe máy đi vào đường cao tốc, trừ xe phục vụ việc quản lý, bảo trì đường cao tốc. Nếu gây TNGT, ngoài phạt tiền, người điều khiển phương tiện mới chỉ bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 3 đến 5 tháng.

Còn theo Điều 601, Bộ luật Dân sự năm 2015, những trường hợp xe máy cố tình đi vào cao tốc, đi ngược chiều như các vụ vụ tai nạn vừa xảy ra, người điều khiển xe máy và hàng thừa kế cũng chỉ bồi thường thiệt hại.

Tóm lại mức phạt tiền và bồi thường thiệt hại đối với xe máy cố tình đi vào cao tốc theo luật hiện hành vẫn chưa đủ sức răn đe đối với người vi phạm. Đã có nhiều ý kiến đề nghị các nhà làm luật cần tăng nặng chế tài xử phạt đối với các trường hợp cố tình điều khiển phương tiện xe thô sơ đi vào đường cao tốc. Tuy vậy đến thời điểm này, những đề xuất này vẫn chỉ là… đề xuất.

Luật sư Đinh Thị Nguyên cho rằng, mức phạt này cần được tăng thêm và bổ sung hình thức thu giữ phương tiện, tước bằng lái xe với thời hạn dài hơn. Bởi vi phạm đi xe máy vào cao tốc là hành vi đặc biệt nguy hiểm, tiềm ẩn rủi ro cao về tính mạng và pháp lý, việc tăng nặng hình thức xử phạt là xác đáng và rất cần thiết.

Chuyên gia pháp lý kiến nghị, để ngăn chặn các phương tiện không được phép tham gia giao thông đi vào đường cao tốc, trên các lối vào đường cao tốc đơn vị quản lý tuyến đường cần bố trí lực lượng chốt chặn để kịp thời cảnh báo, hướng dẫn, xử lý đối với các trường hợp cố tình vi phạm.

Một biện pháp nữa là đổi mới phương thức tuyên truyền, đảm bảo việc tuyên truyền về Luật Giao thông đường bộ dễ hiểu, dễ nhớ, có hiệu quả. Làm sao để người tham gia giao thông hiểu biết pháp luật về giao thông đường bộ, tự giác chấp hành luật lệ an toàn giao thông.

Các cơ quan tiến hành tố tụng cần có văn bản hướng dẫn thống nhất việc xử lý theo hướng nếu phương tiện không được phép tham gia giao thông trên đường cao tốc mà vẫn cố tình vi phạm dẫn đến gây hậu quả, thì kiên quyết xử lý hình sự.

“Để tạo sự răn đe, tránh các vi phạm tương tự, các nhà làm luật cần thiết phải nghiên cứu ban hành các văn bản hướng dẫn hoặc án lệ để thống nhất hướng xử lý đối với người điều khiển các phương tiện không được phép tham gia giao thông trên đường cao tốc gây TNGT nghiêm trọng” - luật sư Đinh Thị Nguyên đề xuất.

Thái An