Từ phong trào 'Bình dân học vụ' đến 'Bình dân học vụ số'

Nhiều cửa hàng tiện lợi trên địa bàn tỉnh đã áp dụng công nghệ số vào hoạt động kinh doanh.

Cùng với cả nước, phong trào bình dân học vụ ở Nam Định đã phát triển mạnh. Phong trào “Đi học là yêu nước - Dạy học là yêu nước’’, “Mỗi lớp học là một tổ tuyên truyền kháng chiến’’, “Tiền tuyến diệt giặc xâm lăng, hậu phương diệt giặc dốt’’, “Chống nạn mù chữ đi đôi với sản xuất tăng gia’’… bước đầu đã động viên cán bộ, nhân dân trong tỉnh hưởng ứng mạnh mẽ. Mọi người dân đều nô nức đi học các lớp xóa mù chữ, con dạy cha, vợ dạy chồng, người biết chữ dạy người không biết chữ. Chỉ trong 3 tháng, toàn tỉnh đã xác nhận xóa mù chữ cho hàng nghìn học viên khóa đầu của tỉnh.

Trong những thập kỷ 1960-1970, với nhiệm vụ tiếp tục phát triển quy mô và chất lượng giáo dục đồng đều ở các ngành học, bậc học, vùng miền, ở Nam Định đã xuất hiện điển hình tiên tiến của “Ngọn cờ Hai tốt Bắc Lý” và bổ túc văn hóa Yên Cường (Ý Yên). Kinh nghiệm lá cờ đầu Yên Cường trong việc vận động nhân dân đi học có hiệu quả và nhanh chóng được lan rộng ra các địa phương. Các xã trong tỉnh đều bố trí giáo viên chuyên trách bổ túc văn hóa và chủ yếu tập trung vào vận động cán bộ cơ sở, mở trường phổ thông lao động ở tỉnh, lớp bổ túc văn hóa bán tập trung ở vùng miền. Học viên được bồi dưỡng về văn hóa và kiến thức sản xuất, trở về làm phong trào ở thôn xã, dạy chữ và kiến thức cho nhân dân để góp phần vào việc nâng cao dân trí và tăng gia sản xuất. Thời kỳ này đã xuất hiện thêm nhiều điển hình bổ túc văn hóa ở xã Yên Bình (Ý Yên), Liên Minh (Vụ Bản), Nam Hải (Nam Trực), Hải Cường, Hải Châu (Hải Hậu)… với hàng chục nghìn người biết chữ gắn với việc tăng gia sản xuất giỏi tại địa phương.

Bước vào thời kỳ đổi mới, từ bổ túc văn hóa, hệ thống Trung tâm giáo dục thường xuyên (GDTX), hướng nghiệp dạy nghề, Trung tâm học tập cộng đồng của tỉnh được thành lập, củng cố và đi vào hoạt động ổn định, tạo cơ hội cho mọi người được đi học. Nhằm giúp cho mọi cá nhân có trách nhiệm học tập thường xuyên, suốt đời, tận dụng mọi cơ hội học tập để làm người công dân tốt, có nghề, lao động với hiệu quả ngày càng cao, học cho bản thân và những người xung quanh hạnh phúc, học để góp phần phát triển quê hương, đất nước. UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch thực hiện việc xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2012-2020; thực hiện Đề án 1373/TTg về xây dựng xã hội học tập trên địa bàn tỉnh Nam Định giai đoạn 2021-2030; Kế hoạch về thực hiện chương trình “Đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng, đơn vị” và “Xây dựng mô hình Công dân học tập” giai đoạn 2021-2030. Đến nay, toàn tỉnh đã có hơn 4.600 dòng họ đăng ký mô hình dòng họ học tập; trong đó có 75,8% dòng họ được công nhận. Hơn 3.500 thôn, làng, tổ dân phố đăng ký cộng đồng học tập; trong đó có 74% đã được công nhận. Tỉnh cũng thực hiện tốt việc xây dựng, phát triển các phong trào “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập” và “Đơn vị học tập” ở thôn, làng, tổ dân phố; đã xuất hiện nhiều mô hình khuyến học, khuyến tài, xây dựng Quỹ Khuyến học hoạt động có hiệu quả.

Cùng với đó, hệ thống Giáo dục nghề nghiệp - GDTX trên địa bàn tỉnh đã thực hiện tốt công tác giáo dục văn hóa kết hợp đổi mới đào tạo, xây dựng chương trình dạy nghề phù hợp với nhu cầu thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Hàng năm, bên cạnh việc dạy văn hóa, dạy nghề cho khoảng 6.000 học sinh, các trung tâm còn liên kết dạy văn hóa chương trình GDTX cấp THPT cho các trường cao đẳng nghề trên địa bàn tỉnh với tổng số trên 3.000 học viên. Ở các địa phương, các trung tâm học tập cộng đồng cũng đã mở nhiều lớp đáp ứng nhu cầu về thông tin, xây dựng đời sống văn hóa, tuyên truyền về pháp luật, bồi dưỡng nâng cao trình độ khoa học, kỹ thuật chăm sóc cây trồng, vật nuôi, dạy nghề... cho người dân. Nhờ có vai trò nòng cốt là cán bộ trung tâm học tập cộng đồng phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, các trường học trong các xã, phường, thị trấn, trung tâm học tập cộng đồng đã cùng với các chi hội khuyến học khảo sát nhu cầu học tập của người dân, mở nhiều lớp học theo phương châm “cần gì học nấy”. Mỗi năm có hàng nghìn lượt người được tiếp cận, thụ hưởng các chương trình bồi dưỡng nâng cao hiểu biết, kỹ năng lao động sản xuất và nâng cao chất lượng cuộc sống. Những kết quả đó góp phần ngày càng nâng cao nhận thức về đời sống xã hội, nâng cao thu nhập, giảm nghèo, chất lượng cuộc sống được nâng lên, an ninh trật tự được giữ vững, góp phần ổn định và phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Hiện nay, trong bối cảnh chuyển đổi số đang trở thành xu thế tất yếu, phong trào “Bình dân học vụ số” ra đời với mục tiêu giúp người dân, đặc biệt là những người ít có điều kiện tiếp cận công nghệ, có thể nắm bắt và làm chủ công nghệ số, có kỹ năng số cần thiết để áp dụng trong cuộc sống. Từ đó tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số, xã hội số và thụ hưởng những thành quả của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số mang lại. Phong trào “Bình dân học vụ số” không chỉ hướng tới người dân, doanh nghiệp là trung tâm, mục tiêu, động lực của chuyển đổi số mà còn đặt mục tiêu cụ thể về tỷ lệ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động, học sinh có hiểu biết về chuyển đổi số, kiến thức và kỹ năng số, sử dụng được các nền tảng, dịch vụ số phục vụ công việc.

Các cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể trong tỉnh cũng đã triển khai nhiều hành động thiết thực, toàn diện từ xây dựng kế hoạch thực hiện đến công tác tuyên truyền; hoàn thiện hạ tầng viễn thông - công nghệ thông tin phục vụ người dân tiếp cận, sử dụng internet và các ứng dụng số. Tỉnh đã chủ động xây dựng kế hoạch trang bị kiến thức và kỹ năng sử dụng, ứng dụng nền tảng số cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là đội ngũ lãnh đạo, quản lý; lựa chọn lực lượng chủ lực là đoàn viên thanh niên, hội viên Hội Phụ nữ và cán bộ thôn, xóm, tổ dân phố làm nòng cốt và phát huy vai trò của Tổ công nghệ số cộng đồng để phổ cập tri thức, xóa mù công nghệ, hướng dẫn sử dụng các nền tảng, thiết bị, công cụ kỹ thuật số đến mọi tầng lớp nhân dân. Đây là lực lượng tiên phong, gương mẫu trong tiến trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đồng thời là hạt nhân, là nền tảng để lan tỏa tri thức về công nghệ số đến toàn dân. Vừa qua, tỉnh đã phối hợp với Tập đoàn công nghệ Viễn thông quân đội Viettel và các doanh nghiệp viễn thông khác xây dựng hình thức, phương tiện và cơ sở vật chất phục vụ truyền tải, giúp người dân làm chủ kỹ năng số. Gắn việc thực hiện phong trào “Bình dân học vụ số” với việc triển khai thực hiện Đề án “Nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Tỉnh Đoàn và Viện Ứng dụng Công nghệ và Đào tạo phát triển nguồn nhân lực cũng tổ chức hội nghị tập huấn “Bình dân học vụ số - Nâng cao năng lực sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) cho đoàn viên, thanh niên” nhằm thực hiện mục tiêu phổ cập kỹ năng số toàn dân, hướng tới xây dựng một xã hội số bền vững. Nội dung tập huấn tập trung: Làm quen và sử dụng công cụ AI cơ bản: trợ lý học tập, tìm kiếm thông minh, tạo báo cáo, thuyết trình; Ứng dụng AI vào học tập và nghiên cứu: viết bài tiểu luận, luận văn, tổng hợp tài liệu; Tổ chức hoạt động Đoàn - Hội hiệu quả: truyền thông số, quản lý dữ liệu đoàn viên, ứng dụng công cụ tự động; Nhận thức và đạo đức số: bảo mật thông tin, sử dụng công nghệ có trách nhiệm.

Với sự quan tâm của các cấp, các ngành và sự vào cuộc của doanh nghiệp, người dân, phong trào “Bình dân học vụ số” đang từng bước tạo nền tảng vững chắc để hình thành xã hội số, công dân số một cách thực chất, triệt để, đồng bộ, toàn diện. Qua đó góp phần hoàn thành các mục tiêu chuyển đổi số, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân trong kỷ nguyên số.

Bài và ảnh: Hồng Minh