Từ Quý IV/2025, ngân hàng không có quyền thu giữ nhà ở duy nhất của 'con nợ'

Điều này đồng nghĩa, từ thời điểm trên, các tổ chức tín dụng sẽ không được phép thu hồi tài sản bảo đảm (TSBĐ) của khoản nợ xấu nếu đó là nhà ở duy nhất của bên bảo đảm (người vay); hoặc là công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất của bên bảo đảm (người vay).

Đây là một trong những nội dung chính trong dự thảo Nghị định quy định về điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ, Ngân hàng Nhà nước vừa công bố lấy ý kiến rộng rãi.

Theo Ngân hàng Nhà nước, nhà ở duy nhất là công trình xây dựng duy nhất thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm (người vay ngân hàng) - nơi bên bảo đảm ở và sinh sống ổn định, lâu dài hoặc thường xuyên sinh sống.

Ngân hàng Nhà nước đề xuất, quy định mới về điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ không phải là nhà ở duy nhất và là công cụ lao động chủ yếu của bên bảo đảm có hiệu lực từ 15/10/2025. Ảnh: BẢO LOAN

Công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất là phương tiện lao động mang lại thu nhập chủ yếu hoặc duy nhất cho người vay; còn thu nhập chủ yếu hoặc duy nhất của bên bảo đảm được xác định tương ứng với mức lương tối thiểu theo vùng nơi bên bảo đảm sinh sống và làm việc theo quy định của Chính phủ về mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động (Nghị định số 74/2024/NĐ-CP quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 128/2025/NĐ-CP).

Theo đó, để đảm bảo việc thu giữ TSBĐ không ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt, lao động và sản xuất của người dân, dự thảo Nghị định đã quy định cụ thể về điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ ngoài các điều kiện theo quy định tại Luật số 96/2025/QH15.

NHNN cho biết, trên thực tế, mặc dù để thực hiện thu giữ tài sản đảm bảo theo quy định về tổ chức mua bán, xử lý nợ xấu phải tuân thủ các điều kiện, trình tự, thủ tục nghiêm ngặt. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp như TSBĐ là công cụ lao động duy nhất mang lại thu nhập tối thiểu cho bên bảo đảm, việc thu giữ TSBĐ có thể khiến bên bảo đảm càng khó khăn về tài chính cũng như không đảm bảo khả năng nuôi sống bản thân và gia đình.

Tương tự, việc thu giữ TSBĐ là nhà ở duy nhất cũng có thể khiến bên bảo đảm và gia đình không còn nơi ở để sinh hoạt.

Ngoài ra, dự thảo Nghị định cũng quy định thời điểm xác nhận và cam kết của bên bảo đảm cũng như trách nhiệm chứng minh của bên bảo đảm do bên bảo đảm là người trực tiếp sở hữu, sử dụng tài sản, nắm rõ hiện trạng thực tế, hồ sơ pháp lý và mục đích sử dụng của tài sản, trong khi đó, TCTD không phải cơ quan quản lý nhà nước, không được cung cấp cơ chế để xác minh tình trạng của TSBĐ.

Về bản chất, việc thu giữ TSBĐ theo quy định của Luật số 96/2025/QH15 là biện pháp xử lý theo thỏa thuận của các bên có liên quan.

Tuy nhiên, bên thực hiện thu giữ TSBĐ không có trách nhiệm cũng như không có khả năng để kiểm tra, xác minh nhà ở của cá nhân có phải là nhà ở duy nhất hay không và cũng không có khả năng kiểm tra, xác minh công cụ lao động có phải là công cụ lao động có phải là công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất hay không.

Trường hợp phải thuê bên thứ ba thực hiện các công việc này sẽ làm phát sinh chi phí, thủ tục khi cấp tín dụng và/hoặc khi tiến hành thu giữ TSBĐ.

Do vậy, nghĩa vụ, trách nhiệm xác nhận, cam kết và chứng minh thuộc về bên bảo đảm.

Căn cứ trên xác nhận, cam kết và tài liệu chứng minh của bên bảo đảm, bên nhận bảo đảm đánh giá và "ứng xử" với TSBĐ phù hợp với khẩu vị rủi ro của mình (trường hợp TSBĐ được coi là nhà ở duy nhất và công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất, bên nhận bảo đảm không được tiến hành thu giữ).

BẢO LOAN