Từ ruộng đồng lên 'chợ' mạng: Nông sản Việt bứt phá nhờ... chuyển đổi số

“Những củ khoai môn lệ phố này đều được trồng ở Việt Nam. Bà con vùng núi trồng củ này rất nhiều và hiện tại đang kinh doanh bán online rồi. Mọi người hãy ủng hộ nông sản Việt Nam nhé”, một food blogger ở Hải Phòng chia sẻ trong đoạn clip giới thiệu món khoai môn lệ phố mà cô vừa đặt mua qua mạng với giá 190.000 đồng cho 5 kg.

Video hướng dẫn cách thưởng thức khoai môn lệ phố cùng đường, sữa đặc, mật mía và mật ong của cô gái nhanh chóng thu hút hơn 80.000 lượt xem trên TikTok chỉ sau hai ngày đăng tải. Ở phần bình luận, người xem sôi nổi tranh luận về cách ăn ngon nhất cũng như giá bán của món khoai này. Chính những phản ứng hào hứng ấy đã giúp món rau củ quen thuộc, bình dị bỗng trở nên “hot” trên mạng xã hội.

Sức bật của nông sản trên 'sàn' online

Khoai môn lệ phố - nông sản vùng cao đang được nhiều bà nội trợ "săn lùng".

Những ngày gần đây, khoai môn lệ phố - nông sản của các tỉnh như Tuyên Quang, Lào Cai…đang trở thành mặt hàng được nhiều tài khoản trên Tiktok Shop tích cực quảng bán như Nông sản dược liệu vùng cao, Dung miền núi, Liên nông sản Tây Bắc…

Không chỉ được rao bán mạnh, sản phẩm này còn thu hút nhiều TikToker thực hiện các video “mukbang” (ăn thử) thu hút hàng nghìn đến hàng triệu lượt xem. Hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ này đã giúp sản phẩm ghi nhận hàng chục nghìn lượt bán trên các nền tảng thương mại điện tử.

Trước đó, nhiều sản phẩm nông sản của các tỉnh khác cũng đã được “lên sàn” mạnh mẽ, trở thành mặt hàng hot trên mạng như măng vầu, miến dong, măng cụt, dừa sáp,...

Thương mại điện tử đang được nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp đẩy mạnh để tiêu thụ sản phẩm. Đây là một trong những nỗ lực thực hiện chuyển đổi số nông nghiệp, bên cạnh việc thực hiện trong quy trình sản xuất, quản trị...

Ngày càng nhiều sản phẩm nông sản trước nay vốn chỉ xuất hiện ở chợ quê, nay đã được giới thiệu qua các video, livestream và gây tiếng vang trên mạng xã hội. Cuộc chuyển mình ấy đánh dấu bước tiến mới của nông nghiệp Việt Nam trên hành trình chuyển đổi số - nơi nông sản không chỉ được trồng bằng công nghệ mà còn được bán bằng công nghệ. Từ một quốc gia thiếu đói đến cường quốc lương thực, đây là minh chứng cho tinh thần đổi mới và thành tựu của chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp Việt.

Bắc Ninh là một trong những địa phương tiêu biểu trong nỗ lực đưa nông sản Bắc Ninh lên các sàn thương mại điện tử, kết hợp bán hàng qua livestream và mạng xã hội.

Hồi tháng 7, Phó Chủ tịch UBND tỉnh này đã trực tiếp xuất hiện trước ống kính, giới thiệu về sản phẩm vải đặc sản, trả lời một số câu hỏi của khách hàng và chốt đơn" liên tục, tiêu thụ hàng chục tấn vải thiều đến khách hàng khắp các tỉnh thành cả nước.

Lãnh đạo địa phương này xác định thương mại điện tử không chỉ là xu hướng mà còn là công cụ để nông sản đặc trưng khẳng định chỗ đứng trên thị trường trong nước và xuất khẩu.

“Chúng tôi đã đẩy mạnh việc tiêu thụ nông sản cho bà con trên các sàn thương mại điện tử, hướng dẫn mở gian hàng, livestream bán hàng. Qua đó, sản phẩm đặc sản Bắc Ninh đã được tiêu thụ tốt hơn, mở ra cánh cửa mới cho bà con nông dân”, ông Nguyễn Văn Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh cho biết.

Giải pháp nào cho kênh bán hàng online bền vững?

Đưa nông sản Việt lên “chợ” mạng đang ngày càng trở thành hướng đi tất yếu trong quá trình chuyển đổi số nông nghiệp. Tuy vậy, thực tế cho thấy hành trình số hóa kênh tiêu thụ không hề dễ dàng.

Các khó khăn đã được chỉ ra như trình độ công nghệ của nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa còn hạn chế; chế biến, logistic cũng còn nhiều khó khăn, khiến khâu vận chuyển, bảo quản sản phẩm để đưa đi tiêu thụ xa trở thành một bài toán khó với nhiều loại nông sản.

Bên cạnh đó, niềm tin thị trường cũng là khó khăn lớn, khi nguồn gốc xuất xứ, chất lượng sản phẩm trên không gian mạng vốn là điều mà người mua hàng đặc biệt quan tâm.

Đơn cử, như sản phẩm sâm núi Dành của Công ty TNHH sản xuất Sâm Việt Nam, dù có giá cả hợp lý, có giấy phép của Bộ Y tế nhưng người tiêu dùng vẫn e dè.

“Sản phẩm của doanh nghiệp có bán trên Shopee, Lazada, Taka… nhưng thực tế người tiêu dùng mới dừng ở mức tham khảo. Để họ quyết định mua thì rất khó, vì còn chưa biết rõ sâm núi Dành như thế nào”, bà Trần Thị Oanh, Giám đốc kinh doanh Công ty TNHH sản xuất Sâm Việt Nam chia sẻ.

Đại diện doanh nghiệp cho biết vẫn chủ yếu bán hàng qua điểm giới thiệu sản phẩm OCOP, nơi có người tư vấn trực tiếp để khách hàng trải nghiệm rồi mới quyết định mua. Còn trên sàn thương mại điện tử, tương tác còn rất hạn chế.

Theo các chuyên gia, muốn thương mại điện tử trở thành kênh bán hàng bền vững với nông sản, cần đồng bộ nhiều giải pháp.

Trong đó, cần tăng cường đào tạo kỹ năng số cho nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, từ quản lý gian hàng, livestream bán hàng, đến logistics và dịch vụ khách hàng.

Vai trò của địa phương, bộ ngành là rất cần thiết trong hỗ trợ xây dựng thương hiệu cho sản phẩm đặc sản, nhất là những mặt hàng mới để tạo niềm tin với người tiêu dùng. Bên cạnh đó, cần có các giải pháp vốn, công nghệ, logistics; kết nối nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp...

Đặc biệt, quá trình này cần có sự chung tay của các nền tảng thương mại điện tử trong và ngoài nước. Như TikTok Shop chỉ trong tháng 8 đã triển khai 50 phiên livestream “trái ngọt bốn mùa”, tiêu thụ gần 10.000 đơn hàng trái cây đặc sản chỉ trong 72 giờ, góp phần thúc đẩy tiêu thụ nông sản mùa vụ từ nhiều vùng trồng trọng điểm.

Hay Hi1- sàn thương mại điện tử thuần Việt mới ra mắt, cũng đang mong muốn trở thành là nơi nông dân, HTX, doanh nghiệp có thể đưa sản phẩm nông sản kèm chứng nhận chất lượng, truy xuất nguồn gốc điện tử tới tay người tiêu dùng. Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ AI để dự báo nhu cầu, giá cả theo mùa vụ, giúp điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh, chiến lược bán hàng; thanh toán số và logistics thông minh, bảo đảm giao dịch an toàn, nhanh chóng, giảm chi phí vận chuyển, lưu kho.

Làm được điều này, thương mại điện tử không chỉ là giải pháp tiêu thụ hiệu quả trong thời đại số mà còn là bước đột phá giúp nông dân thay đổi tư duy sản xuất - kinh doanh, hướng tới nền nông nghiệp thông minh, bền vững và hội nhập sâu rộng.

Bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam

Đối với khu vực kinh tế hợp tác xã, chuyển đổi số chính là đòn bẩy tăng trưởng khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là con đường ngắn nhất để các hợp tác xã nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa quy trình sản xuất và kinh doanh. Chuyển đổi số còn giúp các hợp tác xã mở rộng thị trường, tăng cường khả năng cạnh tranh, và tạo ra một môi trường minh bạch, tin cậy cho cả người sản xuất và người tiêu dùng.

Ông Nguyễn Lâm Thanh, Tổng Giám đốc TikTok Việt Nam

Thương mại điện tử đang định hình lại tư duy số, thay đổi cách doanh nghiệp và bà con nông dân tự nhìn nhận về sản phẩm của chính mình. TikTok Shop không chỉ mở ra kênh phân phối hiệu quả mà còn góp phần xây dựng thương hiệu vùng miền, tạo động lực cho nông nghiệp phát triển bền vững, giá trị cao.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số đã trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Đối với Việt Nam, công nghệ số và thương mại điện tử không chỉ là xu hướng mà đã trở thành động lực tăng trưởng mới cho xuất khẩu, giúp doanh nghiệp Việt tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng toàn cầu, giảm chi phí trung gian và gia tăng giá trị thương hiệu.

Đỗ Kiều