Từ truyền thống đến khát vọng đô thị điện ảnh

Những thành quả của điện ảnh thành phố hôm nay có nền tảng vững chắc từ thập niên 1940 khi điện ảnh bưng biền Nam bộ hình thành giữa lửa đạn chiến tranh. Sau năm 1975, điện ảnh TPHCM bước vào thời kỳ phát triển mạnh mẽ.

Xưởng phim Giải Phóng nổi tiếng với các phim tài liệu thời chiến, phim điện ảnh… đã được đông đảo công chúng đón nhận. Qua 50 năm, điện ảnh thành phố có lúc thăng, lúc trầm nhưng luôn giữ vững vị trí trung tâm điện ảnh của cả nước.

Còn nhớ đầu năm 2023, ngay khi Luật Điện ảnh (sửa đổi) có hiệu lực, nhân dịp gặp gỡ lãnh đạo thành phố, Hội Điện ảnh TPHCM đã thiết tha đề nghị cho phép tổ chức 3 sự kiện điện ảnh: Liên hoan phim (LHP) ngắn thành phố, LHP quốc tế TPHCM (HIFF) và đăng cai tổ chức LHP Việt Nam 2025.

Cuối cùng, cả 3 sự kiện đều đã và đang diễn ra, trải dài từ LHP ngắn thành phố vào tháng 10-2023 đến HIFF vào tháng 4-2024 và giờ là LHP Việt Nam 2025. Điểm đặc biệt là LHP Việt Nam 2025 diễn ra ngay khi thành phố vừa được UNESCO công nhận là thành phố sáng tạo trên lĩnh vực điện ảnh.

Có thể nói, 2 sự kiện điện ảnh này gặp nhau trong một “cái duyên” đẹp, càng ý nghĩa hơn khi thành phố vừa sống trong những ngày lịch sử - kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Đó là một sự tưởng thưởng cho nhân dân thành phố, cho những người đã luôn ủng hộ điện ảnh Việt, cho những nhà lãnh đạo, nhà quản lý đã hết lòng, hết sức chăm lo cho điện ảnh và những người đã tâm huyết với đề án trình lên UNESCO.

Tuy nhiên, vinh dự luôn đi kèm trách nhiệm. Danh hiệu Thành phố Điện ảnh chỉ thực sự có giá trị khi TPHCM biến nó thành động lực phát triển công nghiệp văn hóa trong lĩnh vực điện ảnh. Điều cấp thiết hiện nay là làm cho các cấp, các ngành hiểu đầy đủ về điện ảnh như một lĩnh vực có khả năng tạo ra lợi nhuận, giá trị gia tăng và những đóng góp kinh tế - xã hội bền vững.

Để hiện thực hóa điều đó, TPHCM cần khẩn trương hoàn thiện hệ thống chính sách như: cơ chế ưu tiên phát hành phim Việt; tín dụng ưu đãi cho các nhà sản xuất; thành lập quỹ phát triển điện ảnh; khuyến khích đầu tư trường quay, trung tâm chiếu phim, cơ sở kỹ thuật, bảo tàng điện ảnh…

Trong đó có một yêu cầu bức thiết là cần sớm xây dựng Chợ phim - không gian kết nối nhà làm phim, nhà sản xuất, nhà đầu tư và đơn vị phát hành. Qua đó tạo nền tảng thương mại hóa và xuất khẩu phim theo đúng định hướng công nghiệp hóa điện ảnh. Song song đó, việc đào tạo nhân lực chất lượng cao phải được xem là chiến lược dài hạn: từ biên kịch, đạo diễn, diễn viên đến thiết kế mỹ thuật, hóa trang, kỹ thuật và lý luận phê bình.

Điện ảnh là ngành nghệ thuật có sức lan tỏa mạnh mẽ, vừa mang lại doanh thu lớn vừa thúc đẩy các ngành dịch vụ khác như du lịch, văn hóa, ẩm thực... Thực tế đã chứng minh, những bộ phim tạo tiếng vang, những lễ hội và sự kiện điện ảnh tầm vóc quốc tế không chỉ quảng bá hình ảnh thành phố mà còn tạo thêm một dòng chảy kinh tế mới, đóng góp chung vào sự phát triển bền vững.

Từ chiếc máy quay 16mm cùng những chiến sĩ - nghệ sĩ làm nên những tác phẩm lừng danh trong bom đạn chiến tranh đến danh hiệu Thành phố Sáng tạo đầu tiên của Đông Nam Á trong lĩnh vực điện ảnh, hành trình của TPHCM là minh chứng thuyết phục cho sức sống bền bỉ của điện ảnh Việt Nam. Đó không chỉ là câu chuyện của quá khứ và hiện tại mà còn là lời khẳng định về một tương lai điện ảnh giàu triển vọng, xứng tầm vị thế của Thành phố mang tên Bác.

DƯƠNG CẨM THÚY

Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật TPHCM, Chủ tịch Hội Điện ảnh TPHCM