Từ vụ hỏi 'chứng chỉ ghép cây', sản xuất, kinh doanh cây giống cần điều kiện gì?

Giống giả tràn lan, kiểm tra là hoạt động bình thường

Những ngày gần đây, tài khoản Facebook “Binh Minh MC” chia sẻ clip dài hơn 7 phút ghi lại cảnh đoàn liên ngành kiểm tra một cơ sở cây giống tại Hậu Giang.

Đáng chú ý, trong clip, chủ cơ sở nói rằng được yêu cầu cung cấp các giấy tờ liên quan đến hoạt động kinh doanh cây giống và “chứng chỉ hành nghề ghép cây”. Người chủ bày tỏ băn khoăn vì trước giờ chưa nghe đến chứng chỉ này, cũng như truy xuất nguồn gốc của cây mẹ.

Clip đã thu hút gần 8 triệu lượt xem, cùng hàng chục nghìn lượt bình luận xoay quanh vấn đề kiểm tra cơ sở sản xuất và truy xuất nguồn gốc cây giống.

Phần lớn ý kiến cho rằng, hoạt động kiểm tra của đoàn liên ngành là hoàn toàn hợp tình, hợp lý, bởi trên thị trường tràn lan cây giống giả, kém chất lượng. Nông dân mua về mất công sức trồng, vài ba năm sau mới phát hiện cây giống kém chất lượng, ra trái không đúng như quảng cáo. Lúc đó, người thiệt hại lớn nhất là bà con. Do đó, cần phải siết chặt hoạt động sản xuất và kinh doanh giống cây trồng.

Đoàn liên ngành kiểm tra hoạt động sản xuất và kinh doanh tại một cơ sở cây giống ở Hậu Giang. Ảnh cắt từ clip.

“Thời buổi bây giờ, thật - giả lẫn lộn khổ lắm. Chị làm vựa cây, chị bán giống chuẩn, nhưng các đại lý lấy về trộn lẫn với giống không chuẩn, bán cho bà con trồng 4-5 năm sau ra trái mới biết mua phải giống tào lao. Mình đã từng mua mít ruột đỏ ở đại lý về trồng, nói 18 tháng có trái mà chờ đến 3 năm. Khi ra trái thì là ruột vàng như mít bình thường. Nản thật sự”, tài khoản Mai Tam bình luận bên dưới clip.

Tương tự, tài khoản Thuận Phong bày tỏ: “Quy định về giống cần phải nghiêm ngặt, làm giống ghép mà không hiểu về cây đầu dòng là chị sai rồi. Các cây ghép mà chị lấy bo F1, F2 để ghép tiếp sẽ bị thoái hóa giống, không còn giữ đặc tính tốt của cây mẹ - cây đầu dòng”.

Còn về bằng ghép cây, tài khoản này cho rằng sẽ có mở lớp dạy và nhà nước cấp bằng, có thể chờ cơ quan chức năng ngành nông nghiệp tổ chức dạy và cấp chứng chỉ.

“Chính vì không được cấp bằng nên chị không xem trọng quy tắc cây đầu dòng mà ghép lung tung. Còn việc bấm tem nhãn lên từng cây là hợp lý. Người ta bán trái cây cũng dán tem lên từng trái. Hàng chục tấn trái cây vẫn dán tem từng trái được. Chị thấy khó khăn vì trước giờ làm chưa đúng”, tài khoản này nói thêm.

Trao đổi với PV VietNamNet, chị Nguyễn Thị Thu Hằng - chủ một cơ sở sản xuất và kinh doanh cây giống ở Gia Lâm (Hà Nội), cho biết, dù đã kinh doanh cây giống hơn chục năm nay, song chị chưa nghe tới “người chiết ghép cây giống phải có bằng hay chứng chỉ”. Trước nay, chị vẫn dùng các “thợ nghề có kinh nghiệm để chiết ghép cây”.

Về vấn đề gắn tem nhãn lên cây giống, theo chị Hằng, đây là quy định bắt buộc để truy xuất nguồn gốc. Tại cơ sở sản xuất và kinh doanh cây giống của chị, hằng năm cơ quan chức năng vẫn đến kiểm tra. Với những cây giống nhập khẩu phải có đầy đủ chứng từ chứng minh nguồn gốc và chất lượng, còn cây tự chiết ghép phải có tem mác truy xuất.

“Trên thị trường bây giờ tràn lan cây giống giả, việc gắn tem nhãn nhằm truy xuất nguồn gốc sản phẩm cây giống là cần thiết, giống như các loại hàng hóa khác. Cơ sở sản xuất và kinh doanh cần tuân thủ”, chị Hằng nói.

Cây giống giả cũng nguy hại cho người nông dân.

Sản xuất và kinh doanh cây giống cần điều kiện gì?

Bộ NN-PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành Thông tư số 18 năm 2012 quy định về quản lý sản xuất, kinh doanh giống cây công nghiệp và cây ăn quả lâu năm.

Điều 7 của Thông tư số 18 nêu rõ điều kiện bảo đảm chất lượng giống cây công nghiệp, cây ăn quả lâu năm trong quá trình sản xuất, kinh doanh.

Theo đó, tổ chức, cá nhân sản xuất giống cây công nghiệp, cây ăn quả lâu năm với mục đích thương mại phải đảm bảo điều kiện sản xuất, kinh doanh theo quy định của pháp luật và các yêu cầu quản lý chất lượng cây giống như:

- Có vườn ươm tối thiểu đạt các yêu cầu về diện tích các khu gieo ươm hạt gốc ghép, đóng bầu, nhân giống và huấn luyện cây giống phù hợp quy mô số lượng cây giống sản xuất; chủ động về tưới tiêu nước; cách ly nguồn lây nhiễm bệnh.

- Nhân giống từ nguồn giống (cây đầu dòng và vườn cây đầu dòng) được công nhận.

- Có quy trình kỹ thuật nhân giống; có hoặc thuê người kiểm định giống cây công nghiệp, cây ăn quả lâu năm.

- Thực hiện ghi nhãn, công bố tiêu chuẩn áp dụng đối với cây giống xuất vườn theo quy định.

Bên cạnh đó, tổ chức, cá nhân kinh doanh giống cây công nghiệp, cây ăn quả lâu năm phải đảm bảo điều kiện sản xuất, kinh doanh theo quy định của pháp luật và các yêu cầu quản lý chất lượng cây giống.

Trong đó đảm bảo ghi nhãn, công bố tiêu chuẩn áp dụng theo quy định; đảm bảo nguồn gốc cây giống (có hợp đồng hoặc giấy tờ mua bán cây giống với tổ chức, cá nhân sản xuất giống, ghi rõ các thông tin về tên giống, nguồn giống đã sử dụng nhân giống, tiêu chuẩn công bố áp dụng, số lượng cây, thời gian giao nhận cây); có biện pháp đảm bảo chất lượng cây giống trong quá trình lưu giữ và vận chuyển.

Về công bố hợp chuẩn, trường hợp công bố dựa trên kết quả tự đánh giá của tổ chức, cá nhân sản xuất cây giống phải có biên bản kiểm định chất lượng lô giống theo mẫu và phiếu kiểm nghiệm sạch bệnh.

Trường hợp công bố dựa trên kết quả đánh giá của tổ chức chứng nhận thì giấy chứng nhận hợp chuẩn của tổ chức chứng nhận đăng ký hoạt động theo quy định tại Thông tư số 08 năm 2009 của Bộ Khoa học và Công nghệ cấp cho tổ chức, cá nhân sản xuất giống.

Tâm An