Tuân thủ lộ trình giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn: Ngân hàng có thực hiện được?

Tính đến tháng 7/2023, hầu hết các ngân hàng đều đáp ứng tỷ lệ tối đa vốn ngắn hạn sử dụng cho vay trung, dài hạn là 34%.

Đảm bảo an toàn hệ thống

Theo Thông tư 08/2020/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành ngày 14/8/2020 sửa đổi, bổ sung Thông tư 22/2019/TT-NHNN, tỷ lệ tối đa vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn của các ngân hàng sẽ giảm về 30% kể từ ngày 1/10/2023. Trước đó, tỷ lệ này đã giảm từ mức 37% xuống 34% từ ngày 1/10/2022.

Số liệu từ NHNN cho thấy, tính đến ngày 31/8, huy động vốn của ngành ngân hàng tăng 5,36% so với cuối năm 2022 (tăng 9,8% so với cùng kỳ năm 2022). Trong đó, có tới 88% nguồn vốn huy động của các ngân hàng là tiền gửi dưới 12 tháng, song 52% dư nợ tín dụng của hệ thống lại là trung và dài hạn.

Vì thế, việc áp dụng Thông tư 08/2020/TT-NHNN được kỳ vọng sẽ giúp các ngân hàng tại Việt Nam kiểm soát tốt hơn rủi ro thanh khoản, ổn định hoạt động trước những thay đổi trong và ngoài nước, đồng thời thúc đẩy phát triển nền kinh tế bền vững.

TS. Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia cho rằng, đã đến lúc thực hiện lộ trình giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn để đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng sau khi dịch bệnh đã được kiểm soát. Nếu để ngân hàng thương mại đảm đương vai trò vốn trung, dài hạn, rồi cứ nới trần lấy ngắn hạn cho vay trung, dài hạn, thì sẽ tiếp tục chịu rủi ro.

Đáng chú ý là, các ngân hàng cho vay tín dụng bất động sản chủ yếu là vốn trung, dài hạn, trong khi nguồn vốn huy động chủ yếu ngắn hạn. Vì thế, ông Lịch cho rằng, phải giảm dần gánh nặng của ngân hàng thương mại về vốn trung, dài hạn, đẩy qua trực tiếp mà trong đó thị trường trái phiếu là một kênh quan trọng.

Các ngân hàng có thực hiện được?

Theo số liệu mới nhất được NHNN công bố, tính đến tháng 7/2023, hầu hết các ngân hàng đều đáp ứng tỷ lệ tối đa nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung, dài hạn là 34% (áp dụng từ ngày 1/10/2022 đến 30/9/2023). Theo đó, tỷ lệ này ở mức 24,97% với nhóm các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước, 33,66% ở các ngân hàng thương mại cổ phần. Xét chung toàn hệ thống, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn là 26,14%.

Ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó giám đốc NHNN Chi nhánh TP.HCM cho hay, dư nợ 8 tháng đầu năm 2023 tăng 3,26% so cuối năm và tăng 5,62% so cùng kỳ, riêng tháng 8/2023 tăng gần 1% (0,92%) so tháng 7/2023. Trong đó, tín dụng ngắn hạn tăng 4,92% so với cuối năm 2022, còn tín dụng trung, dài hạn tăng 1,88%. Tín dụng tiếp tục tập trung vào lĩnh vực sản xuất - kinh doanh, thương mại, dịch vụ và du lịch, chiếm khoảng 67% tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn.

Theo ông Từ Tiến Phát, Tổng giám đốc ACB, ngân hàng này đáp ứng đúng quy định của Thông tư 08/2020/TT-NHNN. Kết thúc 6 tháng đầu năm 2023, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn tại ACB đạt 19% (thấp hơn nhiều so với mức quy định 34%). Tỷ lệ an toàn vốn riêng lẻ vượt xa mức quy định tối thiểu, ở mức 12,4%.

Số liệu thống kê của Công ty cổ phần Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) cuối năm 2022 cho thấy, hầu hết ngân hàng đều có tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn dưới mức 30%, đáp ứng yêu cầu của Thông tư 08/2020/TT-NHNN sắp được áp dụng vào đầu tháng 10/2023. Cụ thể, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn tại Techcombank đạt 29%, Agribank là 25%, VietinBank là 26% và BIDV đạt 22%. Vietcombank, HDBank (tỷ lệ đạt 8%) thuộc nhóm ít các ngân hàng có tỷ lệ dưới 10% và gần như không chịu ảnh hưởng từ lộ trình mới.

Tuy nhiên, đến thời điểm cuối quý II/2023, một số ngân hàng ghi nhận tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn nhích lên hơn 30%, nhưng chêch lệch không đáng kể. Chẳng hạn, tại Techcombank, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn đạt 31,6%, cao hơn mức trần 30% sẽ có hiệu lực vào đầu tháng 10 tới.

Theo chuyên viên phân tích của KBSV, trong ngắn hạn, việc hạ tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn sẽ làm chậm quá trình giảm lãi suất cho vay những kỳ hạn dài trong bối cảnh nền kinh tế đang cần được hỗ trợ. Bên cạnh đó, Thông tư 08/2020/TT-NHNN sẽ phần nào gây áp lực lên nhu cầu huy động kỳ hạn dài của các ngân hàng, làm tăng chi phí vốn, thu hẹp biên lãi ròng (NIM).

Mới đây, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) kiến nghị NHNN sửa đổi, bổ sung điểm d, khoản 5, Điều 16, Thông tư 22/2019/TT-NHNN (được sửa đổi, bổ sung tại Điều 1, Thông tư 08/2020/TT-NHNN) theo hướng đề nghị lùi thời điểm siết sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn xuống 30% sang ngày 1/10/2024, tức gia hạn thêm 12 tháng, thay vì áp dụng theo quy định vào ngày 1/10/2023 tới đây. Thế nhưng, phía NHNN không có phản hồi gì.

Vân Linh