Tuân thủ nghiêm ngặt cách sử dụng thuốc kháng sinh là cách để bảo vệ chính mình, gia đình và cộng đồng

Tự ý mua và sử dụng kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ

Tại Việt Nam, việc người dân tự ý mua và sử dụng kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ, dùng thuốc không đủ liều, không đúng thời gian, hoặc chia sẻ thuốc cho nhau là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự xuất hiện của các chủng vi khuẩn đa kháng.

Hậu quả của tình trạng kháng thuốc được thể hiện rõ ràng tại các khoa Hồi sức tích cực và chống độc, nơi thường xuyên tiếp nhận những ca bệnh nặng. Theo BSCKII Ngô Trung Hải, Trưởng khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Đa khoa Đông Anh, những bệnh nhân nhiễm vi khuẩn đa kháng thường phải trải qua liệu trình điều trị phức tạp, kéo dài nhiều tuần, tiêu tốn thời gian, chi phí, và làm giảm đáng kể cơ hội phục hồi.

Kháng thuốc làm cho các lần điều trị sau trở nên kém hiệu quả, tốn kém chi phí điều trị. Ảnh: T.T

Trường hợp ông Chử Xuân Kỷ (75 tuổi, Đông Anh), người có nhiều bệnh nền như phổi mạn tính và đái tháo đường, khi nhập viện đã phải thở máy dài ngày và liên tục bị bội nhiễm vi khuẩn kháng thuốc. Việc phải dùng kháng sinh liều cao và phác đồ phức tạp đã biến ca bệnh thông thường trở nên nguy kịch. Tương tự, cụ Nguyễn Văn Mười (Phúc Thịnh) phải đối mặt với viêm phổi kèm vi khuẩn kháng thuốc, khiến quá trình điều trị kéo dài và khó khăn.

Việc tự ý sử dụng kháng sinh còn có thể làm mất tác dụng điều trị sau này. Bác sĩ Nguyễn Thành Lộc (Bệnh viện Đa khoa Mê Linh) dẫn chứng ca bệnh đã tự truyền kháng sinh tại nhà 10 ngày không cải thiện. Khi nhập viện, bệnh nhân phải thở máy và sử dụng phối hợp 3 loại kháng sinh mạnh mới tạm thời ổn định, nhưng phải điều trị kéo dài. Điều này khẳng định: Việc tùy tiện dùng thuốc không chỉ làm bệnh nặng thêm mà còn tiêu hao nguồn lực y tế quý giá và làm cạn kiệt kho thuốc kháng sinh dự phòng của nhân loại.

Thiết lập một lưới chắn đa tầng

Đối mặt với các trường hợp kháng thuốc, các cơ sở y tế đang nỗ lực thiết lập một lưới chắn đa tầng, từ kiểm soát nhiễm khuẩn (KSNK) đến quản lý sử dụng kháng sinh nội viện. Tại Bệnh viện Đa khoa Đông Anh, công tác KSNK được thực hiện nghiêm ngặt ở mọi khoa phòng: bố trí giường bệnh tách biệt, tuân thủ quy trình vệ sinh tay nghiêm ngặt, vô khuẩn riêng dụng cụ y tế cho từng bệnh nhân. Việc này được xác định là trách nhiệm của toàn bộ nhân viên y tế và là giải pháp quan trọng để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm chéo, ngăn chặn sự xuất hiện của vi khuẩn kháng thuốc.

Song song với KSNK, việc quản lý sử dụng kháng sinh được kiểm soát nghiêm ngặt. Tại Bệnh viện Đa khoa Mê Linh, Ban quản lý sử dụng kháng sinh đã được thành lập, cùng các tổ giám sát kê đơn. Theo Dược sĩ CKII Ngô Thùy Linh, Trưởng khoa Dược, bệnh viện triển khai nhiều chương trình nhằm đảm bảo sử dụng kháng sinh hợp lý: Trong đó, phê duyệt chặt chẽ các loại kháng sinh cần quản lý; Tăng cường dược lâm sàng và hội chẩn liên khoa để tìm phác đồ phù hợp nhất; Xây dựng phác đồ điều trị chuẩn và thực hiện chương trình dự phòng kháng sinh trong phẫu thuật nhằm giảm nguy cơ nhiễm khuẩn sau mổ.

Các bác sĩ nhấn mạnh, mỗi đơn thuốc kháng sinh đều được cân nhắc kỹ lưỡng, đảm bảo dùng đúng loại, đúng liều và tuân thủ hướng dẫn chuyên môn, qua đó nâng cao hiệu quả điều trị và hạn chế nguy cơ kháng thuốc.

Mặc dù các bệnh viện đã nỗ lực kiểm soát chặt chẽ, biện pháp quan trọng và căn cơ nhất để phòng chống kháng thuốc vẫn nằm ở ý thức và hành động của mỗi người dân. Dược sĩ CKII Ngô Thùy Linh khuyến cáo người bệnh chỉ sử dụng thuốc kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ. Khi đã được kê đơn, người bệnh phải tuân thủ nghiêm ngặt 4 đúng: Đúng thuốc; Đúng liều; Đúng thời gian; Đúng cách. Tuyệt đối không dùng lại thuốc kháng sinh còn thừa hoặc dùng chung thuốc của người khác.

Bên cạnh đó, việc giữ vệ sinh cá nhân, đặc biệt là rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, là một hành động đơn giản nhưng hiệu quả, góp phần ngăn ngừa nhiễm khuẩn và giảm nhu cầu phải sử dụng kháng sinh. Sử dụng kháng sinh đúng cách, đúng hướng dẫn là cách để bảo vệ chính mình, gia đình và cộng đồng, đảm bảo các loại thuốc này vẫn còn hiệu lực cho thế hệ tương lai.

Anh Việt