Tục xông nhà của người Thái ở miền Tây xứ Thanh

Gia chủ và người đi xông nhà vui vẻ bắt tay nhau sáng sớm mùng 1 Tết.

Từ xa xưa, đồng bào dân tộc Thái quan niệm, người xông nhà - người đến nhà đầu tiên vào ngày mùng 1 Tết sẽ có ảnh hưởng quan trọng đến công việc làm ăn, hạnh phúc, tài lộc của cả gia đình trong năm mới. Vì thế chủ nhà sẽ lựa chọn một người có uy tín trong dòng họ, gia đình hạnh phúc bước vào nhà mình đầu tiên vào rạng sáng mùng 1 Tết với mong muốn người này sẽ mang lại nhiều điều may mắn cho gia đình. Khi đến nhà, người đi xông nhà sẽ có những lời cầu chúc tốt đẹp dành cho gia chủ.

Sau khi hoan hỉ với nhiều lời chúc tụng tốt đẹp, khách và gia chủ cùng ăn cơm uống rượu, kể cho nhau những thành quả đạt được trong năm cũ, dự định trong năm mới. Ngày nay, khi cuộc sống sung túc hơn, tục xông nhà có nhiều thay đổi so với trước. Người đi xông nhà sẽ chuẩn bị những bao lì xì mừng tuổi cho gia chủ, người già và trẻ con. Để thể hiện sự thành kính với người xông nhà, gia chủ cũng có một bao lì xì mừng tuổi và cảm ơn những tình cảm mà người đi xông nhà dành cho gia đình.

Ông Hà Văn Hóa, một trong những người cao tuổi ở thôn Ba, xã Ban Công (Bá Thước), cho biết: "Tục xông nhà của đồng bào dân tộc Thái không biết có từ bao giờ, nhưng ai là người dân tộc Thái đều biết tục lệ này. Đây là nét đẹp trong ngày tết được đồng bào dân tộc Thái gìn giữ và phát huy. Mỗi dịp tết đến, xuân về gia đình tôi lại nhờ những người có uy tín trong dòng họ đến xông nhà, với mong muốn sang năm mới nhà mình luôn mạnh khỏe, gặp nhiều may mắn trong cuộc sống. Để gìn giữ nét đẹp này, tôi thường xuyên cùng với những người uy tín trong xã, tuyên truyền để các hộ dân người Thái hiểu được ý nghĩa của tục lệ và cùng nhau gìn giữ văn hóa truyền thống".

Mặc dù cuộc sống còn khó khăn, nhưng tết đến đồng bào dân tộc Thái luôn chú trọng đến việc trang trí nhà cửa.

Ông Nguyễn Thế Nghị, Chủ tịch UBND xã Ban Công, chia sẻ: Xã Ban Công có 85% dân số là người dân tộc Thái. Những năm qua, cùng với phát triển kinh tế - xã hội công tác gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc luôn được cấp ủy, chính quyền đặc biệt quan tâm, trong đó có tục xông nhà đầu năm mới. Tục xông nhà của người Thái là nét văn hóa truyền thống tốt đẹp mang ý nghĩa hướng thiện và gắn kết cộng đồng. Người đi xông nhà có niềm vui khi làm được việc phúc, còn chủ nhà thì mãn nguyện với niềm tin gia đình mình sẽ may mắn, thịnh vượng trong năm mới. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục mà tục xông nhà được đồng bào dân tộc Thái gìn giữ và phát huy.

Người xông nhà cùng với các thành viên trong gia đinh quây quần uống nước, vui vẻ trò truyện.

Đồng bào dân tộc Thái sinh sống chủ yếu ở các huyện miền núi như: Thường Xuân, Như Xuân, Như Thanh, Quan Hóa, Bá Thước, Quan Sơn, Mường Lát. Những năm qua, được sự quan tâm của Nhà nước đời sống vật chất của người dân được nâng lên; bản sắc văn hóa được gìn giữ và phát huy. Đặc biệt, tục xông nhà được đồng bào dân tộc Thái gìn giữ, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của người dân.

Đồng bào dân tộc Thái luôn quan tâm gìn giữ văn hóa truyền thống.

Tục xông đất của đồng bào dân tộc Thái là hướng đến những điều tốt lành, may mắn và cầu mong cho một năm mới an khang, thịnh vượng của mỗi gia đình. Bởi vậy, cấp ủy, chính quyền địa phương có đồng bào dân tộc Thái sinh sống cần tích cực tuyên truyền, giáo dục ý nghĩa của tục xông đất đầu năm để người dân luôn có ý thức gìn giữ, phát huy. Để rồi vào những dịp tết đến, xuân về ở khắp các bản, làng người Thái ở miền Tây xứ Thanh vang lên những lời chúc nhau sang năm mới luôn dồi dào sức khỏe, làm ăn gặp nhiều may mắn, tiếng cồng chiêng ngân vang khắp núi rừng hòa quện với bài khặp thái vui nhộn, nghe rạo rực lòng người.

Bài và ảnh: Hải Anh