Tước quyền tiếp cận Starlink đối với quân đội Ukraine: Chỉ là đòn 'nắn gân' của Mỹ?

Quân đội Ukraine sẽ sụp đổ nếu bị ngắt khỏi hệ thống Starlink

Nhà sáng lập SpaceX Elon Musk cho biết, nếu Starlink bị ngắt kết nối, hệ thống tác chiến trên tiền tuyến của quân đội Ukraine có thể sụp đổ. Trên mạng xã hội X, nhà tỷ phú Mỹ cho rằng, hệ thống liên lạc này là “xương sống của quân đội Ukraine”.

Trước cảnh báo của Elon Musk, các nước châu Âu đang nỗ lực cung cấp cho quân đội Ukraine một giải pháp thay thế các thiết bị đầu cuối của Mỹ, trong đó nhà điều hành vệ tinh Pháp Eutelsat đang được xem là ứng viên tiềm năng có khả năng cung cấp thêm quyền truy cập internet cho Ukraine.

Tuy nhiên, giới chuyên gia quân sự cho rằng, việc thay thế Starlink sẽ không dễ dàng. Ukraine đã tiếp cận được hệ thống này vào năm 2022, gần như ngay sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Mạng này được thiết kế để cung cấp quyền truy cập internet băng thông rộng. TASS dẫn nhận định của người đứng đầu Tổng cục Tình báo Ukraine, ông Kirill Budanov cho rằng, các thiết bị đầu cuối Starlink của SpaceX đang được quân đội Ukraine sử dụng toàn bộ ở tuyến đầu.

Hơn nữa, hệ thống Starlink được coi là tiên phong trong lĩnh vực internet vệ tinh. Các vệ tinh của công ty này quay quanh Trát Đất ở độ cao thấp kỷ lục - từ 328 đến 614 km, bảo đảm truyền dữ liệu liên tục. Theo Alexey Anpilogov, Chủ tịch Quỹ hỗ trợ nghiên cứu khoa học và phát triển sáng kiến dân sự Osnovanite cho rằng, nhà tỷ phú Elon Musk không hề phóng đại khi đánh giá vai trò quan trọng của Starlink đối với mặt trận Ukraine. Hệ thống này cung cấp cho quân đội Ukraine khả năng liên lạc không dây an toàn, ở một mức độ nào đó, mang lại cho Ukraine một lợi thế chiến thuật khá lớn. “Hiện nay, có khoảng 100 nghìn thiết bị đầu cuối Starlink đang hoạt động tại Ukraine. Để tạo ra sự can thiệp vào hệ thống này, cần phải xác định thiết bị nào đang gửi tín hiệu. Tuy nhiên, do số lượng lớn và tốc độ truyền thông tin nhanh nên điều này rất khó thực hiện”, ông Anpilogov cho biết.

Nhờ tính năng này của Starlink, các Lực lượng vũ trang Ukraine có thể duy trì liên lạc chất lượng cao ngay ở những khu vực không có kết nối internet chuẩn. Quân đội Ukraine có thể trao đổi tin nhắn mà gần như không gặp trở ngại, kể cả tin nhắn bằng văn bản, giọng nói hay video. Điều này giúp các đơn vị có thể phản ứng nhanh chóng với những thay đổi trong tình hình hoạt động tác chiến. Được biết, hệ thống này cũng được quân đội Ukraine sử dụng rộng rãi trong các cuộc tấn công vào các mục tiêu của Nga bằng phương tiện bay không người lái.

Vì các thiết bị này giao tiếp trực tiếp với Starlink nên khả năng bị tấn công bởi hệ thống tác chiến điện tử là rất thấp. Ngược lại, việc ngắt kết nối quân đội Ukraine khỏi hệ thống Starlink sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng chiến đấu của họ. Trước hết, binh lính của quân đội Ukraine sẽ mất đi khả năng phối hợp hành động nhanh chóng và tự do trên chiến trường. Mức độ bảo mật trong các quyết định chỉ huy cũng sẽ không còn được bảo đảm. Ngoài ra, các thiết bị bay không người lái của quân đội Ukraine sẽ dễ bị hệ thống tác chiến điện tử của Nga phá hủy.

Mỹ muốn “nắn gân” chính quyền Kiev nhằm mặc cả lợi ích?

Tuy nhiên, theo Alexey Anpilogov, Chính quyền của Tổng thống Donald Trump chưa sẵn sàng cho một sự thay đổi triệt để như vậy ở tình hình tiền tuyến Ukraine. Washington không có lợi ích gì khi “gián tiếp” tạo điều kiện cho Moscow giành chiến thắng hoàn toàn. Do đó, những tuyên bố của Elon Musk nhiều khả năng chỉ là một thông điệp nhằm “mặc cả” lợi ích với Chính quyền Tổng thống Volodymyr Zelensky hơn là ý định thực sự nhằm tắt hệ thống.

Tuyên bố của tỷ phú Elon Musk gây ra cuộc khủng hoảng ngoại giao giữa Mỹ và Ba Lan. Theo Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski tuyên bố, Ba Lan trả “khoảng 50 triệu USD mỗi năm” cho Starlink để bảo đảm sự hỗ trợ liên tục cho Ukraine, và nếu hệ thống này bị tắt, Ba Lan sẽ buộc phải tìm kiếm các nhà cung cấp dịch vụ khác. Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Mark Rubio cho biết, Ukraine sẽ không bị ngắt kết nối với Starlink, và nếu có thì “Ukraine đã thua cuộc xung đột này, và giờ đây Nga sẽ hiện diện ở biên giới với Ba Lan”.

Những tranh cãi giữa người đứng đầu Bộ Ngoại giao Mỹ-Ba Lan được đặc biệt chú ý trong bối cảnh Mỹ đình chỉ các gói viện trợ quân sự cho Ukraine. Điều này cho thấy ít nhất các cuộc thảo luận hậu trường đang được tiến hành liên quan đến việc ngắt kết nối quân đội Ukraine khỏi hệ thống Starlink. Trước đó, cuối tháng 2/2025, Reuters lần đầu tiên đưa tin về vấn đề này. Khi đó, cơ quan này lưu ý rằng, vấn đề chấm dứt quyền truy cập internet vệ tinh của Ukraine đã được nêu ra như một phần trong các cuộc đàm phán giữa Washington và Kiev về một thỏa thuận liên quan đến tài nguyên khoáng sản của nước này.

Nhiều thông tin tiết lộ, các quan chức Mỹ được cho là đã “ngầm” ám chỉ với chính quyền Kiev rằng nếu thỏa thuận bị bác bỏ, quân đội Ukraine sẽ mất khả năng sử dụng hệ thống Starlink. Những tuyên bố mới đây của Elon Musk, người sở hữu công ty SpaceX đang tham gia sản xuất vệ tinh và bảo dưỡng hệ thống này, càng cho thấy những thông tin trên là hoàn toàn có cơ sở.

Nhà phân tích quân sự và chuyên gia phòng không hàng đầu của Nga Alexey Leonkov, cho rằng không thể bỏ qua yếu tố thương mại trong vấn đề tước quyền tiếp cận Starlink của Ukraine. “SpaceX là một công ty tư nhân, không phải là một công ty nhà nước, nên chi phí về uy tín, thiệt hại khi đóng cửa vệ tinh sẽ không do Mỹ gánh, mà cụ thể là Elon Musk”, ông Alexey Leonkov nhấn mạnh.

Hiện nay vẫn chưa rõ SpaceX có sẵn sàng chấp nhận những rủi ro với tư cách là một doanh nghiệp tư nhân hay không. Tuy nhiên, nếu Elon Musk thực hiện bước đi này, các Lực lượng vũ trang Ukraine sẽ phải đối mặt với những hậu quả khó lường. Việc mất kết nối sẽ khiến các đơn vị quân đội Ukraine không thể hiệp đồng tác chiến, làm giảm mức độ hiệu quả của các cuộc tấn công, giảm hiệu suất của hệ thống phòng không, và cuối cùng về tổng thể làm giảm năng lực chiến đấu của quân đội Ukraine.

Theo Alexey Leonkov, trong điều kiện mới, quân đội Ukraine sẽ phải suy nghĩ lại về cách tiếp cận phòng không của mình. Người điều khiển thiết bị bay không người lái cũng sẽ bị ảnh hưởng. Ví dụ, nếu trước đây có thể lắp máy phát Starlink trên thiết bị bay không người lái, giúp “ẩn giấu” vị trí của người điều phối, thì giờ đây quân đội Ukraine sẽ mất đi chức năng này. Nga có thể theo dõi điểm phóng thiết bị bay không người lái và tìm ra người điều khiển. Điều này sẽ làm giảm đáng kể hiệu quả sử dụng thiết bị bay không người lái, và do đó, thời gian tới quân đội Ukraine sẽ phải tính tới việc xây dựng các chiến thuật tác chiến mới.

Hùng Anh (CTV)