Tuổi vị thành niên và những vết trượt dài

Gia tăng các vụ án do người chưa thành niên thực hiện

Theo ông Trương Phan Thụy Dũng, Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước TP. Huế, trong 9 tháng đầu năm 2025, đơn vị đã thụ lý và cử trợ giúp viên pháp lý tham gia tố tụng, tư vấn miễn phí cho 185 vụ việc liên quan đến trẻ em và người bị buộc tội từ 16 đến 18 tuổi.

Các bị cáo có tuổi đời còn rất trẻ, đa phần đều chưa đến 18 tuổi

Ông Trương Phan Thụy Dũng cho hay, hoạt động trợ giúp này nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đồng thời giáo dục, giúp các em nhận ra sai lầm và phát triển lành mạnh. Lứa tuổi vị thành niên là giai đoạn đang hình thành nhân cách, rất dễ bị tác động từ bên ngoài, thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc và nhận thức pháp luật còn hạn chế. Nếu không được định hướng, các em dễ sa vào những hành vi vi phạm pháp luật chỉ vì một phút bốc đồng.

Một trong những vụ án gần đây khiến dư luận bàng hoàng là vụ 10 bị cáo tuổi từ 16 đến 19 (khi phạm tội) bị TAND Khu vực 1 - Huế xét xử về tội “Cố ý gây thương tích”.

Do mâu thuẫn cá nhân, một thanh niên rủ nhóm bạn đi “trả thù” nạn nhân T. Khi T. gọi Grab về nhà, nhóm này dùng nhiều xe máy đuổi theo đến khu vực chung cư Xuân Diệu (phường Thuận Hóa), hò hét, đuổi đánh. Trong lúc bỏ chạy lên tầng cao, nạn nhân trượt chân rơi từ độ cao hơn 10m, bị thương tích gần 30%.

Tòa án nhận định hành vi của nhóm thanh niên mang tính côn đồ, coi thường pháp luật, gây hậu quả nghiêm trọng.

Khi lượng hình đề nghị, Hội đồng xét xử đã căn cứ quy định tại Điều 119 Luật Tư pháp người chưa thành niên “khi phạm tội bị cáo đủ 16 tuổi và chưa đủ 18 tuổi nên phải chịu mức hình phạt không quá ba phần năm mức hình phạt mà điều luật quy định” để xem xét, ra một phán quyết hợp tình, hợp lý.

Mức án sau khi xem xét là từ 9 đến 18 tháng tù, một số bị cáo được hưởng án treo. Điều đáng nói, trong số đó có 8/10 bị cáo đang là học sinh lớp 11. Những gương mặt còn non trẻ ấy, chỉ vì phút nông nổi, đã phải đối diện với bản án và tương lai mờ mịt.

Một vụ án khác cũng khiến dư luận xót xa: 10 đối tượng tuổi 14–18 trú tại các phường trung tâm TP. Huế bị truy tố về tội “Trộm cắp tài sản”.

10 đối tượng tham gia trộm cắp, nhưng chỉ có 4 đối tượng bị khởi tố

Từ tháng 1 đến tháng 4/2025, nhóm này thực hiện 29 vụ trộm cắp với tổng giá trị tài sản chiếm đoạt hàng trăm triệu đồng. Các em khai do cần tiền tiêu xài, bị bạn bè rủ rê nên cùng nhau thực hiện hành vi phạm tội. Tất cả các vụ việc này đã được cơ quan chức năng xử lý theo quy định pháp luật bằng những bản án nghiêm khắc.

Những bản án được tuyên là lời cảnh tỉnh, nhưng phía sau đó là những tuổi trẻ lầm lỡ, những giọt nước mắt ân hận muộn màng.

Phân tích từ cơ quan chức năng cho thấy, phần lớn các vụ án do người vị thành niên thực hiện bắt nguồn từ thiếu sự quan tâm, giáo dục của gia đình, ảnh hưởng xấu từ bạn bè và hạn chế trong nhận thức pháp luật.

Nhiều em sinh ra trong môi trường thiếu thốn tình cảm, bị bỏ mặc cho mạng xã hội, dễ bị lôi kéo vào các hành vi lệch chuẩn. Một số khác chịu ảnh hưởng từ phim ảnh bạo lực, mạng xã hội, coi thường hậu quả, thích thể hiện bản thân bằng cách sai lầm nhất.

Thực tế tại TP. Huế thời gian qua cho thấy, tính chất và mức độ nguy hiểm trong các vụ án do người vị thành niên gây ra ngày càng gia tăng. Không ít trường hợp các em hành động bột phát chỉ vì mâu thuẫn nhỏ, thậm chí lên kế hoạch tỉ mỉ khi phạm tội, cho thấy sự lệch lạc trong nhận thức và hành vi.

Chung tay để kéo các em trở lại con đường đúng đắn

Để không còn những “đứa trẻ lạc lối”, cần có sự chung tay của gia đình, nhà trường và xã hội. Định hướng các em có nhận thức đúng và có hành vi phù hợp, giúp các em trở lại con đường đúng đắn trước khi quá muộn.

Gia đình phải là nơi đầu tiên gieo mầm đạo đức, dạy con kỹ năng sống, kỹ năng kiểm soát cảm xúc, phân biệt đúng sai. Nhà trường cần tăng cường giáo dục pháp luật, tổ chức các hoạt động trải nghiệm, tuyên truyền phòng chống tội phạm học đường, giúp các em hình thành nhân cách tích cực.

Chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội cũng cần tạo môi trường sinh hoạt lành mạnh, giúp thanh thiếu niên có nơi thể hiện năng khiếu, hướng năng lượng của mình vào điều tốt đẹp.

Phòng ngừa tội phạm vị thành niên không chỉ là trách nhiệm của cơ quan công quyền mà là bổn phận của mỗi người lớn trong xã hội, để không còn những phiên tòa, những giọt nước mắt của cha mẹ, để tuổi trẻ được lớn lên trong yêu thương, không vướng vòng lao lý.

Ngọc Minh