Tướng Không quân Canada cảnh báo về việc mua F-35 của Mỹ

Một máy bay chiến đấu F-35A Lightning II luyện tập cho một buổi trình diễn hàng không ở Ottawa, Canada. Ảnh: The Canadian Press.

Chỉ sau hơn hai tháng nhậm chức, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã phá vỡ nhiều thập kỷ quan hệ xuyên Đại Tây Dương với các thành viên NATO châu Âu và bắt đầu một cuộc chiến thương mại với Canada, khiến các đồng minh truyền thống của Mỹ phải định hướng lại trước bối cảnh an ninh mới khó chịu đầy rẫy nghi ngờ về độ tin cậy của các cam kết quân sự của Washington.

Thủ tướng mới của Canada, Mark Carney, đã xem xét lại cam kết của Ottawa đối với chương trình máy bay chiến đấu F-35.

Trung tướng đã nghỉ hưu Yvan Blondin, người trước đây từng giữ chức Tư lệnh Không quân Hoàng gia Canada, cho biết trong một bài đăng trên blog rằng ông đã khuyến nghị với Thủ tướng Canada khi đó là Stephen Harper vào năm 2012 rằng F-35 là “lựa chọn tốt nhất cho Canada”.

Nhưng “trong giai đoạn cực kỳ nguy hiểm này, chúng ta nợ các nhà lãnh đạo chính trị của mình lời khuyên tốt nhất, và việc xem xét lại tất cả các quyết định mua sắm vũ khí hiện tại của chúng ta là cần thiết”, Blondin nói. “Việc xây dựng lực lượng chiến đấu cơ tương lai của Canada chỉ dựa trên F-35 sẽ là vô trách nhiệm”.

Mọi sự chú ý nhanh chóng đổ dồn về F-35, với các báo cáo cho rằng máy bay chiến đấu tàng hình này có “công tắc” tích hợp có thể được Washington sử dụng theo ý muốn để kiểm soát hiệu quả các máy bay do các nước đồng minh mua và vận hành.

Các chuyên gia và quan chức đã hạ thấp những lo ngại này, nhưng thừa nhận rằng Mỹ có thể có tác động đáng kể đến hiệu suất hoạt động của những máy bay này, nếu họ quyết định tác động đến việc nâng cấp phần mềm hoặc thay đổi quyền truy cập vào thông tin tình báo.

Blondin cho biết: "Nếu không có sự đồng ý của Mỹ, không quốc gia nào có thể vận hành F-35 trong thời gian dài. Mỹ kiểm soát phần mềm vận hành, các bản cập nhật, nâng cấp, bảo trì, phụ tùng và vũ khí của máy bay này".

Nhưng theo cựu Thống chế Không quân Greg Bagwell, cựu chỉ huy cấp cao của Không quân Hoàng gia Anh, hiện không có loại máy bay thế hệ thứ năm nào thực sự thay thế được F-35 dành cho quân đội phương Tây.

Các chuyên gia cho biết có những lựa chọn thế hệ thứ tư, như Eurofighter Typhoon, máy bay phản lực Gripen của Thụy Điển hoặc Rafale do Pháp sản xuất, có thể được sử dụng theo cách khác nhau để bù đắp một số khoảng trống do F-35 để lại, nếu cần.

Vào tháng 1/2023, Canada tuyên bố sẽ mua 88 máy bay F-35 theo “khoản đầu tư lớn nhất vào Không quân Hoàng gia Canada trong 30 năm”. 16 máy bay đầu tiên dự kiến sẽ được giao vào năm 2028.

Cựu chỉ huy này cho biết thêm Canada có thể kết hợp F-35 với nhiều loại máy bay chiến đấu khác như Rafale hoặc Gripen để đưa ra “thế trận chiến lược, kinh tế và quân sự tốt hơn trong khi đầu tư mạnh vào phát triển máy bay thế hệ thứ sáu”.

TD