Tương lai mịt mù của các rạn san hô trên thế giới khi trái đất tiếp tục ấm lên

Bãi rạn san hô thuộc Khu bảo tồn biển Vườn quốc gia Núi Chúa (Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận). (Ảnh: TTXVN phát)

Trong bối cảnh Trái Đất ấm lên, các nhà khoa học cảnh báo phần lớn rạn san hô trên thế giới có nguy cơ biến mất ngay cả khi các nước trên thế giới nỗ lực duy trì được mục tiêu giới hạn nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Theo phân tích của Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC), cơ quan hàng đầu thế giới về biến đổi khí hậu trực thuộc Liên hợp quốc, ở mức tăng nhiệt độ 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp mà có thể đạt trong vòng một thập niên tới, sẽ có khoảng từ 70-90% rạn san hô trên thế giới không còn tồn tại. Nếu nhiệt độ tăng đến 2 độ C, tỷ lệ rạn san hô mất đi có thể lên tới 99%.

Khi nhiệt độ đại dương tăng cao, san hô gặp căng thẳng về nhiệt, từ đó đẩy các loại tảo cộng sinh - nguồn cung cấp màu sắc và dinh dưỡng, ra khỏi cơ thể khiến san hô chuyển sang màu trắng và chết dần, hay còn được biết đến là hiện tượng "tẩy trắng” san hô.

Ngay cả với tình trạng ấm lên toàn cầu như hiện nay với mức nhiệt trung bình toàn cầu vào khoảng 1,4 độ C thì hiện tượng san hô chết hàng loạt vẫn đang xảy ra. Nhiều nhà khoa học cho rằng hiện tượng rạn san hô nhiệt đới biến mất trên phạm vi toàn cầu có thể đã bắt đầu xảy ra.

Trước viễn cảnh này, giới khoa học cho rằng đã đến lúc cần có phương án ứng phó phù hợp. Một số ý kiến cho rằng cần quản lý hiệu quả và bảo vệ đúng cách các rạn san hô sau thời kỳ bị tẩy trắng bởi chúng vẫn có thể cung cấp một số dịch vụ sinh thái và giá trị kinh tế nhất định.

Theo ông Tom Dallison, một nhà nghiên cứu về đại dương và cố vấn chiến lược cho Sáng kiến Rạn san hô quốc tế, dù vẫn tồn tại nhưng các rạn san hô sẽ mang diện mạo rất khác. Ông nhấn mạnh: “Trách nhiệm của chúng ta là bảo vệ những chức năng sinh thái mà chúng cung cấp và sinh kế của những cộng đồng phụ thuộc vào đó."

Hiện khoảng 25% tổng số loài sinh vật biển đang sống giữa các rạn san hô trên toàn thế giới. Việc các rạn san hô trở nên nhỏ hơn, thưa thớt hơn và kém đa dạng đồng nghĩa với việc các hệ sinh vật biển sẽ giảm sút đáng kể. Sự suy thoái hoặc sụp đổ của hệ sinh thái này đặc biệt đe dọa tới sinh kế của khoảng 1 tỷ người trên toàn cầu đang phụ thuộc vào rạn san hô để có nguồn thực phẩm, thu nhập từ du lịch và tấm lá chắn tự nhiên trước sóng lớn và xói mòn bờ biển.

Mặc dù vậy, bức tranh toàn cảnh về tương lai của các rạn san hô trên thế giới thời kỳ hậu tẩy trắng vẫn còn khá mờ nhạt do các nghiên cứu trong lĩnh vực này còn hạn chế. Hiện các nguồn lực hiện có chủ yếu được tập trung vào việc bảo vệ các rạn san hô còn lại và tìm kiếm các giải pháp mới nhằm nâng cao khả năng chống chịu của hệ sinh thái này trước biến đổi khí hậu.

Thế nhưng, khó khăn chồng khó khăn khi biến đổi khí hậu không phải là mối đe dọa duy nhất đối với các rạn san hô. Ô nhiễm môi trường, khai thác mang tính hủy diệt, tình trạng đánh bắt thủy hải sản quá mức và các yếu tố gây suy thoái khác cũng đang đẩy các rạn san hô còn lại trước nguy cơ không còn tồn tại. Vì vậy, các nhà khoa học cho rằng, những nỗ lực bảo tồn và phục hồi cùng với các biện pháp hạn chế và ngăn chặn những mối đe dọa nói trên sẽ đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Ngoài ra, ông Jean-Pierre Gattuso, chuyên gia nghiên cứu hải dương học thuộc Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS) cảnh báo những nỗ lực cứu các rạn san hô sẽ “vô cùng khó khăn” nếu nồng độ khí CO2 tích tụ trong bầu khí quyển tiếp tục tăng./.

(TTXVN/Vietnam+)