Tưởng nhớ, tri ân công đức lớn lao của Danh thần Thoại Ngọc Hầu

Lãnh đạo TP, lãnh đạo quận Sơn Trà dâng hương tại buổi lễ.

Trong không khí trang nghiêm, chính quyền, nhân dân quận Sơn Trà ôn lại hành trạng và công đức lớn lao của nhà hành chính, nhà doanh điền Nguyễn Văn Thoại; nhấn mạnh, Danh thần Thoại Ngọc Hầu không chỉ là người có nhiều công lao to lớn trong lịch sử dân tộc, mà còn là người đầy lòng hiếu nghĩa, nặng tình, đau đáu với nỗi nhớ quê hương.

Danh thần Thoại Ngọc Hầu tên thật là Nguyễn Văn Thoại, là người con ưu tú của làng An Hải, quận Sơn Trà - người đã làm nên những kỳ tích khi đất nước mở cõi về phương Nam, là một danh tướng nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. Ông sinh ngày 26 tháng 11 năm Tân Tỵ (1761) niên hiệu Cảnh Hưng thứ 22, tại huyện Diên Phước, tỉnh Quảng Nam, nay thuộc làng An Hải, phường An Hải Tây, quận Sơn Trà. Ông sinh ra và lớn lên trong giai đoạn Chúa Trịnh và Chúa Nguyễn phân tranh, phong trào Tây Sơn nổi dậy. Năm Đinh Dậu (1777), Nguyễn Văn Thoại cùng mẹ đã từ biệt nơi chôn nhau cắt rốn phiêu bạt về phương Nam, định cư ở làng Thới Bình, trên Cù Lao Dài, giữa sông Cổ Chiêm, thuộc địa phận huyện Vũng Liêm, Vĩnh Long. Vào đất phương Nam năm 16 tuổi, ông đầu quân với chúa Nguyễn Ánh, lập được nhiều chiến công, làm đến chức Khâm sai Thượng đạo Bình Tây tướng quân, tước Thoại Ngọc Hầu. Sau khi Nguyễn Ánh lên ngôi, ông được phong làm Thống quản Biền binh Bảo hộ Cao Miên. Ông có công chiêu mộ người dân xứ Quảng vào hợp sức cùng người dân địa phương khẩn hoang, đào kênh, lập làng nơi đất mới, giúp dân an cư lạc nghiệp. Năm 1818 ông đốc xuất dân binh đào kênh Thoại Hà ở Long Xuyên (Tỉnh An Giang) là công trình thoát lũ đầu tiên ở đồng bằng sông Cửu Long.

Từ tháng chạp năm Kỷ Mão (1819) đến tháng 5 năm Giáp Thân (1824) ông chỉ huy đào con kênh lớn nối liền Châu Đốc với Hà Tiên. Đây là một công trình vĩ đại do ông thiết kế, huy động đến 80.000 người và phải làm gần 5 năm mới hoàn thành. Kênh đào xong đã tưới tiêu cho hàng vạn mẫu ruộng miền Hậu Giang và việc đi lại bằng đường thủy vô vùng thuận lợi, con kênh này cũng là đường ranh giới giữa Việt Nam và Cao Miên. Vua Minh Mạng rất hài lòng trước sự thành công của công trình thủy lợi này nên ban sắc cho ngọn núi nhìn xuống dòng kênh cái tên Thoại Sơn (tên dân gian là Núi Sập), và con kênh mang tên là kênh Vĩnh Tế (tên vợ ông, bà Châu Thị Vĩnh Tế). Triều Nguyễn đã lấy tên ông đặt cho tên làng, tên núi, tên sông để ghi dấu ấn cho một công trình lớn lao mà Nguyễn Văn Thoại đã phụng chỉ ghi công như: Thoại Sơn, Thoại Hà, Thoại Giang. Năm 1835 vua Minh Mạng sai đúc cửu đỉnh làm quốc bảo, và hình kênh Vĩnh Tế được khắc chạm vào cao đỉnh. Đây là một tưởng thưởng vô cùng lớn lao đối với một bậc công thần thời bấy giờ. Thoại Ngọc Hầu mất ngày 6 tháng 6 năm Kỷ Sửu (1829), hưởng thọ 68 tuổi, an táng tại Châu Đốc, An Giang. Sau khi qua đời, ông đã được nhân dân Nam bộ, đặc biệt là nhân dân huyện Thoại Sơn - Tỉnh An Giang ngày nay suy tôn như một vị thần…

Tại lễ kỷ niệm, ông Dương Ngọc Lắm- Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang xúc động chia sẻ: Hằng năm, như lời hẹn ước, những người con của quê hương Thoại Sơn, An Giang trở về Sơn Trà, Đà Nẵng với hành trang là tấm lòng tôn kính, hàm ơn sâu sắc đối với cụ Thoại và nghĩa tình sâu nặng đối với người anh em kết nghĩa Sơn Trà. Tình nghĩa này đã được vun đắp qua nhiều thế hệ lãnh đạo tỉnh An Giang và Đà Nẵng, huyện Thoại Sơn và quận Sơn Trà. Tình kết nghĩa ngày càng gắn bó keo sơn, bền chặt. "Trong giờ phút thiêng liêng sâu lắng này, chúng ta cùng nhau ôn lại thân thế, sự nghiệp của Người, đồng thời nhắc nhở các thế hệ nối tiếp không ngừng cống hiến để không phụ công ơn to lớn của các bậc tiền hiền, vì sự trường tồn và phát triển của Thoại Sơn- Sơn Trà, hướng tới tương lai ngày càng tươi sáng hơn"- ông Dương Ngọc Lắm nhấn mạnh.

Trước đó, vào chiều 8-7, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Lê Trung Chinh đã đến thắp hương tại đền thờ Thoại Ngọc Hầu.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Huỳnh Văn Hùng - Phó Chủ tịch UBND quận Sơn Trà cho biết: Người dân quận Sơn Trà luôn trân trọng, tưởng nhớ và tự hào về Danh thần Thoại Ngọc Hầu, người đã có nhiều công lao to lớn trong lịch sử dân tộc, là người đầy lòng hiếu nghĩa, nặng tình, đau đáu với quê hương. Bằng những việc làm thiết thực, danh thần Thoại Ngọc Hầu đã đóng góp của cải vật chất cho việc xây dựng lại chợ làng An Hải để nhân dân quanh vùng quê ông được "Mở rộng đường tài chính, thắt chặt nghĩa thân lân". Ông còn đóng góp xây dựng chùa An Phước, đình làng và các miếu thờ các vị tôn thần. Sự đóng góp của ông đã tạo ra một bước chuyển biến lớn cho làng chài An Hải và các xã hữu ngạn sông Hàn cả về phát triển kinh tế và văn hóa. Từ một làng quê nghèo, An Hải đã từng bước trở thành một vùng đất đông dân cư và trù phú bên bờ Đông sông Hàn. Để tưởng nhớ công lao to lớn của ông, Nhân dân làng An Hải đã tôn vinh ông là bậc hậu hiền của làng. Mảnh đất Làng An Hải xưa, quận Sơn Trà nay, Đảng bộ và Nhân dân Sơn Trà đang ra sức phấn đấu xây dựng cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc, văn minh với một diện mạo đô thị hiện đại. "Sự phát triển của Sơn Trà hôm nay là kết quả của quá trình phấn đấu bền bỉ của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân toàn quận để không phụ lòng kỳ vọng của các bậc tiền nhân"-ông Huỳnh Văn Hùng nhấn mạnh.

Trước đó, vào chiều 8-7, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Lê Trung Chinh đã đến thắp hương tưởng nhớ, tri ân tại đền thờ Thoại Ngọc Hầu.

Lê Anh Tuấn