Tuyến đường sắt đô thị số 5 của Hà Nội: Đột phá với TOD

Đây chính là cách làm mới, mang tính đột phá nhằm triển khai các dự án đường sắt đô thị nhanh hơn, hiệu quả hơn, đáp ứng mục tiêu của Kết luận số 49-KL/TƯ ngày 28-2-2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đó là “Hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội (có tính kết nối Vùng Thủ đô) vào năm 2035”.

Phối cảnh một đoạn tuyến đường sắt đô thị số 5.

Có quy mô vốn đầu tư lớn nhất

Tuyến đường sắt đô thị số 5 có chiều dài 38,43km, tiêu chuẩn đường đôi, điện khí hóa, gồm 6,5km đi ngầm, 2km đi trên cao và 29,93km đi trên mặt đất.

Dự án đi qua các quận: Ba Đình, Đống Đa, Cầu Giấy, Nam Từ Liêm; các huyện: Hoài Đức, Quốc Oai, Thạch Thất. Tuyến khai thác khoảng 25-40 đoàn tàu, vận tốc thiết kế 120km/giờ và 90km/giờ đối với các đoạn đi ngầm; thời gian chờ tàu vào khoảng 3,3 phút.

Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 65.404 tỷ đồng, trong đó chi phí xây dựng 24.844 tỷ đồng, chi phí thiết bị 16.629 tỷ đồng. Về tiến độ, giai đoạn chuẩn bị đầu tư năm 2018-2022; giai đoạn thực hiện dự án năm 2022-2026, trong đó, vận hành thử và bàn giao dự án vào cuối năm 2025; nghiệm thu, thanh quyết toán năm 2026-2027.

UBND thành phố Hà Nội sẽ dành 15.000 tỷ đồng từ nguồn vốn đầu tư công và tiết kiệm chi trong giai đoạn 2021-2025 (trung bình 3.000 tỷ đồng/năm); 10.000-12.000 tỷ đồng vốn từ cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp; 15.000 tỷ đồng từ đấu giá một số khu đất; 10.000 tỷ đồng phát hành trái phiếu; 6.900 tỷ đồng vay tổ chức tài chính để triển khai dự án.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn, với tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, việc nghiên cứu, đầu tư tuyến đường sắt đô thị số 5, góp phần hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị theo quy hoạch, là rất cần thiết.

Tuyến đầu tiên thí điểm theo mô hình TOD

Giám đốc Sở Giao thông - Vận tải Hà Nội Nguyễn Phi Thường cho rằng, hiện nay, việc triển khai các tuyến đường sắt đô thị theo quy hoạch rất chậm. Do đó, thay đổi cách làm, phương thức đầu tư các tuyến đường sắt đô thị là rất cần thiết và mô hình TOD chính là lời giải “bài toán” khó cho giao thông đô thị hiện nay.

Với mục tiêu nghiên cứu, tìm kiếm các giải pháp, cách làm mới đột phá, vừa qua, Ban Quản lý đường sắt đô thị (MRB) cũng đã đề xuất UBND thành phố Hà Nội thí điểm triển khai tuyến đường sắt đô thị số 5 theo mô hình TOD.

Trong báo cáo gửi UBND thành phố, MRB đã phân tích những lợi thế từ cách làm này. Cụ thể, việc đầu tư toàn tuyến trong một giai đoạn, không phân kỳ đầu tư (theo định hướng quy hoạch) bằng vốn ngân sách để chủ động bảo đảm hiệu quả đầu tư, rút ngắn tiến độ, giảm chi phí xây lắp, đồng bộ về mặt công nghệ ngay từ đầu, qua đó bảo đảm tính thống nhất và nâng cao hiệu suất khai thác của hệ thống thiết bị, phương tiện.

Với xu thế phát triển khu vực dự án, kết nối trung tâm thành phố với Khu đô thị vệ tinh Hòa Lạc, khu công nghệ cao, khu đại học quốc gia, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam…, dự án sẽ góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư, bảo đảm khả năng tiếp cận của hành khách, cũng như đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng tại khu đô thị, khu công nghiệp mới theo quy hoạch đã được phê duyệt. Thành phố có thể áp dụng mô hình TOD để xây dựng cơ chế đặc thù thực hiện đấu giá quyền sử dụng các quỹ đất, ô đất tạo nguồn thu ngân sách để thực hiện dự án.

Cùng với đó, việc đầu tư khối lượng lớn hệ thống phương tiện và thiết bị sẽ cho phép giảm giá thành và tạo được những lợi thế nhất định trong việc đầu tư, bảo dưỡng phương tiện. Từ đó, tạo sức hút cho việc kêu gọi đầu tư phát triển công nghiệp đường sắt để chế tạo và lắp ráp đầu máy, toa xe trong nước…

“Tuyến đường sắt đô thị số 5 cũng sẽ phục vụ cho việc di dời các cơ sở đào tạo ra khỏi nội đô theo kế hoạch; tạo nên tuyến vận tải công cộng chủ lực kết nối với Khu công nghệ cao ở Hòa Lạc. Khi đi vào hoạt động, tuyến đường sắt số 5 sẽ góp phần kéo dãn mật độ dân cư ở các quận nội thành ra phía Tây thành phố”, Phó Trưởng ban MRB Lê Trung Hiếu nhận định.