Tuyên Quang - Thủ đô Kháng chiến
Với tinh thần dũng cảm và ý chí quyết thắng, quân và dân Tuyên Quang phối hợp với bộ đội chủ lực chiến đấu lập nên những chiến công ở Bình Ca, Bản Heng, Km 7, Vật Nhèo, Cầu Cả, Khe Lau, Đức Long... Các trận đánh trên mặt trận sông Lô, sông Gâm, Quốc lộ 2, Quốc lộ 13A đã trực tiếp bẻ gẫy gọng kìm phía tây của địch, góp phần quan trọng đập tan cuộc tấn công mùa đông đầy tham vọng của Bộ chỉ huy quân đội viễn chinh Pháp, bảo vệ an toàn cơ quan đầu não và chủ lực kháng chiến của ta, bảo vệ an toàn trung tâm An toàn khu, viết nên những trang oanh liệt của cuộc kháng chiến. Đóng góp của quân, dân Tuyên Quang đối với trung tâm An toàn khu và cuộc kháng chiến là rất lớn. Chính vì thế, Tuyên Quang được chọn là nơi tổ chức lễ mừng chiến thắng Việt Bắc Thu - Đông năm 1947.
Trong những năm kháng chiến, nhằm bảo đảm bí mật, theo nguyên tắc “Lai vô ảnh khứ vô hình” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, hầu hết các cơ quan, đơn vị chuyển qua nhiều địa điểm trong khu căn cứ Việt Bắc mà trọng tâm là An toàn khu. Có cơ quan chuyển qua vài ba địa điểm, có cơ quan di chuyển tới năm, sáu lần. Cự ly di chuyển là 5, 10, có khi đến cả trăm kilômét.
Các ban Đảng, Chính phủ, Quốc hội khi thì ở cách nhau trên dưới 10 kilômét; khi thì cùng ở một nơi. Tân Trào, Kiên Đài, Kim Bình, Kim Quan là bốn địa điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh và các cơ quan của Đảng, Quốc hội, Nhà nước và Mặt trận cùng ở và làm việc.
Mỗi cơ quan, đơn vị ở từng địa điểm lâu, chóng tùy thuộc vào tình hình an toàn cụ thể, song phần lớn thời gian cuộc kháng chiến đều đóng ở Tuyên Quang. Có nhiều cơ quan suốt những năm kháng chiến không chuyển ra ngoài địa bàn Tuyên Quang.
Trung tâm An toàn khu chính là trung tâm lãnh đạo cuộc kháng chiến.
Thủ đô gió ngàn xuất hiện trong bài Sáng tháng Năm của nhà cách mạng, nhà thơ Tố Hữu:
“Suối dài xanh mướt nương ngô
Bốn phương lồng lộng thủ đô gió ngàn”.
Thủ đô mà nhà thơ nhắc đến đó chỉ có thể là trung tâm An toàn khu Tuyên Quang. Vấn đề Thủ đô Kháng chiến đã được làm rõ. Thực tế lịch sử hùng hồn cho phép kết luận Thủ đô của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong cuộc kháng chiến anh dũng chống thực dân Pháp xâm lược là Tuyên Quang. Từng là Thủ đô của nước Việt Nam trong những ngày Tổng khởi nghĩa, một lần nữa, Tuyên Quang trở thành Thủ đô của nước Việt Nam kháng chiến.
Hơn nửa thế kỷ qua, Đảng bộ, nhân dân Tuyên Quang phát huy truyền thống Thủ đô Khu giải phóng, Thủ đô Kháng chiến, đạt nhiều thành tích to lớn trong chiến đấu chống đế quốc Mỹ xâm lược, trong xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước.
Hướng về cội nguồn cách mạng, về trung tâm An toàn khu, về Thủ đô kháng chiến năm xưa, tại Tuyên Quang đã có nhiều bộ, ngành, cơ quan, đơn vị Trung ương dựng bia di tích và đầu tư xây dựng tặng địa phương trường học, nhà văn hóa, cầu, đường, thiết bị thông tin...
(còn nữa)
