Tuyển Việt Nam cần 10 Xuân Son, hay nhiều Công Phượng, Quang Hải?

Sau thất bại cay đắng 0-4 trước Malaysia, cụm từ “nhập tịch cầu thủ” lại được lặp lại như một lối thoát thần kỳ. Trong cơn hoảng loạn về năng lực đội tuyển, người ta nhanh chóng chỉ tay về phía những đội bóng Đông Nam Á đang tiến bước nhờ những cái tên mang dòng máu ngoại như cách Malaysia và Indonesia đang làm.

Câu hỏi được đặt ra: Tuyển Việt Nam có cần thêm nhập tịch thật nhiều cầu thủ giống Malaysia và Indonesia?

Nguyễn Xuân Son chỉ là một phần của đội tuyển. Ảnh: VFF

Thật ra, bóng đá Việt Nam không đi sau. Chúng ta đã nhập tịch từ năm 2008, khi thủ môn Phan Văn Santos khoác áo tuyển quốc gia. Sau này là Đặng Văn Lâm, Nguyễn Filip, Nguyễn Xuân Son, Jason Quang Vinh.

Cần nhắc lại, Nguyễn Xuân Son đã ghi 7 bàn, có 2 kiến tạo, và là ngôi sao số 1 đưa Việt Nam đến chức vô địch AFF Cup 2024. Đó là một chiến công đầy cảm hứng, và là bằng chứng cho thấy nhập tịch nếu đúng người và đúng thời điểm, có thể tạo ra bước ngoặt.

Nhưng cũng phải nhìn nhận rằng, AFF Cup dù là danh hiệu đáng tự hào, vẫn chỉ là một phần trong dòng chảy lịch sử bóng đá Việt Nam. Những chiến tích như vòng loại thứ ba World Cup 2022, tứ kết Asian Cup 2019, á quân U23 châu Á 2018 hay bán kết Asiad 17… là những đỉnh cao thực sự. Và điều đặc biệt ở những cột mốc đó không có ảnh hưởng lớn của cầu thủ nhập tịch như AFF Cup 2024.

Thành công của bóng đá Việt Nam thời kỳ vàng son không đến từ “ngoại lực”, mà đến từ sức mạnh nội sinh với những Công Phượng, Xuân Trường, Văn Toàn, Văn Thanh, Quang Hải, Văn Hậu… Đó là một thế hệ tài năng được đào tạo bài bản, thi đấu từ khi còn rất trẻ, gắn kết và khát khao vươn lên.

Cũng giống như cách Nhật Bản, Hàn Quốc, Uzbekistan đang vươn mình ra thế giới. Những quốc gia này không đặt cược vào làn sóng nhập tịch, mà đầu tư vào chiều sâu đào tạo trẻ và tạo ra một dòng chảy cầu thủ xuất ngoại.

Uzbekistan là ví dụ tiêu biểu. Sau chức vô địch U23 châu Á năm 2018, họ không “ngủ quên” mà tiếp tục xây nền bóng đá bằng lớp cầu thủ mới để tiếp tục thành công ở châu lục về bóng đá trẻ. Bây giờ, lần đầu tiên Uzbekistan có vé dự World Cup. Họ không đi đường tắt, mà đi đường dài và thành công.

Bóng đá Việt Nam cần phải đào tạo được nhiều cầu thủ giỏi như Công Phượng, Quang Hải.

Vấn đề lớn nhất của bóng đá Việt Nam không nằm ở thiếu nhân tài, mà là không tạo ra được dòng chảy kế thừa. Sau Công Phượng, Quang Hải, bóng đá Việt Nam chưa có thêm một lứa cầu thủ nào đủ tầm vóc châu lục.

Muốn có thêm những Quang Hải, hay Công Phượng, trước hết phải có một hệ thống đúng nghĩa. Nhưng hiện tại, V.League có 14 đội, hạng Nhất chỉ còn 11 đội - một cấu trúc “kim tự tháp ngược” phản bóng đá hiện đại.

Ở châu Âu hay Nhật Bản, số lượng đội bóng ở các hạng dưới luôn nhiều hơn để tạo mặt bằng đào tạo. Còn ở Việt Nam, phần đáy của hệ thống lại nhỏ bé và yếu ớt. Điều này dẫn đến hệ quả là sự đào thải không khốc liệt, sự cạnh tranh không đủ sâu, và cầu thủ dễ dàng “mòn năng lực” theo năm tháng.

Chưa kể, tình trạng bị người hâm mộ nghi ngờ đá không thật vào cuối mùa vẫn là một bóng mây đen. Trường hợp nếu đúng là các đội bóng có biểu hiện “nhường nhau”, cầu thủ sẽ không còn bị thử thách ở cường độ cao nhất. Vậy thì họ sẽ phát triển bằng cách nào? Làm sao tạo ra được những Công Phượng, Quang Hải tiếp theo?

Tuyển Việt Nam cần thêm những Xuân Son không sai. Nhưng không thể đặt toàn bộ hy vọng vào những “phao cứu sinh” mang tên nhập tịch. Điều chúng ta cần là một hệ sinh thái bóng đá thật sự, từ đào tạo trẻ đến chuyên nghiệp, từ hạng Nhì đến V.League đều phải cạnh tranh sòng phẳng, và lấy cầu thủ làm trung tâm.

Bởi khi có nhiều cầu thủ giỏi, đội tuyển mới mạnh. Khi cầu thủ vươn tầm châu Á, đội tuyển mới đủ sức vươn tầm châu lục. Đó là bài học mà Nhật Bản, Hàn Quốc hay Uzbekistan đã cho cả châu Á thấy rõ.

Vậy nên, thay vì hỏi “nhập tịch có phải là giải pháp”, hãy hỏi: Bao giờ bóng đá Việt Nam mới sản sinh thêm được một lứa Công Phượng, Quang Hải tiếp theo, và nâng cấp nền bóng đá như thế nào để có nhiều cầu thủ xuất ngoại thành công?

Văn Nhân