Tỷ giá tăng gần 4%: Xóa bỏ tâm lý kỳ vọng tỷ giá tiếp tục tăng

Tính đến cuối tuần qua (22/8), tỷ giá trung tâm được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) niêm yết mức 25.298 VND/USD. Tính từ đầu tuần, tỷ giá trung tâm đã tăng 53 VND/USD, còn tính từ đầu năm đã tăng thêm 956 đồng, tương đương mức tăng gần 4%.

Động thái điều hành mới

Tại các ngân hàng thương mại, giá mua – bán USD cũng liên tục nóng lên, trong đó giá bán ra luôn ở mức kịch trần. Tính đến cuối tuần trước, Vietcombank niêm yết tỷ giá giao dịch ở mức mua vào 26.130 VND/USD (tiền mặt) – 26.160 VND/USD (chuyển khoản); bán ra 26.520 VND/USD. Tính từ đầu năm, tỷ giá trên thị trường cũng đã tăng khoảng 3,8%.

Đáng nói, tỷ giá VND/USD đang đi ngược xu hướng thế giới khi đồng USD đã liên tục giảm từ đầu năm. So với cuối năm ngoái, chỉ số USD Index (đo lường sức mạnh đồng USD với 6 loại tiền tệ chủ chốt) đã giảm 10,5%.

Tính từ đầu năm đến nay, tỷ giá trung tâm tăng gần 4%.

Nguyên nhân của tình trạng này đến từ áp lực do cầu mua ngoại tệ trả nợ của Chính phủ tăng, xuất siêu giảm so với năm trước, chênh lệch lãi suất giữa VND và USD vẫn cao kích thích đầu cơ...

Trong bối cảnh này, NHNN vừa có động thái can thiệp mới. Theo đó, nhà điều hành thông báo kế hoạch bán ngoại tệ thông qua hợp đồng kỳ hạn, có hủy ngang trong 180 ngày. Thời điểm áp dụng vào ngày 25-26/8. Tỷ giá bán kỳ hạn trong hai ngày này là 26.550 đồng/USD.

Đối tượng được mua ngoại tệ từ NHNN là các tổ chức tín dụng có trạng thái ngoại tệ âm. Mức ngoại tệ bán ra tối đa cho mỗi ngân hàng trong mỗi lần giao dịch tương đương mức để đưa trạng thái ngoại tệ của tổ chức tín dụng về mức cân bằng.

Nếu giá trị giao dịch kỳ hạn từ 100 triệu USD trở lên, tổ chức tín dụng được phép hủy tối đa ba lần. Nếu giá trị giao dịch kỳ hạn dưới 100 triệu USD, các tổ chức tín dụng được hủy tối đa hai lần. Thời hạn hủy ngang đối với mỗi giao dịch mua ngoại tệ kỳ hạn có hủy ngang của tổ chức tín dụng từ NHNN chậm nhất là 1 ngày làm việc trước ngày đáo hạn của giao dịch đó.

Như vậy, khác với các lần can thiệp trước (NHNN chỉ bán ngoại tệ giao ngay), việc bán có kỳ hạn và cho phép hủy ngang được cho là động thái linh hoạt của nhà điều hành.

Cụ thể, khi bán giao ngay, NHNN phải xuất ngoại tệ ra ngay lập tức, có thể gây căng thẳng thanh khoản tạm thời và đẩy lãi suất liên ngân hàng lên cao. Ngược lại, với hợp đồng kỳ hạn, việc giao dịch thực tế sẽ diễn ra trong tương lai (như hiện tại là 180 ngày sau). Từ đó, giúp NHNN có thêm thời gian để cân đối nguồn cung ngoại tệ, đặc biệt là khi các nguồn cung như kiều hối, vốn đầu tư nước ngoài (FDI)... được dự báo sẽ cải thiện vào cuối năm.

Trước đó, một số công ty phân tích thị trường dự báo tỷ giá trung bình năm 2025 sẽ dao động trong khoảng 26.600 – 26.750 VND/USD, phản ánh mức tăng 4,5 - 5% so với đầu năm.

Áp lực tỷ giá đến từ nhu cầu nhập khẩu lớn hơn khi mức thuế 0% được áp dụng với hàng hóa nhập từ Mỹ, trong khi xuất khẩu nói chung sẽ chậm lại, dẫn đến thặng dư thương mại bị thu hẹp. Bên cạnh đó, dòng vốn FDI sẽ chậm lại do ảnh hưởng về thuế quan và chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới trong bối cảnh giá vàng tăng.

Tuy nhiên, việc nhà điều hành đưa ra ngưỡng “chặn” 26.550 đồng/USD cũng giúp xóa bỏ tâm lý kỳ vọng của thị trường về việc tỷ giá tiếp tục tăng quá mức này.

Giới phân tích thị trường cho rằng NHNN đã bán USD can thiệp nhằm kiểm soát đà mất giá của tiền đồng dưới 5%. Trong phiên giao dịch mở cửa tuần này, diễn biến thị trường ghi nhận nỗ lực ổn định, ngày 25/8, tỷ giá trung tâm ở mức 25.291 VND/USD, giảm 7 đồng so với phiên cuối tuần trước.

Lo hao hụt dự trữ ngoại hối

Tuy nhiên, một số ý kiến lo ngại việc bán ngoại tệ để can thiệp sẽ làm hao hụt dự trữ ngoại hối - vốn đang ở mức không quá dồi dào. Trong bối cảnh kinh tế và tài chính toàn cầu nhiều biến động, việc bảo toàn và gia tăng dự trữ ngoại hối vào những thời điểm thích hợp là rất quan trọng để đảm bảo an ninh tiền tệ quốc gia.

Theo các chuyên gia, sự kết hợp giữa động thái can thiệp của NHNN và tín hiệu Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) giảm lãi suất tháng 9 tới sẽ giúp giảm đáng kể áp lực lên tỷ giá. Cùng với đó, thị trường kỳ vọng nguồn cung ngoại tệ dồi dào hơn trong những tháng cuối năm nhờ gia tăng xuất khẩu, kiều hối, giải ngân FDI... Qua đó, dự trữ ngoại hối sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi động thái bán can thiệp lần này.

Những yếu tố trên tạo thêm dư địa cho Việt Nam tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Thực tế trước đây, NHNN đã từng nhiều lần sử dụng công cụ bán và mua ngoại tệ kỳ hạn có hủy ngang. Như giai đoạn cuối năm 2015, NHNN từng chào bán ngoại tệ kỳ hạn 90 ngày cho phép hủy ngang cùng với việc áp dụng cơ chế tỷ giá trung tâm.

Giai đoạn đầu năm 2021, NHNN cũng đã thực hiện việc mua ngoại tệ kỳ hạn 6 tháng có hủy ngang thay cho kỳ hạn 3 tháng trước đó, với tỷ giá mua kỳ hạn là 23.125 VND/USD. Biện pháp này được đưa ra trong bối cảnh Việt Nam gia tăng dự trữ ngoại hối cũng như phản ứng với các cáo buộc "thao túng tiền tệ" từ phía Mỹ.

Gần đây nhất, đầu năm 2025, NHNN đã thể hiện sự linh hoạt trong điều hành tỷ giá VND/USD giữa bối cảnh áp lực từ thị trường quốc tế gia tăng mạnh. Khi đó, NHNN thực hiện chính sách bán ngoại tệ kỳ hạn có quyền hủy ngang ở mức giá 25.450 VND/USD, áp dụng từ ngày 3 - 6/1/2025. Từ ngày 8/1/2025, NHNN tiếp tục triển khai bán ngoại tệ kỳ hạn vào các ngày thứ Hai, thứ Tư và thứ Sáu hàng tuần, với hạn mức giao dịch tối đa 100 triệu USD mỗi ngày cho mỗi tổ chức tín dụng, nhằm đảm bảo sự linh hoạt trong quản lý thanh khoản.

Có thể thấy, trước áp lực tỷ giá, nhà điều hành đang có những động thái "mạnh" để ổn định tỷ giá, bên cạnh việc thay đổi kế hoạch bán ngoại tệ từ giao ngay sang bán có kỳ hạn, gần đây Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng từng cho biết nếu áp lực tỷ giá tiếp tục tăng mạnh, sẽ cân nhắc ngừng giảm lãi suất để tránh ảnh hưởng đến ổn định tỷ giá từ đó gây bất ổn vĩ mô.

Theo các chuyên gia, tỷ giá tăng trở lại đang tác động nhất định tới hoạt động thương mại xuất nhập khẩu của doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần chủ động sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro như hợp đồng kỳ hạn, quyền chọn hoặc hoán đổi ngoại tệ, đồng thời tranh thủ các thời điểm tỷ giá giảm để tái cơ cấu các khoản vay và thanh toán quốc tế.

“Nhiều doanh nghiệp nhận ra rằng mức thuế thương mại cao từ Mỹ sẽ còn kéo dài. Để giảm rủi ro, họ sẽ phải tái cấu trúc chuỗi cung ứng và hoạt động xuất khẩu, đa dạng hóa thị trường sang các nền kinh tế khác, đồng thời đẩy mạnh thương mại nội khối với các nước láng giềng”- ông Heng Koon How, Giám đốc Chiến lược thị trường, Khối nghiên cứu thị trường và kinh tế toàn cầu, Ngân hàng UOB (Singapore) chia sẻ.

Thanh Hoa