Ucraina lại dọa kiện Gazprom ra tòa có giúp giành giật được với Nord Stream 2
Trong khi Mỹ và Châu Âu đang tìm cách bảo vệ quyền lợi của Ucraina khi đường ống Nord Stream 2 sắp đi vào hoạt động, Đức và Mỹ coi việc đảm bảo khí từ Nga sang Châu Âu tiếp tục đi qua Ucraina là một điều kiện trên bàn đàm phán với Nga để dỡ bỏ các lệnh cấm vận áp dụng đối với Nord Stream 2 của Nga, thì bất thình lình, Thủ tướng Ukraine Denis Shmygal tuyên bố sẵn sàng đệ đơn kiện Gazprom do từ chối vận chuyển khí đốt. Ông Shmygal nói: 'Trong trường hợp không thực hiện hợp đồng, chúng tôi sẽ lại đưa ra tòa'.
Các nguồn tin ở Naftogaz cho biết số tiền yêu cầu bồi thường sẽ lên tới 7,2 tỷ USD. Ngoài ra, công ty có thể quay trở lại các yêu cầu đã rút trước đó chống lại Gazprom với số tiền 12,2 tỷ đô la. Và những mối đe dọa này hoàn toàn có thể trở thành hiện thực.
Hiện nay, Gazprom đang vận chuyển khí đốt thông qua hệ thống truyền tải khí đốt của Ukraine (GTS) đến châu Âu theo hợp đồng vận chuyển tháng 12 năm 2019, có hiệu lực đến cuối năm 2024. Hợp đồng này đã được ký kết trên nguyên tắc "bơm khí hoặc trả tiền". Gazprom cam kết sẽ bơm ít nhất 60 tỷ mét khối khí đốt vào năm 2020 và ít nhất 40 tỷ mét khối trong 4 năm tới. Trong trường hợp khối lượng bơm nhỏ hơn, Gazprom vẫn có nghĩa vụ thanh toán khối lượng hợp đồng tối thiểu.
Theo Tờ Teknoblog của Nga, Hợp đồng này vốn không có lợi cho Gazprom. Nguyên tắc "bơm khí hoặc trả tiền" chủ yếu được áp dụng ở các nước có luật Anglo-Saxon. Tuy nhiên, trên thực tế, loại hình này không được áp dụng ở Châu Âu. Nếu Gazprom bơm khí vào đường ống Yamal-Europe qua Ba Lan thì không cần bất kỳ hợp đồng dài hạn nào, chỉ cần đặt trước khối lượng cần thiết. Phía Ba Lan, bằng số tiền nhận, đảm bảo khả năng hoạt động của đường ống.
Quan điểm của Nga là Ukraine đã nhận được một hợp đồng đặc quyền. Nga cho rằng, gần 3 tỷ đô la tiền phạt, đã bị “chặt chém” bởi trọng tài Stockholm. Trong hợp đồng trước đây giữa Gazprom và Naftogaz (cả hợp đồng mua bán và hợp đồng vận chuyển), quy định rõ nguyên tắc “nhận hoặc trả” và trách nhiệm của Naftogaz nếu không nhận đủ khối lượng tối thiểu. Trong khi đó, nguyên tắc “bơm khí hoặc trả tiền” không quy định - và như thế Gazprom không có trách nhiệm đối với việc không bơm bất kỳ khối lượng khí nào, cũng theo Teknoblog.
Gazprom không định vi phạm hợp đồng
Phía Nga mỉa mai rằng, bỗng dưng Kiev định đưa Gazprom ra tòa vì không thực hiện hợp đồng. Điều đó được hiểu rằng, không thực hiện hợp đồng sẽ chỉ là từ chối bơm khí qua Ukraine và trả khối lượng khí tối thiểu. Trong khi đó, ở Gazprom chả có ai, chả khi nào thèm nghĩ đến việc này.
Con số 7,2 tỷ đô la, trên thực tế, đây là tổng của tất cả các khoản thanh toán quá cảnh do Gazprom thực hiện trong 5 năm khi vận chuyển khối lượng khí tối thiểu đã thỏa thuận. Một năm rưỡi trong số 5 năm này đã trôi qua, và đã thực hiện quyết toán. Cho 3,5 năm còn lại, Gazprom chỉ có nghĩa vụ thanh toán tối thiểu 4,5 tỷ USD.
Nhưng đó không phải là tất cả. Naftogaz đang kiếm cách đòi bồi thường 12,2 tỷ USD, khoản tiền này tính từ Hợp đồng vận chuyển 5 năm và 3 tỷ USD bồi thường theo quyết định của Trọng tài Stockholm.
Tờ báo Nga Teknoblog viết rằng, ngay cả các chuyên gia Ukraine hồi năm 2019 cũng thừa nhận rằng vụ kiện này là một trò lừa bịp nhằm buộc Gazprom ký hợp đồng vận chuyển. Logic của vụ kiện này như sau: nếu Nga không bơm đủ khối lượng khí đốt qua GTS của Ukraine, thì Ukraine sẽ bị thiệt hại. Từ đó, phải trả tiền do đường ống bị ngừng hoạt động kỹ thuật và Gazprom phải trả tiền. Ucraina đưa ra khối lượng hoàn toàn đáng kinh ngạc. Nga gọi đó là một trò lừa vô tội vạ, trong khi Gazprom đã rất nghiêm túc với các đồng nghiệp người Ukraine.
Theo thông tin tờ Teknoblog đưa ra, có vẻ như Gazprom chưa có ý định cắt nguồn khí đi qua Ucraina, nhiều khả năng Nga định tiếp tục sử dụng năng lượng và khí đốt làm vũ khí chính trị, vốn là thế mạnh của Nga trong những năm hoàng kim đã qua. Hơn nữa, cuộc mặc cả của các cường quốc vẫn đang tiếp diễn, có dấu hiệu đáng lo ngại nào khiến Ucraina phải một lần nữa giở con bài kiện tụng, chọc giận Nga vào thời điểm then chốt này?
