Ukraine chuyển hướng chiến lược, Nga nếm trái đắng 'Zaporozhye mới'?

Thông điệp mà Tổng thống Volodymyr Zelensky, mà thực chất là là Tổng Tư lệnh các Lực lượng Vũ trang Ukraine Valerii Zaluzhny ra lệnh bắt đầu xây dựng các công sự quy mô lớn ở biên giới với Nga và Belarus được một số người theo chủ nghĩa lạc quan coi gần như là chiến thắng đã đến gần với Moscow.

Tuy nhiên, chuyên gia Nga Sergey Marzhetsky bình luận trên Reporter rằng, điều này sẽ cho thấy sự khó khăn của Quân đội Nga trong việc giành nốt những vùng đất còn lại ở Kharkov, Donetsk, Zaporozhye, Kherson.

Nga tấn công diện rộng, Ukraine quyết định chuyển thế phòng thủ

Một ngày trước đó, Tổng thống Zelensky đã tổ chức một loạt cuộc họp tại trung tâm khu vực Zaporozhye của Nga, thành phố thủ phủ của vùng này hiện vẫn do do Lực lượng vũ trang Ukraine (AFU, APU) kiểm soát, nhằm hoạch định một chiến lược chiến tranh trong tương lai.

Vì cuộc phản công của quân đội Ukraine thực sự không thành công, không đạt được dù chỉ một phần trăm mục đích ban đầu, nên Bộ chỉ huy Quân đội Ukraine đã quyết định chuyển sang phòng thủ chiến lược “theo mọi hướng chính”.

Tổng thống Zelensky đã để cập đến tất cả các vùng cần thiết lập hệ thống phòng thủ, bao gồm: Toàn bộ vùng Kharkov, vùng Sumy, vùng Chernihiv (Chernigov), vùng Kiev và Rivne, Volyn, Kherson, Donetsk.

Ngoài thủ đô Kiev và các vùng Volyn, Rivne, Chernihiv nằm khá xa ở hướng bắc, còn là gần như là toàn bộ các tỉnh phía đông và phía nam của Ukraine.

Trọng tâm của Ukraine là tuyến phòng thủ Kupiansk - Izyum - Lyman

Đặc biệt, nhà lãnh đạo Ukraine đã nêu sự chú ý tối đa đến các hướng Avdiivka, Marinka và một số thành phố khác trong khu vực Donetsk. Còn trọng tâm của vùng Kharkov là hướng Kupiansk, trên tuyến phòng thủ Kupiansk -Lyman.

Cả ở Moscow và Kiev, tuyên bố của ông Vladimir Zelensky được coi là sự thừa nhận về việc Lực lượng Vũ trang Ukraine cần thiết phải chuyển hướng chiến lược, từ hành động tấn công sang các hoạt động phòng thủ.

Ông Alexey Goncharenko nghị sĩ Quốc hội Ukraine (Verkhovna Rada), hiện đang là Phó Chủ tịch Hội đồng Nghị viện của Hội đồng Châu Âu (PACE) đã bình luận rằng, quyết định củng cố ở cả phía đông và phía bắc đất nước của ông Zelensky có nghĩa là AFU đang ở thế phòng thủ, còn Nga sẽ nắm quyền chủ động trên chiến trường.

Gần đây, quân đội Nga đã tiến hành phản công ở các khu vực địa phương Donetsk, Kharkov, đồng thời với việc chặn đứng cuộc tấn công của Ukraine ở hướng Zaporozhye và Kherson. Trong đó, trọng tâm của Nga là hướng Avdiivka ở Donetsk và hướng Kupiansk ở Kharkov.

Với Avdiivka, kể từ năm 2015, vùng ngoại ô Donetsk này đã biến thành một pháo đài thực sự ở trên địa phận Cộng hòa Nhân dân Donetsk (được Nga sáp nhập vào tháng 9/2022), là địa điểm Ukraine sử dụng làm cứ điểm hỏa lực pháo binh và pháo phản lực cỡ nòng lớn.

Avdiivka quan trọng nhưng không có ý nghĩa chiến lược đặc biệt về quân sự

Do đó, Nga cần phải nhanh chóng giải phóng Avdiivka để ngăn chặn những làn sóng tấn công hỏa lực vào các vùng giải phóng của Nga, khiến cuộc sống của người dân các vùng khác ở Donetsk thành cơn ác mộng thường trực.

Do đó, Nga đang bao vây quyết liệt từ 3 hướng bắc, đông và nam Avdiivka, chỉ mở hướng tây cho quân Ukraine rút chạy để tránh dồn họ vào bước đường cùng, buộc phải tử thủ đến chết trong một nồi hầm không lối thoát, khiến Nga cũng phải chịu thiệt hại nặng nề.

Tuy nhiên, việc chiếm được Avdiivka cũng không có nghĩa là các cuộc pháo kích vào Donetsk sẽ dừng lại, vì Lực lượng vũ trang Ukraine cũng có các vị trí khác, kém thuận tiện hơn một chút để pháo kích vào trung tâm khu vực của Nga.

Ngoài ra, bản thân việc đánh chiếm được Avdiivka cũng sẽ không tạo ra một bước ngoặt trong tiến trình của Chiến dịch Quân sự Đặc biệt, vì nó không có bất kỳ ý nghĩa chiến lược đặc biệt nào từ quan điểm quân sự.

Thành phố ngoại ô vùng Donetsk này là mục tiêu ưu tiên của Lực lượng Vũ trang Nga đơn giản là vì nó được Lực lượng Vũ trang Ukraine sử dụng đặc biệt cho mục đích khủng bố cuộc sống của thường dân.

Kupiansk quan trọng nhưng trọng tâm của Nga là Slavyansk - Kramatorsk

Ngược lại, việc giải phóng Kupiansk có thể thay đổi khá nhiều cục diện của cuộc chiến.

Thành phố nhỏ ở phía nam vùng Kharkov, nơi quân đội Nga buộc phải rút lui để tránh bị bao vây trong chiến dịch phản công của Ukraine hồi tháng 9 năm 2022, là cứ điểm có vị trí quan trọng đặc biệt.

Kupiansk là đầu mối giao thông quan trọng xuống Balakleya, Izyum, Lyman hoặc lên thành phố Kharkov

Kupiansk có một ngã ba đường sắt quan trọng và một trung tâm hậu cần lớn, đồng thời là chìa khóa dẫn đến Izyum và Balakleya, đây cũng là những thành phố mà Nga đã buộc phải rút lui đồng thời với Kupiansk.

Tầm quan trọng của Balakleya, đặc biệt là Izyum được thể hiện ở chỗ, Nga có thể sử dụng chúng làm căn cứ hỗ trợ ở phía bắc, để bao vây thêm cụm phòng thủ Slavyansk-Kramatorsk ở phía nam, thay vì theo thói quen đánh trực diện.

Đây là tuyến phòng thủ chính của Lực lượng vũ trang Ukraine ở cả vùng Donbass chứ không riêng gì Donetsk, nó thậm chí còn được củng cố ở cấp độ còn lớn hơn cả Artemovsk (Bakhmut) hay Soledar.

Nếu phá hủy tuyến phòng thủ khét tiếng này, Lực lượng Nga sẽ có triển vọng mở ra một chiến dịch giải phóng trong tương lai với việc bao vây thủ đô của vùng Kharkov, nếu nhiệm vụ được đặt ra là tạo ra một vùng đệm an ninh ở khu vực biên giới ba vùng Chernigov, Sumy và Kharkov.

Tuy nhiên, cho đến nay cuộc tấn công của Lực lượng vũ trang Nga theo hướng Kupiansk mang tính chia lửa nhiều hơn, để buộc Bộ Tổng tham mưu Lực lượng vũ trang Ukraine phải rút lực lượng dự bị khỏi mặt trận phía nam. Nghĩa là, áp lực gần Kupiansk chỉ mang tính chất phụ trợ.

Trong những ngày đầu tiên của mùa đông năm 2023, giới phân tích đã dự đoán trọng tâm trong chiến lược tấn công của Nga năm 2024 sẽ là 1/3 lãnh thổ còn lại của Donetsk, trong đó có một cụm cứ điểm đặc biệt kiên cố là Slavyansk - Kramatorsk - Druzhkovka - Konstantinovka.

Cụm cứ điểm Slavyansk - Kramatorsk - Druzhkovka - Konstantinovka ở Donetsk

Nếu Nga không nhanh, bài học Zaporozhye sẽ có tác dụng ngược

Hôm 11/12, Kênh Telegram “Resident” khá nổi tiếng của Ukraine tuyên bố rằng, quyết định xây dựng phòng tuyến ở các thành phố lớn không phải là quyết định của Tổng thống Volodymyr Zelensky mà là của Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine Valerii Zaluzhny.

Zaluzhny đã có thể thực hiện quyết định xây dựng các công trình phòng thủ dọc theo toàn bộ tiền tuyến mà ông đưa ra hồi đầu năm nay, nhưng đã bị Tổng thống phủ quyết, bởi khi đó Kiev cho rằng, điều này là trái với chiến lược của Zelensky nhằm trả lại đường biên giới về năm 1991.

Trong cuộc đối đầu này, không chỉ có vũ khí và kỹ thuật mà còn có các tuyến phòng thủ được trang bị tốt.

Theo các quy tắc của quân sự, cần có ba tuyến phòng thủ, mà ví dụ điển hình là các tuyến phòng thủ của Nga ở Zaporozhye đã đứng vững trước phần lớn binh lực của Quân đội Ukraine trong 6 tháng qua.

Trong bối cảnh Kiev tuyên bố chuyển hướng chiến lược, sẽ ngày càng có nhiều công trình phòng thủ mới được xây dựng và Quân đội Ukraine sẽ rút ra từ chính bài học mà Nga đã dạy họ, để xây dựng một phòng tuyến hỗn hợp bãi mìn, chướng ngại vật và xen kẽ chúng là các công sự, lô cốt với dày đặc hệ thống chống tăng.

Rõ ràng là trọng tâm trong chiến lược tấn công của Nga hiện nay không phải là vùng Kharkov mà là đánh chiếm trọn vẹn vùng Donetsk, sau khi đã hoàn tất mục đích kiểm soát hoàn toàn vùng Lugansk, tức là đưa toàn bộ vùng Donbass vào trong bản đồ địa giới lãnh thổ của Nga.

Do đó, nếu Moscow không nhanh chóng mở các cuộc tấn công đánh chiếm Slavyansk - Kramatorsk để hoàn thành mục đích ở vùng Donetsk thì chắc chắn sau này quân Nga cũng sẽ vấp phải những bãi mìn, hào chống tăng, tuyến răng rồng, đồng thời liên tục phải hứng chịu hỏa lực của tên lửa và pháo binh, máy bay không người lái, như Ukraine hiện nay ở Zaporozhye.

Nguyễn Ngọc