Ukraine đánh sập mỏ than cốc chiến lược ở mặt trận Pokrovsk khi quân Nga áp sát

Thợ mỏ Ukraine làm việc bên dưới lòng đất ở mỏ than Pokrovsk. Ảnh: NYT.

Những nỗ lực khai thác cuối cùng

Đã là đêm muộn và Anton Telegin đang lái xe về phía một mỏ than rộng lớn gần tiền tuyến phía đông của Ukraine, lợi dụng đêm tối để tránh máy bay không người lái (UAV) của Nga, báo Mỹ New York Times (NYT) đưa tin.

Telegin đến để nhận tiền công cho mình và một số thợ mỏ khác, như vẫn thường làm vào cuối mỗi tháng. Nhưng chuyến đi này, vào ngày sau lễ Giáng sinh, lại rất khác. Các lực lượng Nga đã áp sát một trong những lối vào xa nhất của khu mỏ. Telegin tự hỏi tự hỏi liệu đây có phải là chuyến đi cuối cùng đến nơi ông đã làm việc trong 18 năm hay không.

Vài tháng gần đây, Telegin và các đồng nghiệp đã phải làm việc vất vả trước các cuộc tấn công ngày càng leo thang của Nga. Hai ngày trước, một cuộc tập kích của Nga đã phá hỏng trạm biến áp của nhà máy, khiến hoạt động bị tạm ngừng. Cảm nhận được sự kết thúc, một số thợ mỏ đã rời đi.

“Mọi người thu dọn đồ đạc, và nói lời tạm biệt”, Telegin, 40 tuổi, nói với tờ NYT ở Kiev. Hôm 15/1, Metinvest, công ty sở hữu mỏ than lớn ở Pokrovsk, thông báo cơ sở khai thác đã ngừng hoạt động hoàn toàn.

Ukraine đã cố gắng duy trì hoạt động mỏ than ở phía đông nam Pokrovsk cho đến cuối cùng. Đây là mỏ than cốc quan trọng, cung cấp nguyên liệu cho sản xuất thép, góp phần giúp Kiev chế tạo vũ khí.

Các thợ mỏ ở lại đến cuối cùng nói Metinvest đã nhiều lần tăng lương cho họ. Để đến được các khu vực khai thác gần tiền tuyến, thợ mỏ phải đi bộ qua nhiều km đường hầm. Pháo kích gây ra tình trạng mất điện thường xuyên, khiến họ có lúc bị mắc kẹt dưới lòng đất trong nhiều giờ.

Cú sốc lớn

Cơ sở khai thác than của công ty Metinvest gần Pokrovsk. Ảnh: NYT.

Việc khu mỏ đóng cửa tạo ra cơn địa chấn đối với nền kinh tế Ukranie. Năm 2024, Ukraine sản xuất 7,5 triệu tấn thép nhưng với việc mất mỏ than quan trọng, năng suất năm tới dự tính chỉ còn chưa tới 3 triệu tấn.

“Ukraine phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu thép. Năm tới, chúng tôi sẽ mất đi nguồn thu quan trọng, cũng như ảnh hưởng năng lực sản xuất vũ khí”, Oleksandr Kalenkov, người đứng đầu hiệp hội các nhà sản xuất thép của Ukraine, nói với tờ NYT.

Khu mỏ đóng cửa khiến nhiều thợ mỏ Ukraine sắp tới không biết phải làm gì. Ước tính có tới 4.500 thợ mỏ và công nhân từng làm việc ở mỏ than Pokrovsk.

“Tôi đã làm công việc này trong hàng thập kỷ. Tôi không biết làm gì khác. Tất cả cả những gì tôi biết là khai thác than”, thợ mỏ Yurii Nesterenko, 35 tuổi, nói.

Theo NYT, tình hình ở mỏ than Pokrovsk bắt đầu tồi tệ từ cuối mùa hè năm 2024, khi Nga liên tiếp tạo bước tiến ở mặt trận này.

"Mọi người đều hi vọng quân đội Ukraine có thể giữ vững chiến tuyến", Vyacheslav Dryha, một kỹ sư đã rời khỏi mỏ vào mùa thu và hiện đang ở Kharkiv, cho biết. Một số thợ mỏ còn theo dõi bản đồ chiến trường hàng ngày.

Cuối tháng 9/2024, các lực lượng Nga còn cách Pokrovsk tới 16km. Kể từ đó, các thợ mỏ mô tả giao tranh ngày càng tới gần khu mỏ hơn. Một số phải tự lái xe đến nơi làm việc để có thể chủ động di chuyển.

Than cốc khai thác từ khu mỏ được chuyển về các vùng miền trung và miền tây Ukraine để phục vụ sản xuất thép. Ảnh: NYT.

Mỏ than số 3 nằm gần làng Pishchane là một trong những khu vực khai thác đầu tiên nằm trong phạm vi kiểm soát của Nga. Đầu tháng 12/2024, các thợ mỏ Ukraine không còn tới hầm mỏ này một cách trực tiếp mà phải đi qua một hầm mỏ khác ở phía tây. Họ mất 2 giờ để đi bộ dưới lòng đất mới tới được nơi khai thác. Khi quay trở lại, họ đi trên băng chuyền vận chuyển than mới khai thác.

“Mặc dù làm việc ở gần nơi xảy ra giao tranh nhưng chúng tôi vẫn cảm thấy an toàn hơn là ở trên mặt đất. Lòng đất bảo vệ chúng tôi”, Volodymyr Kohanevych, một nhân viên làm việc ở mỏ than, nói với NYT.

Việc duy trì hoạt động của khu mỏ càng lâu càng tốt là rất quan trọng đối với Metinvest - công ty dựa vào than cốc để nấu chảy quặng thành thép tại các nhà máy. Thép được sử dụng để làm đường ray cho đường sắt của Ukraine, một tuyến đường vận chuyển huyết mạch trong chiến tranh, cũng như áo giáp và mũ bảo hiểm cho binh lính.

Đầu tháng này, Metinvest đã khởi động dây chuyền sản xuất các tấm giáp bảo vệ cho hệ thống phòng không Patriot. "Chúng tôi giống như một mặt trận thứ hai, làm việc với hi vọng chiến thắng", thợ mỏ Telegin nói.

Đánh sập mỏ than khi Nga áp sát

Nhưng đến giữa tháng 12, Telegin và các đồng nghiệp biết rằng mặt trận thứ hai này đang sụp đổ. Quân đội Nga chỉ còn cách lối vào mỏ than số 3 khoảng 1km. Để ngăn Nga tận dụng cơ sở hạ tầng khai thác và lối đi ngầm dưới lòng đất, binh sĩ Ukraine và các thợ mỏ đã cài thuốc nổ.

Tính tới ngày 17/1, các lực lượng Nga đã áp sát hai ngôi làng Udachne và Kotlyne. Ảnh: DeepState.

Đến cuối tháng 12, khối thuốc nổ được kích hoạt, đánh sập hoàn toàn lối vào mỏ than số 3. “Tất cả mọi thứ đổ sập và chỉ còn đất đá”, thợ mỏ Telegin nói với NYT.

Một quản lý công ty Metinvest, nói quân đội đã cài thuốc nổ tại hai mỏ than khác nằm gần làng Kotlyne và Udachne. Đây là hai ngôi làng Nga mới áp sát trong những ngày gần đây. Theo NYT, không rõ khối thuốc nổ được kích hoạt hay chưa nhưng có lẽ chỉ còn là vấn đề thời gian.

“Có thời điểm chúng tôi khai thác 7.000 tấn than/ngày ở khu mỏ Pokrovsk, đến giữa tháng 12 giảm còn dưới 2.000 tấn và hiện tại ở mức 0”, người quản lý này nói.

Kalenkov, chuyên gia về thép, nói việc đóng cửa khu mỏ đã đặt Ukraine vào tình thế bấp bênh. Việc nhập khẩu than cốc để bù đắp sẽ rất tốn kém và phức tạp. "Việc mất mỏ than chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng tới năng lực chiến đấu của quân đội Ukraine", Kalenkov cho biết.

Phần lớn trong số 1.000 thợ mỏ làm việc đến cuối cùng hiện đã được sơ tán tới các thành phố khác nằm cách xa tiền tuyến, bao gồm Kiev, Kharkiv và Dnipro. Một số tìm được công việc khác ở nhà máy, số còn lại chưa biết sẽ phải làm gì kiếm sống.

Thợ mỏ Rastyahaev, 40 tuổi, người đã dành nửa cuộc đời làm việc tại hầm mỏ, cho biết thật “đau đớn” khi phải rời khỏi nơi mà ông đã góp công xây dựng và phát triển. Hiện tại, Rastyahaev, vẫn chưa nghe được thông tin gì từ ban quản lý. “Thành thật mà nói, tôi nghĩ đây là hồi kết của mỏ than Pokrovsk”, ông nói với NYT, ám chỉ rằng nếu mỏ than này có ngày được khôi phục, nó có lẽ không còn do Ukraine khai thác.

Nhật Minh - NYT