Ukraine kỳ vọng về nguồn viện trợ sau phán quyết của Tòa án tối cao Mỹ
Theo CNN, ngày 5/3, Tòa Tối cao Mỹ bác bỏ yêu cầu của chính quyền Tổng thống Donald Trump về việc đóng băng khoản viện trợ nước ngoài trị giá gần 2 tỉ USD mà Quốc hội đã phê duyệt.
Quang cảnh bên ngoài Tòa án Tối cao Mỹ ở Washington DC. Ảnh: AFP/TTXVN
Với 5 phiếu thuận trên tổng số 9 phiếu, Tòa án Tối cao Mỹ đồng ý giữ phán quyết của thẩm phán Amir Ali tại tòa án liên bang ở thủ đô Washington, DC, trong đó yêu cầu chính quyền Tổng thống Donald Trump nhanh chóng thanh toán những hợp đồng đã hoàn thành cho các nhà thầu và bên nhận tài trợ từ Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID).
Tuy vậy, Tòa Tối cao Mỹ không nói rõ khi nào phải giải ngân số tiền viện trợ nước ngoài, do đó cho phép Nhà Trắng tiếp tục tranh luận về vấn đề này tại các tòa án cấp dưới. Tòa án Tối cao lưu ý rằng thời hạn giải ngân theo lệnh của tòa án liên bang ở thủ đô Washington, D.C vào tuần trước đã trôi qua nên các tòa án cấp dưới cần làm rõ những nghĩa vụ mà chính phủ phải thực hiện để đảm bảo tuân thủ phán quyết.
Đến nay, Chính quyền Tổng thống Trump chưa bình luận về phán quyết của Tòa án Tối cao.
Phán quyết được thông qua với tỷ lệ khá sít sao khi vấp phản đối gay gắt từ 4 thẩm phán của Tòa án Tối cáo. Thẩm phán Samuel Alito tự hỏi liệu có thể cho phép một thẩm phán liên bang có quyền buộc chính phủ Mỹ phải chi 2 tỷ USD tiền thuế của người dân cho các khoản viện trợ nước ngoài hay không.
"Câu trả lời chắc chắn là không, nhưng đa số thành viên tòa án này dường như nghĩ khác. Tôi rất sửng sốt", ông Samuel Alito nói.
Tuy nhiên, phán quyết của Tòa án tối cao Mỹ trong ngày 5/3 không được áp dụng cho quyết định của chính quyền Tổng thống Trump về việc chấm dứt hơn 90% hợp đồng viện trợ nước ngoài của USAID, cắt giảm 60 tỷ USD viện trợ nước ngoài.
Theo tờ Politico, các khoản cắt giảm này sẽ bao gồm 5.800 trong số 6.200 hợp đồng của USAID, được cho là tiết kiệm được 54 tỷ USD, và 4.100 trong số 9.100 khoản tài trợ của Bộ Ngoại giao, với mức cắt giảm là 4,4 tỷ USD .
Chính quyền của Tổng thống Trump ban đầu đã tạm dừng gần như toàn bộ viện trợ nước ngoài trong 90 ngày để tiến hành rà soát, trong bối cảnh có nỗ lực giải thể cơ quan viện trợ này và sáp nhập vào Bộ Ngoại giao.
Kể từ khi cuộc xung đột Nga – Ukraine nổ ra vào năm 2022, USAID đã cung cấp khoảng 2,6 tỷ USD viện trợ nhân đạo, 5 tỷ USD hỗ trợ phát triển và hơn 30 tỷ USD hỗ trợ ngân sách trực tiếp cho Kiev. Cơ quan này đã tài trợ cho việc tái thiết trường học, xây dựng hầm trú bom, sửa chữa hạ tầng năng lượng quan trọng và hỗ trợ các sáng kiến xã hội dân sự.
Nhà Trắng đã cáo buộc USAID thúc đẩy một “chương trình nghị sự tự do” và lãng phí ngân sách trên diện rộng, mặc dù viện trợ nước ngoài chỉ chiếm 1% ngân sách liên bang. Việc cắt giảm USAID không chỉ đánh dấu một sự điều chỉnh lớn trong chính sách đối ngoại của Mỹ mà còn đe dọa nhiều tổ chức và dự án tại Ukraine trên nhiều lĩnh vực vốn phụ thuộc vào nguồn tài trợ từ Mỹ.
Ukraine đang tiếp tục đàm phán với các đối tác tư nhân và Liên minh châu Âu (EU) để tìm nguồn tài trợ thay thế cho các dự án trọng điểm trong lĩnh vực hạ tầng năng lượng, phúc lợi cho cựu chiến binh và nhiều lĩnh vực khác.
Mặc dù phán quyết trên không trực tiếp liên quan đến hoạt động viện trợ từ ngân sách của USAID cho Ukraine nhưng có thể mở ra những hi vọng mới cho Kiev. Khi đó, các cơ quan tư pháp của Mỹ có thể ra những phán quyết có tính chất tương tự để mở lại nguồn cung viên trợ cho nước này trong bối cảnh cuộc xung đột với Nga vẫn tiếp tục căng thẳng trên chiến trường cũng như trên các bàn đàm phán, hội nghị liên quan.
