Ukraine mất chiếc tiêm kích F-16 đầu tiên

"Các tiêm kích F-16 của lực lượng vũ trang Ukraine được triển khai cùng các đơn vị tên lửa phòng không để ứng phó đợt tập kích tên lửa của Nga vào lãnh thổ", quân đội Ukraine cho biết hôm 29/8/2024.

"Trong lúc tiếp cận mục tiêu tiếp theo, một tiêm kích F-16 đã mất liên lạc. Tiêm kích này sau đó được xác định đã rơi, khiến phi công thiệt mạng".

Phi công thiệt mạng được cho là trung tá Oleksiy Mes, trước đây từng lái MiG-29, theo Bộ Tư lệnh Không quân miền tây Ukraine.

Trước khi gặp tai nạn và thiệt mạng, phi công Mes đã lái chiếc F-16AM cũ do Đan Mạch cung cấp để phá hủy ba tên lửa hành trình và một UAV. Tang lễ của Mes diễn ra ngày 29/8.

Đây là chiếc F-16 đầu tiên Ukraine tổn thất kể từ khi tiếp nhận lô tiêm kích do đồng minh phương Tây viện trợ hồi đầu tháng.

Tổng thống Volodymyr Zelensky ngày 28/8 cho biết, quân đội Ukraine đã triển khai tiêm kích F-16 để bắn hạ UAV và tên lửa Nga trong các đợt tập kích gần đây của Moscow.

Ukraine được cho là sẽ nhận hàng trăm chiến đấu cơ F-16 do các quốc gia phương Tây viện trợ.

Ông Zelensky ngày 4/8 cho biết Ukraine đã tiếp nhận lô F-16 đầu tiên nhưng không nêu số lượng cụ thể.

Một quan chức Mỹ nói lô này gồm 6 tiêm kích và Ukraine có 6 phi công đã được huấn luyện để điều khiển chúng.

Dù F-16 là dòng chiến đấu cơ hạng nhẹ nổi tiếng do Mỹ sản xuất, tuy nhiên nhiều chuyên gia cho rằng chúng cũng không thể xoay chuyển cục diện chiến trường Đông Âu.

Mặc dù tên phổ biến chính thức của F-16 là “Fighting Falcon”, nó được các phi công biết đến với cái tên “Viper”, mật danh dự án của General Dynamics trong thời gian đầu phát triển.

Ngay từ đầu, F-16 đã được dự định trở thành một “quái điểu" hiệu quả về chi phí, có thể thực hiện nhiều loại nhiệm vụ khác nhau và duy trì trạng thái sẵn sàng hoạt động suốt ngày đêm.

F-16 đơn giản và nhẹ hơn nhiều so với tiêm kích tiền nhiệm, sử dụng khung thân khí động học và hệ thống điện tử hàng không tiên tiến, bao gồm cả việc sử dụng Fly-by-wire (FBW).

F-16 có kíp lái 1 hoặc 2 thành viên, dài 14,8m, cao 4,8 m, sải cánh 9,8 m, trọng lượng cất cánh 16,875 tấn, tốc độ 2.100 km/h, tầm bay trên 3.200 km, trần bay 15.240 m.

Chiến đấu cơ hạng nhẹ này được trang bị một khẩu pháo M61 Vulcan và có thể được trang bị tên lửa không đối không và nhiều loại tên lửa hoặc bom…

F-16 được phát triển với rất nhiều phiên bản phù hợp cho các yêu cầu tác chiến khác nhau.

Hiện biến thể đang được sản xuất mới nhất định danh là F-16V, chúng còn được biết đến với cái tên F-16E/F Block 70/72.

Với việc trang bị radar mảng pha chủ động AN/APG-83 AESA cùng với bộ thiết bị điện tử Sniper ATP và tên lửa AIM-9X, những chiếc tiêm kích F-16V có khả năng chiến đấu ngang ngửa với chiến đấu cơ hạng nặng Su-35 của Nga.

Tập đoàn Lockheed Martin đã quyết định phát triển và trang bị hệ thống radar tạo chùm nhanh (SABR) quét mảng pha điện tử chủ động (AESA) APG-83 tân tiến của tập đoàn Northrop Grumman cho các chiến đấu cơ F-16V.

Hệ thống radar kiểm soát hỏa lực APG-83 giúp F-16V có được những khả năng chiến đấu không đối không và không đối đất của các dòng tiêm kích thế hệ thứ 5.

Northdrop Grumman trước khi cung cấp radar hiện đại cho F-16V thì đã được biết đến là đơn vị cung cấp các loại radar AESA cho dòng máy bay tối tân nhất hiện nay của Mỹ là F-22 Raptor và F-35 Lightning II.

Rõ ràng radar mảng pha chủ động tạo cho chiến đấu cơ một sức mạnh mới, nhiều nhà quan sát cho rằng F-16V có một số thông số còn nhỉnh hơn chiến đấu cơ hạng nặng Su-35 vốn chỉ được trang bị radar mảng pha bán chủ động.

Về khả năng mang vác vũ khí, F-16V có thể mang theo 7,8 tấn vũ khí, tức gần tương đương với mức 8 tấn trên Su-35.

Trung bình tuổi thọ khung thân của F-16 là 8.000 giờ bay, và trải qua đại tu chúng có thể lên tới 12.000 giờ bay, trong khi đó máy bay Su-30/35 của Nga có tuổi thọ khung thân là 3.000 giờ bay và khi đại tu chúng cũng chỉ có thể bay thêm 1.000 giờ bay nữa mà thôi.

Việc có tuổi thọ khung thân lớn sẽ rất có ích trong việc duy trì hoạt động của chiến đấu cơ, cũng như việc nâng cấp sau này.

Dù Mỹ sẽ không mua thêm chiến đấu cơ F-16 để trang bị, nhưng nước này vẫn đang duy trì dây chuyền sản xuất loại máy bay này để bán cho đồng minh.

Việt Hùng