Ukraine phản ứng về đề xuất lãnh thổ giữa lúc ông Trump ngày càng mất kiên nhẫn
Một kế hoạch hòa bình của Ukraine, được gửi tới Washington trong tuần này, đã phản bác đề xuất của Tổng thống Donald Trump về việc Ukraine phải nhượng thêm lãnh thổ cho Nga để đổi lấy hòa bình.
Ukraine phản ứng thế nào trước đề xuất về lãnh thổ?
3 tuần trước, Tổng thống Trump đã gây chấn động khắp châu Âu khi đưa ra một kế hoạch hòa bình 28 điểm cho Ukraine, trong đó nhiều nội dung được đánh giá là nghiêng về phía Nga.
Giờ đây, các nhà lãnh đạo Ukraine đã đáp trả bằng một đề xuất khác, yêu cầu các bảo đảm pháp lý nhằm bảo vệ Ukraine trước nguy cơ Nga tấn công trong tương lai, đồng thời đảm bảo Kiev giữ được các vùng lãnh thổ mà nước này hiện đang kiểm soát, các lãnh đạo và nhà ngoại giao châu Âu cho hay.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Reuters
Kế hoạch hòa bình gồm 20 điểm của Ukraine nhằm chấm dứt xung đột, dù khó có khả năng được Nga chấp nhận, là một phần trong nỗ lực của Kiev nhằm ngăn chặn yêu cầu của ông Trump, được nêu trong đề xuất tháng trước, theo đó Ukraine phải đạt được hòa bình bằng cách từ bỏ nhiều vùng lãnh thổ hơn cả những gì Nga đang kiểm soát. Các nhà lãnh đạo Ukraine và châu Âu đều không hài long với kế hoạch trên.
Trong các cuộc họp báo tuần này, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết, đề xuất của Ukraine hiện đang được thảo luận gồm 3 văn kiện, trong đó có một tài liệu phác thảo kế hoạch tái thiết các khu vực bị tàn phá nặng nề và một tài liệu khác cam kết Mỹ cùng các quốc gia châu Âu sẽ hỗ trợ Ukraine nếu nước này bị tấn công trở lại.
Theo các nguồn thạo tin, đề xuất này đã loại bỏ những nội dung trong bản kế hoạch ban đầu của ông Trump, vốn vượt qua các “lằn ranh đỏ” của Ukraine. Cụ thể, đề xuất của Kiev nêu rõ nước này sẽ tiếp tục kiểm soát các khu vực ở miền Đông mà kế hoạch của ông Trump từng yêu cầu phải nhượng bộ, 2 quan chức châu Âu cấp cao và một cựu quan chức Mỹ tiết lộ. Kế hoạch cũng loại bỏ yêu cầu của phía Mỹ rằng Ukraine phải từ bỏ quyền gia nhập NATO.
Cả hai thay đổi này nhiều khả năng đều không được Nga chấp nhận giữa bối cảnh Moscow muốn kiểm soát thêm lãnh thổ Ukraine và ngăn Kiev gia nhập NATO vĩnh viễn. Hơn nữa, ông Trump cũng sẽ phủ quyết nếu Ukraine chính thức nộp đơn gia nhập liên minh này.
Các đề xuất, được gửi tới Washington để xem xét vào tối 10/12 là kết quả của một loạt hoạt động ngoại giao dồn dập của Tổng thống Zelensky trong những ngày gần đây, bao gồm các cuộc gặp tại London, Brussels và Rome, cùng ít nhất một cuộc trao đổi giữa các lãnh đạo châu Âu và ông Trump.
Các cuộc đàm phán dự kiến sẽ tiếp tục tại một hội nghị của các lãnh đạo châu Âu ở Berlin vào thứ Hai tới (15/12).
Ông Trump “thất vọng với cả hai phía”
Tổng thống Zelensky cho biết hôm 11/12 rằng ông đã nói với các nhà đàm phán Mỹ rằng các bảo đảm an ninh trong đề xuất cần được trình lên Quốc hội nhằm tạo tính ràng buộc pháp lý.
“Văn kiện về bảo đảm an ninh mà chúng tôi đang xây dựng cuối cùng sẽ được gửi tới Quốc hội,” ông Zelensky nói, đồng thời nhấn mạnh: “Chúng tôi cần những bảo đảm an ninh thực chất”.
Trong một bài đăng trên mạng xã hội cùng ngày, nhà lãnh đạo Ukraine nhấn mạnh rằng điều quan trọng nhất là phải bảo đảm các cam kết an ninh đủ chặt chẽ nhằm ngăn chặn một cuộc tấn công mới của Nga trong tương lai. Ông cho rằng các bảo đảm này cần phải mạnh mẽ hơn thỏa thuận năm 1994 là Bản ghi nhớ Budapest, văn kiện chỉ đưa ra các “cam kết” an ninh để đổi lấy việc Ukraine từ bỏ kho vũ khí hạt nhân mà nước này thừa hưởng sau khi Liên Xô tan rã.
“Đó là lý do vì sao điều thiết yếu là văn kiện về các bảo đảm an ninh phải đưa ra những câu trả lời cụ thể cho những mối quan tâm lớn nhất của người dân Ukraine. Đó là các đối tác sẽ hành động như thế nào nếu Nga quyết định phát động một cuộc tấn công mới”, ông Zelensky viết. Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky cho biết các nhà đàm phán Mỹ đã bắt đầu thúc đẩy những điều chỉnh với đề xuất của Ukraine.
Ông Zelensky tiết lộ tối 11/12 rằng phía Mỹ muốn thành lập một “khu kinh tế tự do” tại khu vực Donbass ở miền Đông Ukraine hiện do Kiev kiểm soát, trong đó sẽ không có sự hiện diện của quân đội Ukraine cũng như quân đội Nga. Ông Zelensky bày tỏ sự hoài nghi với ý tưởng này, bởi đề xuất đó không yêu cầu Nga rút quân khỏi toàn bộ khu vực Donbass.
“Khi các ông nói với chúng tôi về sự thỏa hiệp thì đó phải là một sự thỏa hiệp công bằng”, ông Zelensky nói về đề xuất của Mỹ.
Tổng thống Zelensky cũng nhấn mạnh rằng, theo Hiến pháp Ukraine, bất kỳ sự nhượng bộ lãnh thổ nào cũng phải được đưa ra trưng cầu ý dân. Các cuộc khảo sát gần đây cho thấy đa số người dân tại quốc gia này không ủng hộ việc từ bỏ lãnh thổ để đổi lấy hòa bình.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết Tổng thống Trump “vô cùng thất vọng với cả hai phía trong cuộc xung đột này”, đồng thời nói thêm: “Ông ấy không muốn nghe thêm những lời nói suông. Ông ấy muốn hành động. Ông ấy muốn cuộc xung đột này chấm dứt”.
