Ukraine xác nhận F-16 rơi, một phi công thiệt mạng

Chưa rõ nguyên nhân khiến máy bay rơi

Theo một nguồn tin quân sự của Ukraine, phi công Oleksiy Mes, bí danh “Moonfish”, đã thiệt mạng khi đang “đẩy lùi cuộc tấn công trên không lớn nhất từ trước đến nay” của Nga vào Ukraine, đồng thời cho biết thêm rằng phi công đã được chôn cất vào hôm qua (29/8).

Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine cùng ngày 29/8 cho biết, một số máy bay phản lực F-16 đã được triển khai cùng với các đơn vị tên lửa phòng không để chống lại cuộc tấn công của Nga.

“Trong quá trình tiếp cận mục tiêu tiếp theo, liên lạc với một trong những máy bay đã bị mất. Sau đó, máy bay đã bị rơi, phi công đã tử vong”, Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine cho biết trong báo cáo cập nhật tình hình chiến sự.

Đây là tổn thất đầu tiên được báo cáo đối với F-16 ở Ukraine, sau khi loại chiến đấu cơ này được chuyển giao cho Kiev cách đây vài tuần. Người ta tin rằng ít nhất 6 chiếc F-16 đã được chuyển giao cho Kiev. Bộ quốc phòng Ukraine đã mở một cuộc điều tra về vụ tai nạn.

Việc mất một phi công và một máy bay chiến đấu F-16 là một đòn giáng mạnh vào Ukraine. Những chiếc F-16 đầu tiên chỉ mới được chuyển giao cho nước này nước này vào đầu tháng 8 và Moonfish là một trong số ít những phi công Ukraine đã được đào tạo để vận hành những chiến đấu cơ này.

Trước đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 27/8 cho biết, Không quân Ukraine đã sử dụng F-16 để phá hủy tên lửa và máy bay không người lái do Nga phóng vào nước này hôm 26/8. Đây là lần đầu tiên một quan chức Ukraine xác nhận các máy bay phản lực F-16 đang được sử dụng trong chiến đấu.

Một nguồn tin của Không quân Ukraine cho rằng các nguyên nhân tiềm ẩn đang được xem xét bao gồm lỗi của phi công, trục trặc kỹ thuật và “bắn nhầm” từ lực lượng phòng không Ukraine. Một quan chức quốc phòng Mỹ nói với Reuters rằng, vụ tai nạn đối với chiếc F-16 dường như không phải do hỏa lực Nga và nguyên nhân có thể từ lỗi của phi công gây ra hỏng hóc cơ học. Trong khi đó, theo một nguồn tin quân sự Ukraine, lực lượng Phòng vệ Ukraine không tin rằng lỗi của phi công là nguyên nhân dẫn đến sự cố này. Hiện vụ việc vẫn đang được tiếp tục điều tra.

Khi được hỏi liệu có “khả năng nào chiếc F-16 này bị bắn hạ do hỏa lực thân thiện từ một trong những tên lửa Patriot của Ukraine không”, Phó Thư ký báo chí Lầu Năm Góc Sabrina Singh trả lời, “Đó thực sự là vấn đề mà người Ukraine cần giải quyết”.

“Mỹ chưa được yêu cầu tham gia vào bất kỳ cuộc điều tra nào về vụ việc này”, bà Singh nói thêm. “Vì vậy, về việc liệu phi công này có thiệt mạng do hỏa lực thân thiện hay không, tôi không thể nói về điều đó”.

Máy bay chiến đấu F16 do phương Tây cung cấp cho Ukraine

Moonfish: Phi công hàng đầu đã vận động hành lang mạnh mẽ cho F-16

Moonfish và một phi công khác là Andriy Pilshchikov, được biết đến với bí danh “Juice”, đã trở thành gương mặt đại diện trong chiến dịch vận động của Ukraine nhằm có được F-16.

Juice và Moonfish là hai phi công trẻ của Ukraine và có thể nói tiếng Anh tốt. Lái máy bay F-16 là ước mơ của họ và khi Juice tử nạn trong một vụ tai nạn máy bay trong một nhiệm vụ chiến đấu vào tháng 8 năm ngoái, Moonfish đã đặt mục tiêu thực hiện ước mơ đó.

Trong hai người, Moonfish là người trầm tính, một người đam mê hàng không nhưng không thích sự công khai. Nhưng khi Juice tử nạn, Moonfish phải thế chỗ anh. Trong một cuộc phỏng vấn hiếm hoi với CNN, Moonfish thừa nhận rằng nếu Juice còn sống, anh ý sẽ trả lời phỏng vấn.

Là một người ít nói, đam mê công việc, Moonfish cho biết: “Andriy là người đưa ra ý tưởng và là động lực chính thúc đẩy mọi thứ”. “Và tôi cảm thấy có trách nhiệm với anh ấy trong việc đảm bảo những chiếc máy bay này đến nơi”.

Khi nói chuyện với CNN trong quá trình đào tạo, người này cho biết anh và các phi công Ukraine khác cần phải trải qua một phiên bản đào tạo rút gọn. “Chúng tôi sẽ có nhiều thời gian để nghiên cứu toàn bộ máy bay phản lực trong thời bình, nhưng chúng tôi không có thời gian”..

Trong một tuyên bố được đưa ra sau đó vào ngày 29/8, Không quân Ukraine cho biết Moonfish đã phá hủy ba tên lửa hành trình và một máy bay không người lái tấn công của Nga, trước khi thiệt mạng trong vụ tai nạn. Không quân Ukraine cho biết Moonfish đã được truy tặng quân hàm đại tá.

F-16 không phải viên đạn bạc

Ukraine đã phải chờ đợi rất lâu để có được máy bay chiến đấu F-16 mặc dù Tổng thống nước này Zelensky đã yêu cầu các đồng minh phương Tây cung cấp máy bay chiến đấu ngay từ khi xung đột với Nga nổ ra.

Nhưng cũng giống như các thiết bị khác, các nước phương Tây đã do dự trước khi cuối cùng đồng ý cung cấp F-16 cho Kiev. Vào đầu mùa hè năm 2023, Hà Lan và Đan Mạch đã cam kết sẽ cung cấp những chiến đấu cơ này cho Ukraine, nhưng phải vài tuần sau đó Mỹ mới bật đèn xanh cho việc chuyển giao.

Khi những chiếc F-16 đầu tiên đến Ukraine vào đầu mùa hè này, Tổng thống Zelensky cho biết ông và chính phủ của mình đã tổ chức “hàng trăm cuộc họp và đàm phán” để đảm bảo Kiev nhận được loại chiến đấu cơ này.

Ngày 4/8/2024, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã thông báo về sự xuất hiện của lô máy bay phản lực chiến đấu F-16 đầu tiên của Ukraine.

Các báo cáo cho biết lô đầu tiên trong số 91 máy bay F-16, cả phiên bản AM một chỗ ngồi và BM hai chỗ ngồi mà Kiev dự kiến sẽ nhận được, là những chiếc F-16 cũ của Hà Lan.

Trước đó, một nhóm phi công Ukraine đã bắt đầu khóa đào tạo điều khiển F-16 tại Mỹ vào mùa thu năm ngoái. Trong khi phải mất nhiều năm để được đào tạo đầy đủ để lái máy bay, Moonfish và các phi công khác của Ukraine đã phải làm điều đó chỉ trong 6 tháng.

Ukraine hy vọng F-16 sẽ mang lại cho họ động lực cần thiết trong cuộc xung đột. Các máy bay phản lực này có nhiều chức năng, chúng có thể cung cấp sự yểm trợ trên không cho quân đội, tấn công các mục tiêu trên mặt đất, tấn công máy bay đối phương và đánh chặn tên lửa. Với vũ khí phù hợp, F-16 có thể ngăn chặn các máy bay ném bom chiến đấu của Nga tiếp cận chiến trường.

Tuy nhiên, F-16 không phải là giải pháp hoàn hảo. Ukraine có thể sử dụng chúng để ngăn chặn Nga kiểm soát bầu trời, nhưng các chuyên gia cho biết khả năng của chúng kém hơn so với máy bay chiến đấu hiện đại nhất của Nga, và trong trường hợp xảy ra không chiến, những loại máy bay hiện đại nhất của Nga có khả năng giành chiến thắng./.

Minh Thúy