Ứng dụng AI nhằm tăng năng suất mà không ảnh hưởng đến việc làm
Ngân hàng Goldman Sachs dự đoán AI sẽ giúp tăng GDP của thế giới thêm 7% trong 10 năm tới, tương đương với khoảng 10.000 tỷ USD.
Tobot tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) để góp phần rút ngắn thời gian giao hàng. Ảnh: AFP
Theo bài viết trên trang mạng abc.net.au, đội ngũ làm việc của bà Fiona Dixon - chuyên gia cố vấn về chuyển đổi kinh doanh tại công ty kiểm toán HLB Mann Judd ở Australia - đã tiết kiệm khoảng 2.700 giờ làm việc trong 6 tháng qua nhờ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).
Bà Fiona Dixon đã xây dựng một hệ thống giúp thực hiện một vài công việc hành chính “tẻ nhạt” và “lặp đi lặp lại” – công việc mà nhóm kế toán của bà thường phải hoàn thành mỗi ngày làm việc. Bà Dixon cho rằng: “AI là một khoản đầu tư thực sự tuyệt vời mà chúng tôi đã thực hiện tại đây”.
Không chỉ riêng công ty kế toán nói trên đầu tư vào việc ứng dụng AI. Công nghệ này đã thúc đẩy một đợt tăng giá mạnh đối với cổ phiếu các công ty công nghệ trong năm nay, trong đó số vốn đổ vào sàn chứng khoán Nasdaq của Mỹ đã tăng hơn 4.000 tỷ USD.
Bà Dixon cho biết: “Lĩnh vực AI mà chúng tôi đang xem xét trong giai đoạn này tập trung nhiều hơn vào tự động hóa. Chúng tôi đang có kế hoạch ứng dụng AI và “máy học” (machine learning) nhiều hơn cho công việc trong vòng 6-12 tháng tới. Tuy nhiên, hiện tại chúng tôi mới chỉ xem xét vấn đề tự động hóa nhằm tiết kiệm đáng kể thời gian làm việc”.
Theo bà Dixon, việc AI thực hiện công việc của nhóm đã không dẫn đến bất kỳ tình trạng cắt giảm việc làm nào, ngược lại cho phép họ sử dụng thời gian theo một cách khác. Bà giải thích: “Một trong những nhiệm vụ mà chúng tôi đã ứng dụng AI để thực hiện là chuẩn bị một loạt các báo cáo hàng quý cho khách hàng. Trước đây, để hoàn thành công việc này, cần phải mất hơn 2 tuần và có sự tham gia của 3-4 nhân viên. Giờ đây, công việc này chỉ mất một đêm để hoàn thành. Các nhân viên có thể bắt đầu xem lại kết quả ngay lập tức, vì vậy AI đã giúp giải phóng khá nhiều sức lao động cho các nhân viên”.
Với hình thức ứng dụng AI này, những người ủng hộ AI sẽ cho rằng AI sẽ mang lại lợi ích cho người lao động, bằng cách tạo điều kiện để họ tập trung vào những nhiệm vụ khác quan trọng hơn.
Công việc chưa từng biết đến
Ngân hàng Goldman Sachs dự đoán AI sẽ giúp tăng GDP của thế giới thêm 7% trong 10 năm tới, tương đương với khoảng 10.000 tỷ USD. Nhà kinh tế Joseph Briggs của Goldman Sachs tin rằng khoảng 2/3 công việc hiện nay có thể được tự động hóa một phần bằng AI.
Tuy nhiên, ông Briggs cũng cho biết, AI sẽ cho ra đời những công việc thậm chí hiện nay còn chưa tồn tại. Phát biểu trong một buổi thuyết trình trực tuyến, ông cho rằng: “Ngày nay, 60% số chúng ta đang làm những công việc thậm chí chưa xuất hiện vào năm 1940”.
Dù vậy, vẫn xuất hiện những lo ngại rằng cuộc cách mạng này có thể dẫn đến tình trạng mất việc làm. Kết quả nghiên cứu của công ty nghiên cứu thị trường Statista cho thấy trong khi AI có thể tạo ra thêm 69 triệu việc làm trên toàn thế giới, công nghệ này cũng có thể dẫn tới 83 triệu người mất việc.
Phân tích dữ liệu của IBM, Statista cho rằng 75% các công ty trên toàn thế giới đang tìm cách ứng dụng AI tại nơi làm việc của mình trong vòng 5 năm tới. Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới về triển khai AI, trong đó khoảng 60% chuyên gia công nghệ ở nước này cho biết các tổ chức của họ đang tích cực triển khai AI.
Australia đang ở mức thấp hơn tỷ lệ trung bình trên toàn cầu về tốc độ ứng dụng (hoặc nghiên cứu ứng dụng) AI, nhưng vẫn đang ngang bằng với Mỹ và Hàn Quốc.
AI có thể dẫn đến tình trạng mất việc làm
Một cuộc khảo sát của Microsoft cho thấy gần một nửa (46%) người lao động Australia lo ngại AI có thể lấy đi công việc của họ. Nhưng đồng thời, 65% người lao động cho biết họ sẵn sàng giao một số nhiệm vụ “nhàm chán” cho AI đảm trách.
Jane Mackarell, Giám đốc của Microsoft phụ trách giải pháp đám mây tại Australia, cho rằng tác động của AI đối với công việc không phải là khiến công việc bị cắt giảm. Theo ông, tác động thậm chí còn tích cực hơn nhiều. Ông cho rằng: “Tất cả chúng ta phải thừa nhận một thực tế rằng trong công việc, sẽ có những nhiệm vụ phải thay đổi, song có những vai trò chúng ta có thể tập trung vào và thậm chí nâng cao tính sáng tạo và đổi mới”.
Một cuộc khảo sát với hơn 30.000 chủ sử dụng lao động và người lao động trên toàn cầu, trong đó có 1.000 người ở Australia, cho thấy hầu hết các chủ sử dụng lao động không cho rằng AI sẽ dẫn đến tình trạng cắt giảm việc làm trên diện rộng.
Bà Mackarell nhấn mạnh: “Cả người lao động và người sử dụng lao động ngần ngại tái cấu trúc một số vai trò nhất định trong công việc. Nhưng chúng ta hãy đối mặt với nó. Mỗi khi công nghệ tác động mạnh, điều này sẽ làm thay đổi cuộc chơi”. Tuy nhiên, bà cho rằng phần lớn các nhà tuyển dụng, chẳng hạn như ở Australia, quan tâm gấp đôi đến AI nhằm tăng năng suất công việc thay vì lựa chọn cắt giảm số lượng nhân viên. Do đó, điều quan trọng nhất đối với một nhà tuyển dụng ở Australia là không nhất thiết phải tìm cách ứng dụng AI để dùng tự động hóa thay thế con người.
Australia có đang gặp vấn đề về năng suất?
Tỷ lệ năng suất của Australia – nghĩa là kết quả của một vài giờ làm việc nhất định – trong tháng 3/2023 đã giảm 3,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Tình trạng sụt giảm năng suất làm việc tác động trực tiếp đến phúc lợi kinh tế của một quốc gia.
Giải thích trong một báo cáo gần đây, bà Diana Mousina, nhà kinh tế của công ty dịch vụ tài chính AMP, cho rằng: “Sụt giảm tăng trưởng năng suất dẫn tới tăng chi phí nhân công đơn vị (unit labour cost), về lâu dài gây ra lạm phát và tác động tiêu cực đối với mức sống”.
Ông Amit Singh, đối tác tại công ty nghiên cứu kinh tế Mandala, cho biết: “Nền kinh tế Australia đang gặp vấn đề về năng suất. 90% người dân làm việc trong lĩnh vực dịch vụ. Ủy ban Năng suất của Australia cho rằng lĩnh vực dịch vụ đã tụt hậu về năng suất trong hơn hai thập kỷ".
Dự báo những công việc có nguy cơ ảnh hưởng hàng đầu bởi AI ở Australia, ông Singh cho rằng những nghề như luật sư, thẩm phán, chuyên gia tư vấn, nhà hoạch định chính sách, nhà tâm lý học, cố vấn, tiếp thị qua điện thoại là nhưng nghề nằm trong tốp 10 nghề bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Ông Alex Jenkins, Giám đốc tại Trung tâm Đổi mới Khoa học Dữ liệu bang Tây Australia, cho rằng những nhân viên văn phòng sẽ là những người bị ảnh hưởng. Ông cho biết: “Chúng ta có thể thấy công việc của những người lao động tri thức, những người dành nhiều thời gian ngồi trước máy tính, có thể sẽ thay đổi một cách đáng kể”.
Ông tin rằng những công việc đòi hỏi kiến thức chuyên môn có khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất. Đây là những người làm công việc sáng tạo như nhà văn và nhà thiết kế đồ họa. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu y tế và những nhân viên trong ngành y tế có thể cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi AI về trung hạn.
Theo ông Jenkins, AI không phù hợp với những công việc đòi hỏi sự hiểu biết tổng quát về thế giới hoặc những công việc liên quan nhiều đến tương tác giữa con người với con người. Ngoài ra, nghề giáo viên có thể sẽ được hưởng lợi nhờ AI khi công nghệ này sẽ đảm nhiệm việc dạy kèm riêng cho từng học sinh nhằm điều chỉnh phù hợp với nhu cầu học tập cụ thể của học sinh đó.
Ông Jenkins tiết lộ rằng một tổ chức phi lợi nhuận lớn ở Mỹ đã phát triển một công nghệ, dự kiến sẽ sớm xuất hiện ở Australia, có khả năng sẽ làm thay đổi đáng kể cách thức làm việc của giáo viên. Công nghệ này được kỳ vọng sẽ cho phép học sinh học theo tiến độ của riêng mình, từ đó có thể đáp ứng nhu cầu học tập khác nhau của họ.
Ứng dụng AI trong trò chuyện
Công việc của những nhân viên tổng đài, sẽ bước sang cuộc cách mạng mới bởi AI và sự thay đổi đã bắt đầu. Trò chuyện với một chatbot, thay vì chờ đợi hàng giờ để có thể kết nối thông qua một cuộc điện thoại với nhân viên chăm sóc khách hàng, là một phương pháp đã được một số doanh nghiệp và khách hàng của họ ưa chuộng.
Ông Josh McAdam, Giám đốc sản phẩm của công ty công nghệ giao tiếp doanh nghiệp SecureCo tại Australia, cho biết: “Cho đến nay, giọng nói vẫn là kênh quan trọng nhất vì đó là cách tự nhiên nhất để mọi người giao tiếp với nhau. Tuy nhiên, có những trường hợp mọi người không thể nói chuyện với nhau, chẳng hạn như đang đi trên các phương tiện công cộng, vì vậy AI có thể giúp chuyển đổi được giữa các kênh giao tiếp khác nhau. Chẳng hạn như một người có thể nhắn tin khi không tiện trò chuyện và sau đó họ có thể chuyển sang trò chuyện bằng giọng nói. AI có thể hiểu trên các nền tảng giao tiếp khác nhau, thay vì chỉ bị ràng buộc với một hình thức".
Ông McAdam cho biết thêm AI cũng có thể trả lời điện thoại khi khách hàng liên lạc với tổng đài, trước khi chuyển cuộc gọi của khách hàng đó cho một nhân viên trong trường hợp AI không thể giải quyết được câu hỏi của khách hàng.
Ông cho rằng: “Nhờ những tiến bộ của AI, chúng ta đang chứng kiến các doanh nghiệp ứng dụng nhiều hơn công nghệ này. Giờ đây, AI có thể hiểu khách hàng hơn, có thể phát ra giọng nói tự nhiên hơn, thậm chí khách hàng không hề biết đó là một người máy đang trả lời”./.
