Ứng dụng Al trong y tế: Bước tiến kỳ diệu của khoa học!

Ảnh minh họa.

Kỳ vọng đột phá…

Chúng ta đang chứng kiến sự đổi thay vượt bậc của hệ thống khám chữa bệnh nhờ trí tuệ nhân tạo (Al). Trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh, AI phân tích MRI, CT, X-quang giúp phát hiện sớm ung thư, tổn thương, đột quỵ; Hỗ trợ quyết định lâm sàng: Al đưa ra phác đồ điều trị (ĐT) dựa trên dữ liệu bệnh án; Y học chính xác: Al hỗ trợ phân tích gen, cá nhân hóa điều trị; Robot phẫu thuật: AI điều khiển robot giúp mổ chính xác, ít xâm lấn; Chăm sóc từ xa: Chatbot AI tư vấn sức khỏe, nhắc thuốc; Nghiên cứu thuốc: AI rút ngắn thời gian phát triển thuốc, vắc xin; Quản lý bệnh viện (BV): Dự đoán số bệnh nhân, tự động xử lý giấy tờ…

Những thành tựu nổi bật phải kể đến như: Google Health: AI chẩn đoán ung thư vú chính xác hơn bác sĩ; DeepMind (AlphaFold): Dự đoán cấu trúc protein, hỗ trợ tìm thuốc; VinDr (Việt Nam): AI đọc phim X-quang, CT tại nhiều BV; MIT & Harvard: AI phát hiện sớm Alzheimer trước khi có triệu chứng; PathAI (Mỹ): AI hỗ trợ giải phẫu bệnh chính xác hơn.

ThS. KS. Nguyễn Văn Hùng – Trưởng Khoa Công nghệ Thiết bị y tế Viện Trang thiết bị và Công trình y tế (Bộ Y tế).

“AI trong y tế không chỉ là công cụ, mà là trợ thủ đắc lực giúp bác sĩ thao tác nhanh hơn, chính xác hơn và cá nhân hóa điều trị tốt hơn. Đây là một trong những hướng đi chiến lược để nâng tầm nền y tế hiện đại – đặc biệt phù hợp với định hướng chuyển đổi số y tế tại Việt Nam” – ThS. KS. Nguyễn Văn Hùng – Trưởng Khoa Công nghệ Thiết bị y tế Viện Trang thiết bị và Công trình y tế (Bộ Y tế) cho biết.

Theo ThS. KS. Nguyễn Văn Hùng, hai ứng dụng AI quan trọng trong y tế hiện nay được áp dụng là AI hỗ trợ ra quyết định ĐT và Al giúp phát hiện sớm bệnh. Cụ thể, trong vai trò hỗ trợ ra quyết định ĐT, AI phân tích tiền sử bệnh, kết quả xét nghiệm, hình ảnh y khoa và triệu chứng để hỗ trợ bác sĩ đưa ra phác đồ ĐT tối ưu; Hệ thống gợi ý thuốc, liều lượng, theo dõi phản ứng phụ và cá nhân hóa phác đồ ĐT; Giúp giảm sai sót, tăng hiệu quả điều trị, đặc biệt trong bệnh phức tạp như ung thư, tim mạch, tiểu đường. AI như một “trí tuệ y khoa phụ tá”, giúp cá nhân hóa phác đồ điều trị, giảm thiểu sai sót, đặc biệt trong các bệnh mạn tính, bệnh phức tạp như ung thư, tim mạch, nội tiết.

Đối với việc giúp phát hiện sớm bệnh, AI có thể phát hiện dấu hiệu bệnh sớm từ hình ảnh y khoa (X-quang, CT, MRI) và dữ liệu sinh học. Ví dụ: AI phát hiện ung thư vú, phổi, Alzheimer, tổn thương não từ giai đoạn sớm hơn bác sĩ. Việc phát hiện sớm sẽ giúp ĐT kịp thời, giảm chi phí và tăng khả năng phục hồi cho bệnh nhân. Khả năng nhận diện bệnh từ giai đoạn rất sớm là “chìa khóa vàng” để ĐT hiệu quả, đặc biệt với các bệnh tiến triển âm thầm như ung thư, Alzheimer hay bệnh lý tim mạch.

Ảnh minh họa.

Tại Việt Nam, ThS. KS. Nguyễn Văn Hùng cho biết, hệ thống DrAid của VinBrain, với chức năng phân tích hình ảnh X-quang để phát hiện sớm các bất thường như ung thư phổi và các bệnh lý khác chỉ trong vài phút, giúp bác sĩ tiết kiệm thời gian, giảm bớt khối lượng công việc và nâng cao khả năng chẩn đoán được ứng dụng ở nhiều cơ sở y tế. Ngoài ra, phần mềm IBM Watson for Oncology hỗ trợ chẩn đoán và đề xuất phác đồ ĐT ung thư dựa trên dữ liệu lớn và nghiên cứu y học toàn cầu cũng được ứng dụng tại BV K; BV Ung bướu TP. Hồ Chí Minh; BVĐK Phú Thọ; Robot phẫu thuật Modus V Synaptive (Chức năng: Hỗ trợ phẫu thuật não thức tỉnh, không gây mê toàn thân, giúp bệnh nhân tỉnh táo trong suốt quá trình mổ) được ứng dụng tại BVĐK Tâm Anh;

Hệ thống quản lý bệnh án điện tử (Chức năng: Tự động hóa việc thu thập, lưu trữ và phân tích dữ liệu bệnh án, giúp bác sĩ truy cập thông tin nhanh chóng và chính xác) được ứng dụng tại BV Bạch Mai; BV Đại học Y Hà Nội; Chatbot Preny (Chức năng: Trợ lý ảo thông minh, phản hồi kịp thời 24/7, giúp tăng hơn 50% tỷ lệ đặt hẹn với khách) được ứng dụng tại: Phòng Khám Đa Khoa Center Lab, triển khai ở nhiều bệnh viện công; Trợ lý AI cá nhân hóa (Chức năng: Trợ lý ảo thông minh được cá nhân hóa thực hiện các công việc như đặt lịch khám, trả lời tự động, giải đáp thông tin…) được ứng dụng tại nhiều BV, phòng khám… trong cả nước, góp phần tối ưu hóa, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh.

Làm gì để Al y tế thực sự hữu ích?

Al trong y tế không còn là tương lai xa, mà đang hiện diện từng bước trong các BV Việt Nam. Theo các chuyên gia, trong tương lai Al có thể tự động tổng hợp bệnh án và hỗ trợ viết hồ sơ bệnh án điện tử; Hỗ trợ mô phỏng và huấn luyện kỹ thuật phẫu thuật trên mô hình ảo (AR/VR kết hợp AI); Tự động nhận diện bất thường trong các kết quả cận lâm sàng (xét nghiệm, ECG...); Hỗ trợ tư vấn sức khỏe cá nhân hóa theo dữ liệu sức khỏe liên tục; Theo dõi người bệnh từ xa sau điều trị qua thiết bị đeo (wearable) tích hợp AI; Tối ưu hóa vận hành BV (quản lý giường bệnh, nhân sự, vật tư tiêu hao...).

Ảnh minh họa.

Để tối ưu hóa các ứng dụng này từ Al, chúng ta phải nhận thức đúng và tuyên truyền, huấn luyện, phổ biến để nâng cao nhận thức và hiểu biết đúng về AI trong y tế – coi AI là công cụ hỗ trợ, không thay thế con người; Tích cực tham gia đào tạo, bồi dưỡng về AI và công nghệ số; Tham gia và vận động tham gia chuyển đổi số tại đơn vị y tế (số hóa hồ sơ, triển khai hệ thống PACS, EMR, HIS thông minh); Kết nối, giao lưu và hợp tác với các đơn vị công nghệ để phát triển ứng dụng AI phù hợp thực tiễn; Tham gia góp ý phản biện, thử nghiệm lâm sàng để đảm bảo AI y tế an toàn, hiệu quả và đạo đức; Xây dựng lộ trình chiến lược phát triển AI y tế trong dài hạn tại đơn vị mình…

“AI trong y tế hôm nay không còn là một ý tưởng viễn tưởng, mà là người đồng hành thực thụ – hỗ trợ chẩn đoán sớm, cá nhân hóa điều trị, tối ưu hóa vận hành và mở ra kỷ nguyên chăm sóc sức khỏe thông minh.

Tương lai, AI sẽ giúp ngành y tế vượt qua những giới hạn cũ – biến BV trở nên thông minh, phẫu thuật trở nên chính xác như toán học, và mỗi người bệnh đều được chăm sóc như một cá thể độc nhất. Nhưng chính bác sĩ, nhà quản lý và nhà nghiên cứu mới là người quyết định AI được sử dụng như thế nào – để nó không chỉ thông minh, mà còn nhân bản, an toàn và đạo đức. Vậy nên, hãy hiểu – đón nhận – và dẫn dắt AI như một người bạn lớn, để cùng nhau làm cho y học hiện đại trở nên công bằng hơn, hiệu quả hơn, và đầy hy vọng hơn” – ThS. KS. Nguyễn Văn Hùng khẳng định.

Trà Long