Ứng dụng công nghệ: Động lực đổi mới báo chí trong kỷ nguyên số

Ảnh minh họa. Nguồn: ST

Sự thay đổi tất yếu

Tại Hội thảo khoa học quốc tế “Báo chí - truyền thông trong bối cảnh AI phát triển” diễn ra vào ngày 23/5/2025, các chuyên gia nhận định, trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo và tự động hóa đã trở thành xu hướng nổi bật trong ngành báo chí toàn cầu, giúp các cơ quan truyền thông tối ưu hóa quy trình làm việc và cá nhân hóa trải nghiệm người dùng.

Ở nước ta, nền báo chí cách mạng Việt Nam đang trải qua quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ nhằm nâng cao chất lượng thông tin và đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng, đồng thời phát triển bền vững, hướng tới “chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại” theo định hướng của Đảng và Nhà nước.

Các chuyên gia cho rằng, với sự phát triển như vũ bão của Internet, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây và công nghệ di động, thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng đã có sự thay đổi sâu sắc. Người dùng ngày càng ưu tiên thông tin nhanh chóng, chính xác, đa phương tiện và có thể tương tác ngay lập tức. Điều này buộc các cơ quan báo chí phải chuyển mình để thích ứng, nếu không muốn bị tụt lại phía sau.

Theo các chuyên gia, giải pháp giúp báo chí thích ứng, phát triển trong kỷ nguyên AI là cần xây dựng chiến lược rõ ràng, đào tạo nhân lực, thiết lập quy chuẩn đạo đức, kết hợp hài hòa giữa “trí tuệ AI” với “trí tuệ con người”. Để thực hiện tốt chức năng của mình trong kỷ nguyên mới, báo chí không thể nằm ngoài xu thế chuyển đổi số. Sự phát triển của AI là thách thức nhưng cũng là cơ hội lớn để đổi mới toàn diện hoạt động báo chí - truyền thông, nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao có khả năng thích ứng và làm chủ công nghệ mới.

Chia sẻ tại Hội thảo khoa học quốc tế “Báo chí - truyền thông trong bối cảnh AI phát triển”, PGS.TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh, chúng ta đang sống trong một thời kỳ có nhiều chuyển biến sâu sắc của nhân loại, đó là kỷ nguyên bùng nổ của khoa học công nghệ, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) với những đột phá chưa từng có trong lịch sử. Những thay đổi có tính cách mạng này không chỉ đang định hình, cơ cấu lại nền kinh tế, thay đổi phương thức hoạt động của đời sống xã hội, sinh hoạt văn hóa con người mà còn đang tạo ra những chuyển biến căn bản trong lĩnh vực báo chí và truyền thông - một lĩnh vực có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc kiến tạo niềm tin, định hướng dư luận và củng cố nền tảng đạo đức - tư tưởng của xã hội.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại Buổi gặp mặt các cơ quan báo chí nhân Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025). Ảnh: ST

Công nghệ làm thay đổi diện mạo báo chí

Theo PGS, TS Trần Quang Diệu, Giám đốc Trung tâm Công nghệ và Chuyển đổi số quốc gia, Chuyển đổi số không chỉ mang lại cơ hội phát triển cho ngành báo chí mà còn giúp nâng cao chất lượng thông tin, đáp ứng nhu cầu thông tin đa dạng và chính xác của công chúng. Việc ứng dụng công nghệ vào quá trình sản xuất giúp các cơ quan báo chí tối ưu hóa quy trình biên tập, kiểm tra thông tin và phát hiện tin giả nhanh chóng, bảo đảm chất lượng nội dung luôn được duy trì ở mức cao nhất.

Cũng theo PGS, TS Trần Quang Diệu, Báo chí cách mạng Việt Nam đã có những bước tiến khá mạnh và nhanh trong hoạt động chuyển đổi số. Chúng ta có Luật Báo chí 2016, Quy hoạch báo chí 2019 và đặc biệt là Quyết định 348/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030… Công nghệ đã và đang ngày càng trở nên phổ biến, các cơ quan báo chí cũng từng bước thay đổi chính mình thông qua hoạt động chuyển đổi số, đưa công nghệ vào tất cả các hoạt động và bước đầu đã đạt được kết quả đáng ghi nhận.

Cụ thể, các cơ quan báo chí, truyền thông ở Việt Nam cũng đã xuất hiện trên hầu hết các nền tảng đa phương tiện; đã và đang hòa mình vào dòng chảy của báo chí thế giới. Tuy nhiên, khó khăn đầu tiên mà chúng ta đang gặp phải khi triển khai báo chí số có lẽ là nguồn lực. Nguồn lực đó ở nhiều khía cạnh khác nhau, là sự hoàn thiện của chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của nhà nước.

Tại Hội thảo khoa học quốc gia “100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc”, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh, để nối tiếp truyền thống báo chí cách mạng 100 năm qua, các cơ quan báo chí cần tiếp tục xây dựng, củng cố và nâng tầm một thế hệ nhà báo tương lai “bút sắc - lòng trong - tâm sáng”, thấm nhuần tinh thần phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân.

Cùng với đó, cần nỗ lực nâng cao chất lượng đào tạo báo chí để đạt chuẩn, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới, góp phần đào tạo người làm báo phải giỏi về nghiệp vụ báo chí, sâu sắc về lý luận chính trị, am hiểu thực tiễn đời sống xã hội và tinh thông về ứng dụng công nghệ.

Một nội dung cũng rất quan trọng, đó là xây dựng thể chế, chính sách có tính định hướng và kiến tạo môi trường cho sự phát triển lành mạnh của báo chí. Khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý, trọng tâm là sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí năm 2016 và các văn bản hướng dẫn thi hành…

Có thể nói, công nghệ không thể thay thế vai trò tư duy, đạo đức và bản lĩnh của người làm báo, nhưng chính công nghệ lại là động lực để đổi mới phương thức làm báo. Việc chủ động ứng dụng công nghệ một cách sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tiễn, sẽ giúp báo chí Việt Nam không chỉ tồn tại, mà còn phát triển mạnh mẽ, giữ vững vai trò là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng, văn hóa trong thời đại số./.

THẢO CHI