Ứng dụng công nghệ nâng cao hiệu quả quản lý thuế xuất nhập khẩu

Doanh nghiệp có thể nộp thuế 24/7 mọi lúc mọi nơi mà không cần đến cơ quan hải quan. Ảnh: Phong Nhân.

Cải cách có lộ trình

Từ trước những năm 2000, dự báo được sự tăng trưởng của thương mại Việt Nam, ngành Hải quan đã đặt ra lộ trình cải cách nghiệp vụ quản lý thuế.

Thu ngân sách đạt kết quả ấn tượng

Thống kê cho thấy, năm 2004 tổng thu nộp ngân sách nhà nước của ngành Hải quan đạt hơn 46.000 tỷ đồng, tăng gấp 700 lần so với năm 1990 và từ năm 2004 đến nay, số thu này đã tăng gần 8 lần. Nếu như năm 2005 số thu ngân sách nhà nước của ngành Hải quan đạt khoảng 50.000 tỷ đồng thì năm 2014 số thu này đã đạt con số 249.000 tỷ đồng và năm 2023 số thu ngân sách nhà nước của toàn ngành đạt con số ấn tượng 369.000 tỷ đồng. Điển hình, năm 2021, số thu ngân sách nhà nước của ngành Hải quan cũng đã đạt mức 378.900 tỷ đồng.

Năm 1998, Tổng cục Hải quan đã bắt tay vào quá trình số hóa công tác kế toán thuế và triển khai trên phạm vi toàn quốc bằng hệ thống kế toán thuế. Với hệ thống này, khoảng hơn 30 nghìn sổ sách chứng từ của đối tượng nộp thuế đã được lưu giữ toàn bộ ở dạng điện tử; tăng tính chính xác, kịp thời trong việc cưỡng chế, giải tỏa cưỡng chế đối với các lô hàng nộp thuế quá thời hạn quy định. Từ năm 2007, Tổng cục Hải quan tiếp tục số hóa giấy nộp và kết nối trao đổi thông tin giữa các cơ quan Thuế - Hải quan - Kho bạc - Tài chính về tình hình nộp thuế của doanh nghiệp XNK.

Đáng chú ý, theo ông Lê Đức Thành - Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và thống kê hải quan (Tổng cục Hải quan), từ năm 2012, cơ quan hải quan đã kết nối với các hệ thống công nghệ thông tin của các ngân hàng thương mại và kho bạc nhà nước để thực hiện thanh toán điện tử (E-payment). Từ năm 2017, triển khai Đề án nộp thuế điện tử và thông quan 24/7. Theo đó, doanh nghiệp có thể nộp tiền thuế vào mọi lúc, mọi nơi, mọi phương tiện, kết nối internet; đảm bảo thông tin nộp tiền được thanh khoản thuế kịp thời, chính xác.

Việc triển khai nộp thuế điện tử và thông quan 24/7 cho thấy, quá trình số hóa công tác thu thuế đã tạo bước đột phá trong công tác thu nộp thuế, phí và lệ phí theo quy định của pháp luật đối với hoạt động XNK hàng hóa. Trước tiên là tạo thuận lợi và hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp XNK thực hiện nộp thuế, phí và lệ phí mọi lúc, mọi nơi, mọi phương tiện, hạn chế tối đa việc thanh toán bằng tiền mặt và thay vào đó là thực hiện giao dịch trên môi trường điện tử; đảm bảo thông tin nộp tiền được thanh khoản thuế kịp thời, chính xác. Từ đó giúp giảm thời gian nộp thuế, giảm thời gian thông quan hàng hóa ngay sau khi DN hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế.

Kết quả cho thấy, số thuế XNK thu bằng phương thức điện tử của giai đoạn 2016 - 2020 gấp hơn 1,5 lần so với giai đoạn 2011 - 2015.

Đào tạo nhân lực đáp ứng yêu cầu

Ảnh minh họa.

Mặc dù đã thu được nhiều hiệu quả, song với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của công nghệ, để đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ được giao, đồng thời tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình làm thủ tục hải quan, ngành Hải quan vẫn đang tiếp tục chuyển đổi số trong lĩnh vực thu, nộp thuế XNK. Trong đó, quá trình thực hiện số hóa, quy trình quản lý về công tác thu thuế XNK đang thường xuyên được rà soát, hoàn thiện đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan, đồng thời đáp ứng yêu cầu số hóa và triển khai các ứng dụng công nghệ thông tin. Theo bà Mai Thị Vân Anh - Phó Cục trưởng Cục Hải quan Nghệ An, hoạt động nghiệp vụ rất quan trọng và đòi hỏi nhiều nguồn lực, nên việc đẩy mạnh số hóa công tác quản lý thu thuế XNK được ưu tiên hàng đầu.

Ngoài ra, theo Tổng cục Hải quan, việc số hóa và triển khai các hệ thống phần mềm ứng dụng để phục vụ công tác quản lý theo dõi tình hình nợ thuế, nộp thuế của doanh nghiệp XNK chính xác, kịp thời trên phạm vi toàn quốc đặt ra những yêu cầu rất lớn cho cơ quan hải quan.

Cùng với sự “trợ giúp” của các phần mềm ứng dụng, để đảm bảo thu đúng, thu đủ thuế, ngành Hải quan cũng đặt mục tiêu đẩy mạnh công tác đào tạo, nâng cao chất lượng, năng lực của cán bộ công chức làm công tác nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu xác định trị giá của hàng hóa, danh mục, biểu thuế, phân loại và mức thuế, theo dõi các thông tin thu, nộp thuế và các khoản thu khác của doanh nghiệp.

Lĩnh vực quản lý thuế XNK là một lĩnh vực có nhiều biến động, có tính linh hoạt rất cao, bên cạnh đó áp lực công việc của công chức Hải quan đang ngày càng gia tăng, nên Tổng cục Hải quan đang bắt tay xây dựng và triển khai hàng loạt các kế hoạch, đề án nhằm hướng đến tạo thuận lợi nhiều hơn cho DN cũng như đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan hiện đại, hải quan số, mô hình hải quan thông minh trong thời gian tới.

Đến năm 2030, trong tiến trình nghiên cứu, xây dựng và thực hiện hệ thống Hải quan số, mô hình Hải quan thông minh, ngành Hải quan đang từng bước nâng cấp, cập nhật và thiết kế mới nhiều mô hình, hệ thống ứng dụng triệt để công nghệ số, trí thông minh nhân tạo để nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý thuế.

Hiện đại hóa công tác quản lý thuế

Thực hiện hiện đại hóa công tác quản lý thu thuế điện tử và thông quan 24/7, đến nay đã có 42 ngân hàng triển khai; thực hiện ký kết thỏa thuận hợp tác phối hợp thu với 47 ngân hàng; có 8 ngân hàng đã triển khai công tác nhờ thu. Đăng ký với cơ quan hải quan để tham gia và ủy quyền trích nợ với ngân hàng nơi giữ tài khoản, sau đó, doanh nghiệp không cần phải thực hiện thêm thao tác nào khác là có thể nộp thuế, thanh khoản, trừ nợ hoàn toàn tự động, nhanh gọn, an toàn, chính xác với từng tờ khai xuất nhập khẩu.

Hồng Vân