Ứng phó với phòng vệ thương mại: Tăng lợi thế, giảm rủi ro

Doanh nghiệp cần chủ động ứng phó với vụ kiện phòng vệ thương mại nhằm giảm rủi ro và tăng lợi thế cho hàng hóa. Ảnh tư liệu minh họa

Hàng Việt Nam đối mặt với 249 vụ việc điều tra

Theo số liệu thống kê của Bộ Công thương, tính từ đầu năm đến hết tháng 4/2024, hàng xuất khẩu của Việt Nam đã phải đối mặt với 249 vụ việc điều tra phòng vệ thương mại (PVTM) từ 24 thị trường.

Các mặt hàng bị điều tra tương đối đa dạng, từ mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn, như tủ gỗ, gỗ dán, pin năng lượng mặt trời, tôm, cá tra, cá basa, máy xịt rửa áp lực cao… đến các mặt hàng có kim ngạch nhỏ hơn như đệm mút, máy cắt cỏ, giấy bọc thuốc lá, hạt nhựa EPS, mật ong... Ngoài ra, cơ quan điều tra nước ngoài cũng thường xuyên rà soát các vụ việc PVTM với quy trình và các yêu cầu điều tra có mức độ phức tạp tương tự các vụ việc điều tra mới.

Bị áp thuế ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của doanh nghiệp

Việc bị áp thuế phòng vệ thương mại sẽ dẫn tới giá xuất khẩu hàng hóa từ Việt Nam tăng lên đáng kể, làm giảm sức cạnh tranh so với hàng hóa từ các thị trường không bị áp thuế khác. Mặt khác, các mức thuế cao đánh vào các sản phẩm của Việt Nam ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của doanh nghiệp và có thể kéo dài trong nhiều năm. TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh

Lý giải nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc các nước gia tăng điều tra PVTM đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam, ông Trịnh Anh Tuấn - Cục trưởng Cục PVTM, Bộ Công thương cho hay, đến nay, Việt Nam đã tận dụng hiệu quả lợi thế từ các FTA để mở rộng và gia tăng quy mô xuất khẩu hàng hóa. Theo đó, việc hàng xuất khẩu bị các thị trường tiến hành điều tra PVTM là do gia tăng quy mô xuất khẩu hàng hóa, tạo ra sức ép cạnh tranh đối với hàng hóa sản xuất nội địa của nước nhập khẩu.

Việc tham gia vào các chuỗi cung ứng khu vực khiến Việt Nam trở thành quốc gia thường xuyên bị điều tra PVTM chung với một số nước khác như Trung Quốc, Indonesia… Trong đó, Việt Nam phải ứng phó với nhiều vụ việc chống lẩn tránh thuế đến từ Hoa Kỳ, Thổ Nhĩ Kỳ; đặc biệt EU đã tiến hành điều tra chống lẩn tránh thuế với thép sau một thời gian dài không tiến hành các vụ việc trực tiếp nhằm vào Việt Nam.

Đáng cảnh báo là ngay trong tháng 5/2024, pin năng lượng mặt trời từ Việt Nam đã bị Hoa Kỳ khởi xướng điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp. Tiếp đó, Ủy ban Thương mại Hàn Quốc (Cơ quan điều tra Hàn Quốc) cũng đã đã khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với mặt hàng thép không gỉ cán nguội có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Việt Nam...

Cũng theo ông Trịnh Anh Tuấn, nguy cơ hàng Việt bị kiện PVTM trong thời gian tới là hiện hữu, khi kim ngạch xuất khẩu hàng Việt Nam tăng hơn 15% trong nửa đầu năm 2024, cán cân thương mại xuất siêu hơn 8 tỷ USD.

Tạo thế chủ động để ứng phó hiệu quả

Theo TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, việc bị áp thuế PVTM sẽ dẫn tới giá xuất khẩu hàng hóa từ Việt Nam tăng lên đáng kể, làm giảm sức cạnh tranh so với hàng hóa từ các thị trường không bị áp thuế khác.

Mặt khác, các mức thuế cao đánh vào các sản phẩm của Việt Nam ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của doanh nghiệp và có thể kéo dài trong nhiều năm. Trong nhiều trường hợp, mức thuế quá cao có thể khiến doanh nghiệp phải từ bỏ thị trường…Nhằm bảo vệ quyền lợi, lợi ích chính đáng cho doanh nghiệp Việt Nam, rất cần sự nỗ lực “chung tay” của cơ quan nhà nước và sự chủ động tích cực của doanh nghiệp.

Trên thực tế, để thích ứng trước áp lực bị điều tra PVTM, TS. Võ Trí Thành cho biết thêm, các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu của Việt Nam đã và đang tái cơ cấu hàng hóa xuất khẩu theo chiều hướng tích cực, giảm hàm lượng xuất khẩu thô, tăng xuất khẩu sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp, phù hợp với mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam và xu hướng chung của thế giới.

Hàng hóa Việt Nam đã thâm nhập được vào nhiều thị trường đòi hỏi yêu cầu cao về chất lượng hàng hóa, an toàn thực phẩm. Việt Nam đã dần phát triển nhằm tự chủ một số ngành công nghiệp nền tảng để giảm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nước ngoài. Do đó, vô hình chung hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã vượt qua được các hàng rào kỹ thuật và biện pháp PVTM trở thành một trong số ít các công cụ còn lại mà nước nhập khẩu có thể sử dụng với mục đích hạn chế nhập khẩu.

Ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước, Bộ Công thương đã tích cực triển khai nhiều hoạt động đa dạng, trong đó, luôn duy trì các kênh liên lạc với cơ quan điều tra PVTM nước ngoài, luật sư, hiệp hội và doanh nghiệp để kịp thời cập nhật tình hình, thông tin các vụ, việc.

Việc triển khai đồng bộ các giải pháp ứng phó thời gian qua, theo ghi nhận của Bộ Công thương trong nhiều vụ việc, Việt Nam đã thành công chứng minh doanh nghiệp không bán phá giá hay Chính phủ không trợ cấp, không can thiệp vào thị trường để tạo lợi thế bất bình đẳng cho doanh nghiệp xuất khẩu. Các doanh nghiệp được tiếp cận các thông tin PVTM đầy đủ, kịp thời; được khuyến nghị tham gia và hầu hết doanh nghiệp quan tâm không bị kết luận bất hợp tác dẫn tới mức thuế cao.

BÀ NGUYỄN THỊ THU TRANG - GIÁM ĐỐC TRUNG TÂM WTO VÀ HỘI NHẬP, VCCI: Chủ động tìm hiểu, đối mặt với các vụ kiện

Bị kiện PVTM không còn xa lạ với doanh nghiệp Việt Nam. Để ứng phó với PVTM, doanh nghiệp cần nâng cao hiểu biết về công cụ PVTM và kỹ năng sử dụng công cụ này. Đồng thời, các doanh nghiệp cần duy trì hệ thống kế toán minh bạch, chặt chẽ và phù hợp, chuẩn bị trước về nguồn nhân lực, vật lực cho các vụ kiện PVTM, bởi các vụ kiện ở nước ngoài thường rất tốn kém tiền của, công sức.

Đặc biệt, doanh nghiệp cần có sự hợp tác chặt chẽ với cơ quan chức năng trong nước như Bộ Công thương, VCCI và ngoài nước như tham tán thương mại, đại sứ quán ở nước nhập khẩu để có thể đạt được kết quả có lợi nhất trong quá trình bảo vệ quyền lợi của mình.

CHUYÊN GIA KINH TẾ MINH PHONG: Vai trò dẫn dắt hỗ trợ doanh nghiệp của cơ quan nhà nước là cấp thiết

Bất cứ mặt hàng nào bị điều tra PVTM và dẫn tới bị áp thuế đều sẽ gây thiệt hại rất lớn đối với xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp, các doanh nghiệp xuất khẩu bị giảm lợi thế cạnh tranh, dẫn tới mất uy tín về thương hiệu, thị phần tại thị trường quốc tế.

Vì thế, trước các nguy cơ, thách thức về điều tra PVTM từ thị trường nước ngoài, không thể để doanh nghiệp đơn độc, cơ quan chức năng cần tích cực hơn nữa trong việc tư vấn pháp lý, quy trình thủ tục điều tra, quy định/thông lệ điều tra của nước khởi kiện và đưa ra các khuyến nghị, định hướng xử lý cụ thể cho doanh nghiệp. Thường xuyên tổ chức tuyên truyền, đào tạo, cập nhật các chính sách, quy định pháp luật, thực tiễn điều tra PVTM để nâng cao nhận thức và khả năng ứng phó của doanh nghiệp./.

Song Linh