Ung thư đại trực tràng gia tăng nhanh, ai có nguy cơ cao?

Ung thư đại trực tràng là căn bệnh phổ biến ở người trên 50 tuổi nhưng đang ngày càng trẻ hóa. Ảnh: MediQuality.

Ung thư đại trực tràng đang có xu hướng gia tăng cả về tỷ lệ mắc cũng như tử vong. Đây là một trong những loại ung thư phổ biến nhất hiện nay, đứng thứ ba về số ca mắc mới và thứ hai về số ca tử vong trên toàn cầu.

Chỉ riêng năm 2020, thế giới ghi nhận hơn 1,9 triệu ca mắc mới và trên 930.000 ca tử vong vì căn bệnh này. Theo báo cáo của Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (GLOBOCAN) 2022, mỗi năm nước ta ghi nhận khoảng 16.835 ca mắc mới. Đáng lo ngại, 20-30% bệnh nhân được phát hiện khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn di căn, làm giảm đáng kể cơ hội sống sót.

Ung thư đại trực tràng đã tăng 50% ở người trẻ tuổi kể từ những năm 1990. Đây hiện là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư ở nam giới từ 50 tuổi trở xuống và đứng thứ 2 ở phụ nữ trong nhóm tuổi đó.

Dấu hiệu nhận biết

Theo Everyday Health, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo ung thư đại trực tràng, cũng như thời điểm cần sàng lọc, là chìa khóa để phát hiện sớm và điều trị thành công.

Về các dấu hiệu cảnh báo, cứ 5 người mắc ung thư trực tràng thì có khoảng 1 người gặp phải ít nhất một trong các triệu chứng dưới đây trong khoảng từ 3 tháng đến 2 năm trước khi được chẩn đoán mắc ung thư và khoảng một nửa gặp phải các triệu chứng này trong vòng 3 tháng trước khi được chẩn đoán.

Đặc biệt, với hai trong số các triệu chứng này, nguy cơ ung thư đại tràng tăng hơn gấp 3 lần. Và với ít nhất ba trong số các triệu chứng này, nguy cơ cao hơn gấp 6 lần.

Thiếu máu

Thiếu máu do thiếu sắt xảy ra khi cơ thể không có đủ sắt để sản xuất hồng cầu. Các tế bào này đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ carbon dioxide khỏi cơ thể và vận chuyển oxy đến các mô. Khi bị thiếu máu, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi và khó thở.

Phân có máu

Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến tình trạng phân có máu. Nếu xuất hiện khối u hoặc polyp trong đại tràng, nó có thể chảy máu vào đường tiêu hóa. Điều này khiến phân có màu đen hoặc nâu sẫm. Tuy nhiên, người bệnh cũng có thể không thấy máu trong phân.

Tiêu chảy

Viêm đại tràng có thể gây tiêu chảy, cũng như dịch từ khối u hoặc tắc nghẽn. Các triệu chứng tương tự bao gồm táo bón, phân hẹp và cảm giác đầy sau khi đi đại tiện, như thể ruột chưa được làm rỗng hoàn toàn.

Đau bụng

Cơn đau này có thể dữ dội hoặc giống như đau quặn bụng và không tự khỏi. Đau bụng do ung thư đại trực tràng thường xảy ra ở bên trái cơ thể.

Mọi người, bất kể tuổi tác, đều nên nhận thức rằng các triệu chứng như đau bụng dai dẳng và chảy máu trực tràng, cũng như xét nghiệm cho thấy thiếu máu, có thể là dấu hiệu của ung thư đại trực tràng. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, mọi người nên nói chuyện với bác sĩ.

Cơn đau do ung thư đại trực tràng có thể dữ dội hoặc giống như đau quặn bụng và không tự khỏi. Ảnh: Prevention.

Yếu tố nguy cơ

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng tăng lên khi già đi. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:

Mắc bệnh viêm ruột như bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng
Tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc bệnh ung thư đại trực tràng hoặc polyp đại trực tràng
Một hội chứng di truyền như bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP) hoặc ung thư đại trực tràng không polyp di truyền (hội chứng Lynch)

Các yếu tố lối sống có thể góp phần làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng bao gồm:

Thiếu hoạt động thể chất thường xuyên
Chế độ ăn ít trái cây và rau quả
Chế độ ăn ít chất xơ và nhiều chất béo hoặc chế độ ăn nhiều thịt chế biến sẵn
Thừa cân và béo phì
Tiêu thụ rượu
Sử dụng thuốc lá

Theo CDC, ung thư đại trực tràng không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng, đặc biệt là ở giai đoạn đầu. Vì vậy, nhiều người có thể bị ung thư đại trực tràng mà không hề hay biết. Đó là lý do việc tầm soát ung thư đại trực tràng thường xuyên lại quan trọng đến vậy.

Hiệp hội Ung thư Mỹ khuyến nghị tất cả người trưởng thành nên tầm soát ung thư đại trực tràng khi bước sang tuổi 45, ngay cả khi không có triệu chứng. Nếu có thêm các yếu tố nguy cơ, bác sĩ có thể chỉ định tầm soát sớm hơn.

Mai Phương